Loading...

Your cart (4)

Product thumb

Basic hooded sweatshirt in pink

  • Color: Pink
  • Size: S
$15.00 $31.00
Product thumb

Mid-rise slim cropped fit jeans

  • Size: M
$76.00
Product thumb

Men fashion gray shoes

  • Color: Gray
  • Size: 10.5
$84.00
Subtotal: $198.65
Checkout

ការសម្លាប់កោសិកាមហារីកដោយកាំរស្មី

ការព្យាបាលជំងឺមហារីកដោយកាំរស្មី ជាវិធីសាស្រ្តមួយក្នុងការព្យាបាលជំងឺមហារីកដោយប្រើកម្រិតកាំរស្មីខ្ពស់ (High dose of radiation) ដើម្បីសម្លាប់កោសិកាមហារីក។  កាំរស្មីដែលគេប្រើជាញឹកញាប់ គឺកាំរស្មីអ៊ិច (X-rays) ឬហ្វូតុងអ៊ិច (Photon X) ដែលមានលទ្ធភាពអាចបំផ្លាញ DNA របស់កោសិកាមហារីកបាន ហើយដែលជាលទ្ធផលកោសិកាមហារីកមិនអាចរីកលូតលាស់បាន។ ការព្យាបាលដោយកាំរស្មីគឺមានគោលដៅសម្លាប់ ឬបំផ្លាញកោសិកាមហារីកដោយរក្សានូវការប៉ះពាល់ទៅលើសរីរាង្គជិតខាងឲ្យបានតិចតួចបំផុត។

ប្រភេទនៃការព្យាបាលដោយកាំរស្មី
យោងតាមបច្ចេកទេស (Technique) នៃការប្រើកាំរស្មី ការព្យាបាលនេះត្រូវបានបែងចែកជា២ធំៗរួមមាន៖
• ការបញ្ចំាងកាំរស្មី (External Beam Radiotherapy)៖ ជាវិធីសាស្រ្ត ដែលប្រភពកាំរស្មីត្រូវបានបញ្ចេញពីម៉ាស៊ីនមានលក្ខណៈជាបាច់ឆ្លងកាត់ស្បែកនិងសរីរាង្គដទៃទៀតរហូតទៅដល់ដុំសាច់ដែលត្រូវព្យាបាល។
• ការស្អំដោយកាំរស្មី (Brachytherapy)៖ ជាការដាក់បញ្ចូលធាតុវិទ្យុសកម្មទៅក្នុងខ្លួនរបស់អ្នកជំងឺឲ្យជិត ឬក្នុងដុំសាច់ដែលត្រូវព្យាបាលតែម្តងដោយកាំរស្មីមិនឆ្លងកាត់ស្បែក និងសរីរាង្គផ្សេងៗដូចការបញ្ចំាងកាំរស្មីពីខាងក្រៅនោះទេ។ 

ករណីយោងតាមគោលដៅវេជ្ជសាស្ត្រ (Radiation therapy intents) ការព្យាបាលជំងឺមហារីកដោយកាំរស្មីត្រូវបានបែងចែកជា២ធំៗផងដែរ ដូចជា៖
• ការព្យាបាលក្នុងបំណងឲ្យជា (Curative intent)៖ ជាការព្យាបាលដោយកាំរស្មីច្រើន បូករួមជាមួយនឹងការព្យាបាលដទៃទៀត ទាំងការចាក់ថ្នាំគីមី និងការវះកាត់ (មុន ឬក្រោយការវះកាត់) ដើម្បីឲ្យអត្រានៃការជាខ្ពស់ និងកាត់បន្ថយការលាប់ឡើងវិញ។
• ការព្យាបាលក្នុងបំណងពន្យារ ឬសម្រន់ (Palliative intent)៖ ជាវិធីសម្រាប់ព្យាបាលដើម្បីកាត់បន្ថយនូវការឈឺចាប់ បន្ថយពិការភាព ឬទប់មិនឲ្យមានការហូរឈាមភ្លាមៗ ដែលជាហេតុប៉ះពាល់ដល់អាយុជីវិតរបស់អ្នកជំងឺបន្ទាន់និងគុណភាពជីវិតចុងក្រោយរបស់គាត់។

ជំងឺមហារីកស្ទើរតែទាំងអស់សុទ្ធតែត្រូវការការព្យាបាលដោយកាំរស្មីដែលរួមមាន មហារីកច្រមុះ មាត់និងបំពង់ក មហារីកប្រព័ន្ធរំលាយអាហារមហារីកសួត មហារីកសុដន់ មហារីកមាត់ស្បូន មហារីកក្រពេញប្រូស្តាត និងមហារីកលើសរីរាង្គផ្សេងៗជាច្រើនទៀត។

ដំណើរការនៃការព្យាបាលដោយកាំរស្មី
ដើម្បីសន្មត់ថាអ្នកជំងឺត្រូវព្យាបាលដោយកាំរស្មីដោយថ្នាំគីមី   ឬការវះកាត់ត្រូវឆ្លងកាត់ការប្រជុំពិភាក្សារវាងក្រុមគ្រូពេទ្យឯកទេសដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការព្យាបាលជំងឺមហារីក(MDT=Multidisciplinary Team) ដូចជា គ្រូពេទ្យឯកទេសខាងរូបភាពវេជ្ជសាស្រ្ត គ្រូពេទ្យឯកទេសខាងថ្នាំគីមី គ្រូពេទ្យឯកទេសបញ្ចាំងកាំរស្មី  និងគ្រូពេទ្យឯកទេសវះកាត់មហារីកដើម្បីកំណត់យុទ្ធសាស្រ្តក្នុងការព្យាបាលជាមុនសិន។ នៅពេលអ្នកជំងឺត្រូវបានកំណត់ថាត្រូវព្យាបាលដោយកាំរស្មី ចលនការនៃការព្យាបាលនេះចែកចេញជា ៥ដំណាក់កាលដូចខាងក្រោមនេះ៖
• ការណាត់ជួបអ្នកជំងឺជាមួយគ្រូពេទ្យឯកទេសកាំរស្មី៖  ដើម្បីឲ្យអ្នកជំងឺត្រៀមលក្ខណៈ ទទួលបានព័ត៌មានពាក់ព័ន្ធនឹងដំណើរការព្យាបាលដោយកាំរស្មីផលវិបាកមួយចំនួនដែលកើតឡើងក្នុងអំឡុងពេល និងក្រោយពេលព្យាបាល។
• ការថតប្លង់កាំរស្មី (CT Simulation)៖ ជាការថតស្កែនសម្រាប់ការព្យាបាលដោយកាំរស្មី រូបភាពដែលទទួលបានប្រើសម្រាប់ធ្វើការសិក្សាប្លង់។
• ការសិក្សាប្លង់ (Dosimetry)៖ ដើម្បីកំណត់ទីតាំង ទិសដៅបញ្ចាំង និងកម្រិតកាំរស្មីដែលត្រូវប្រើ ដោយមានការចូលរួមសម្រេចពីគ្រូពេទ្យឯកទេសកាំរស្មី និងអ្នកឯកទេសខាងរូបភាពវេជ្ជសាស្ត្រ រួចទើបបញ្ជូនទិន្នន័យទាំងនោះទៅកាន់ម៉ាស៊ីនបញ្ចាំងកាំរស្មី (Linear Accelerator) ដោយប្រព័ន្ធព័ត៌មានវិទ្យាទំនើប។
• ការព្យាបាលដោយកាំរស្មី៖ ការព្យាបាលធ្វើតាមទិន្នន័យដែលរក្សាទុកក្នុងម៉ាស៊ីនបញ្ចាំងកាំរស្មីសម្រាប់អ្នកជំងឺម្នាក់ៗ។
• ការតាមដាន៖ ចាប់តាំងពីថ្ងៃដំបូងដែលអ្នកជំងឺទទួលការព្យាបាលដោយកាំរស្មី រហូតដល់ថ្ងៃបញ្ចប់នៃការព្យាបាល និងក្រោយបញ្ចប់ការព្យាបាលអ្នកជំងឺតម្រូវឲ្យជួបគ្រូពេទ្យឯកទេសកាំរស្មីជាប្រចាំ។

ការត្រៀមខ្លួនរបស់អ្នកជំងឺ
ដំណាក់កាលចំនួន៣ដែលអ្នកជំងឺត្រូវត្រៀមខ្លួនសម្រាប់ការព្យាបាលដោយកាំរស្មី៖
• នៅពេលមុនទទួលការព្យាបាលដោយកាំរស្មី៖ អ្នកជំងឺនឹងតម្រូវឲ្យជួបជាមួយគ្រូពេទ្យឯកទេសផ្នែកកាំរស្មីដើម្បីស្វែងយល់ ឬទទួលព័ត៌មានឲ្យគ្រប់ជ្រុងជ្រោយទាក់ទងនឹងគោលបំណង ដំណើរការ និងផលវិបាកអំឡុងពេល និងក្រោយពេលព្យាបាល។
• អំឡុងពេលព្យាបាលដោយកាំរស្មី៖ អ្នកជំងឺត្រូវជួបគ្រូពេទ្យយ៉ាងហោចម្តងក្នុងមួយសប្តាហ៍ និងក្នុងករណីមានផលវិបាកដោយកាំរស្មី អ្នកជំងឺតម្រូវឲ្យជួបគ្រូពេទ្យញឹកញាប់ (លើសពីម្តង ក្នុងមួយសប្តាហ៍) ដើម្បីប្រឹក្សាបន្ថែម និងបន្ថយផលវិបាកទាំងនោះ។
• ក្រោយការបញ្ចាំងកាំរស្មី៖ អ្នកជំងឺត្រូវបន្តការតាមដានជារឿយៗ ជាមួយគ្រូពេទ្យឯកទេសកាំរស្មីដើម្បីវាយតម្លៃឡើងវិញនូវផលវិបាក និងការវិវឌ្ឍនៃជំងឺ។

ផលវិបាកនៃការព្យាបាលដោយកាំរស្មី
អ្នកជំងឺដែលធ្វើការព្យាបាលដោយវិធីនេះ អាចប្រឈមនឹងផលវិបាកមួយចំនួនដូចជា៖
•ផលវិបាកកើតមានភ្លាមៗក្នុងអំឡុងពេលព្យាបាល (Acute side effects)៖ លេចចេញក្នុងអំឡុងពេល និងក្រោយពេលព្យាបាលដោយកាំរស្មីរយៈពេលច្រើនសប្តាហ៍ ឬបន្លាយក្រោយបញ្ចប់ការព្យាបាល៣ខែទៅតាមទីតាំង និងប្រភេទនៃការព្យាបាល ដែលរួមមានការអស់កម្លាំង ប្តូរពណ៌ស្បែក ជ្រុះសក់ស្ងួតមាត់ពិបាកលេប ទឹកមាត់ខាប់ ក្អួតចង្អោរ ឈឺក ពងបែកមាត់ ក្អក រាក បត់ជើងតូចញឹក និងចុកពោះជាដើម។
• ផលវិបាករយៈពេលយូរ (Long term side effects)៖ លេចឡើងរយៈពេលចាប់ពី ៦ខែក្រោយពីការព្យាបាលដោយកាំរស្មី អ្នកជំងឺអាចប្រឈមនឹងផលវិបាកដូចជា សភាពប្រែពណ៌ស្បែក ក្រិន រឹងឡើងសរសៃឈាម ពុកឆ្អឹង និងអាចប៉ះពាល់ដល់សរសៃវិញ្ញាណ។
 
ការព្យាបាលដោយកាំរស្មី មិនប៉ះពាលដល់អាយុជីវិតរបស់អ្នកជំងឺនោះទេ ផ្ទុយមកវិញវាជួយសម្លាប់កោសិកាមហារីក និងអាចឲ្យអ្នកជំងឺជាសះស្បើយ បាន។

បកស្រាយដោយ៖ វេជ្ជបណ្ឌិត  លឹម ឧស្សាហ៍ ឯកទេសព្យាបាលជំងឺមហារីកដោយកាំរស្មីនៅមជ្ឈមណ្ឌលជាតិជំងឺមហារីកនៃមន្ទីរពេទ្យកាល់ម៉ែត

©2019 រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាង​ដោយ Healthtime Corporation ចំពោះគ្រប់អត្ថបទដោយគ្មានផ្នែកណាមួយត្រូវបោះពុម្ពផ្សាយចូល ប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណែតឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកអាត់ជាសំឡេងឬថតចំលងគ្រប់រូបភាពដោយគ្មានការអនុញ្ញាតឡើយ


Related Articles

View All

ចំពោះអ្នកជំងឺដែលបានធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យឃើញថាមានជំងឺមហារីក អាចប្រឈមនឹងអាការៈអស់កម្លាំង បាត់បង់ចំណង់អាហារ ស្រកទម្ងន់ ការផ្លាស់ប្តូររសជាតិ ចង្អោរ ដំបៅមាត់ ឬបំពង់ក និងពិបាកដកដង្ហើមជាដើម។ ជាក់ស្ដែង របបអាហារ និងការរក្សាទម្ងន់នឹងជួយអ្នកជំងឺមហារីកឲ្យរក្សាបាននូវថាមពល និងកម្លាំង ហើយវាថែមទាំងជួយដល់ការព្យាបាលមហារីករបស់ពួកគេឲ្យកាន់តែល្អប្រសើរឡើងផងដែរ។ សំណួរ៖ តើគួរគ្រប់គ្រងបញ្ហាមួយចំនួនដែលកើតមានឡើងអំឡុងពេលព្យាបាលមហារីកដោយរបៀបណា? ចម្លើយ៖ ការគ្រប់គ្រង និងដំណោះស្រាយអាចមានផ្សេងៗគ្នាទៅតាមបញ្ហាដែលកើតមានដូចជា៖ ១. ការថយចុះចំណង់អាហារ • គួរទទួលទានអាហារតិចៗឲ្យបានញឹកញាប់ និងអាហារសម្រន់ដែលសម្បូរដោយកាល់ឡូរី និងប្រូតេអុីនខ្ពស់។ • ធ្វើឲ្យរាល់អាហារដែលអ្នកញ៉ាំអាចរាប់បាន ដោយត្រូវកាត់បន្ថយអាហារមានកាល់ឡូរីទាប និងជាតិទឹក ឧទាហរណ៍ អ្នកអាចញ៉ាំស៊ុបប្រភេទក្រែម ជំនួសប្រភេទស៊ុបជាទឹកធម្មតា។ • ទទួលទាននៅពេលអ្នកឃ្លានខ្លាំង៖ ប្រសិនអ្នកមានថាមពលច្រើន និងឃ្លានខ្លាំងនៅពេលព្រឹកអ្នកគួរញ៉ាំអាហារពេលព្រឹកឲ្យបានច្រើន ហើយអាចទទួលទានអាហារបន្ទាប់បន្សំ និងអាហារសម្រន់បន្តឲ្យបានពេញមួយថ្ងៃ។ ២. អស់កម្លាំង (ចុះខ្សោយ) • ជ្រើសរើសអាហារងាយៗដូចជា អាហារក្លាសេ ឬអាហារស្រាប់ដើម្បីជួយឲ្យការរៀបចំអាហារកាន់តែងាយស្រួល និងធ្វើឲ្យអ្នកមានថាមពលក្នុងការញ៉ាំ។ • ទុកឲ្យគ្រួសារ ឬមិត្តភក្តិជួយធ្វើអាហារដែលអ្នកចូលចិត្ត ឬចេញទៅញ៉ាំនៅខាងក្រៅ និងត្រូវកុម៉្មង់តិច ឬតែពាក់កណ្តាល។ • ជ្រើសរើសប្រភេទអាហារទន់ៗ ឬមានជាតិទឹកដែលតម្រូវឲ្យប្រើកម្លាំងតិចក្នុងការទំពារ ឬលេប។ ៣. ការផ្លាស់ប្តូររសជាតិ • ព្យាយាមលាងសម្អាតមាត់របស់អ្នកជាមួយនឹងម្សៅសូដា និងទឹក (១/៤ស្លាបព្រាក្នុងទឹកមួយពែង) មុនពេលទទួលទានអាហារ។ • សាកល្បងភ្លក់អាហារដែលមានរសជាតិស្រាលៗដូចជា ល្បាយដំឡូងបារាំង (mashed potatoes) នំបុ័ង និងប័រ បង្អែមមានក្រែមច្រើន (pudding) ធញ្ញជាតិប្រភេទក្តៅ (hot cereals) បាយ ផាស្តា ឬគុយទាវ និងទឹកដោះគោ។ • សាកល្បងប្រឡាក់សាច់ជាមួយទឹកស៊ីអុីវ ឬទឹកផ្លែឈើផ្អែម។ • ប្រសិនអ្នកជក់បារី សូមបញ្ឈប់ការជក់ នោះវានឹងធ្វើឲ្យរសជាតិអាហាររបស់អ្នកកាន់តែប្រសើរ និងអាចជួយឲ្យឡើងគីឡូ រួមទាំងអនុគ្រោះដល់ការព្យាបាលឲ្យបានកាន់តែល្អ។ ៤. ពិបាកទំពារ ឬលេប • ចៀសវាងអាហារដែលមានជាតិអាស៊ីត ក្តៅពេក ឬត្រជាក់ពេក ហឹរពេករឹង ឬស្ងួតពេក។ • សម្រាប់អ្នកមានដំបៅមាត់ អាចជ្រើសរើសអាហារទន់ មានជាតិក្រែមដូចជា ស៊ុបប្រភេទក្រែម (cream soups) បង្អែមធ្វើពីទឹកដោះគោ និងស៊ុត (custard) បង្អែមមានក្រែមច្រើន (pudding) បង្អែមតៅហ៊ូ ទឹកដោះគោក្រឡុក និងធញ្ញជាតិប្រភេទក្តៅ (hot cereals)។ • លេបថ្នាំបំបាត់ការឈឺចាប់មុនពេលទទួលទានអាហារ តាមវេជ្ជបញ្ជាគ្រូពេទ្យរបស់អ្នក។ • សម្រាប់អ្នកមាត់ស្ងួត អាចញ៉ាំអាហារទន់ និងមានជាតិទឹកដូចជា សាំងវិចដែលមានសម្បកនំបុ័ង និងគ្រឿងផ្សំទន់ៗ ផាស្តាជាមួយទឹកជ្រលក់សម្ល ស៊ុតចៀន សាឡាដប៉េងប៉ោះ ឈីសពណ៌សធ្វើពីទឹកដោះគោ  សាឡាដផ្លែឈើនិងនំបុ័ងអាំងបែបបារាំង។ • ញ៉ាំទឹកពី ៨-១០ កែវជារៀងរាល់ថ្ងៃ ហើយកាត់បន្ថយការទទួលទានកាហ្វេ តែ និងភេសជ្ជៈកូកាព្រោះវាធ្វើឲ្យកាន់តែស្ងួត។ ៥. ចង្អោរ • ទទួលទានជាតិទឹកតិចៗឲ្យបានញឹកញាប់ជាប្រចាំថ្ងៃ ក្នុងកម្រិត ៨-១០ កែវជារៀងរាល់ថ្ងៃហើយជម្រើសដ៏ល្អគឺ ភេសជ្ជៈដែលមានជាតិខ្ញី ទឹកស៊ុប ឬការ៉េមផ្លែឈើ។ • ញ៉ាំអាហារប្រភេទម្សៅស្ងួតរាល់ ១-២ម៉ោងម្តងតាមដែលអាចទៅរួច ដោយអ្នកអាចសាកល្បងនំស្រួយ នំបុ័ងអាំង នំបុ័ងដុត ធញ្ញជាតិបែបស្ងួត បាយ ឬដូណាត់។ • លេបថ្នាំបំបាត់អាការៈចង្អោរតាមវេជ្ជបញ្ជាគ្រូពេទ្យ។ អនុវត្តតាមការណែនាំខាងលើ នោះអ្នកនឹងមានអារម្មណ៍កាន់តែប្រសើរ! បកស្រាយដោយ៖ វេជ្ជបណ្ឌិត Turobova Tatiana ឯកទេសជំងឺមហារីកកុមារនៃមន្ទីរពេទ្យសាកលវិទ្យាល័យអន្តរជាតិសែនសុខ អត្ថបទ៖ ដកស្រង់ចេញពីទស្សនាវដ្ដី ហេលស៍ថាម ប្រូ​ លេខ ៨៤ 2019 រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាង​ដោយ Healthtime Corporation ចំពោះគ្រប់អត្ថបទដោយគ្មានផ្នែកណាមួយត្រូវបោះពុម្ពផ្សាយចូលប្រព័ន្ធអុីនធឺណែតឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកអាត់ជាសំឡេងឬថតចំលងគ្រប់រូបភាពដោយគ្មានការអនុញ្ញាតឡើយ

ជំងឺមហារីកស្បូនស្ថិតក្នុងចំណាត់ថ្នាក់លេខ៤ ទូទាំងពិភពលោក ដែលជាមូលហេតុបណ្តាលឲ្យស្រ្តីស្លាប់ តែចំពោះប្រទេសកម្ពុជាជំងឺមហារីកមាត់ស្បូនជាមូលហេតុនាំមុខគេដែលបណ្តាលឲ្យស្រ្តីស្លាប់ក្នុងចំណោមមហារីកទាំងអស់ដែលកើតលើស្រ្តី។ មូលហេតុបង្ក មូលហេតុចម្បងដែលបង្កឲ្យមានជំងឺមហារីកមាត់ស្បូនគឺ HPV (Human Papilloma Virus)។ របៀបចម្លង ជំងឺមហារីកមាត់ស្បូនអាចឆ្លងតាមរយៈការរួមភេទជាមួយដៃគូដែលមានផ្ទុកមេរោគ HPV ជាច្រើនដងទើបអាចបង្កឲ្យមានដំបៅត្រៀមមហារីកជាច្រើនឆ្នាំមិនមានការតាមដាន និងព្យាបាលទើបឈានទៅដល់មហារីកមាត់ស្បូន។ រោគសញ្ញា ជាទូទៅ ការលេចឡើងនូវរោគសញ្ញានៃមហារីកមាត់ស្បូនរួមមាន៖ • មានធ្លាក់ឈាមចន្លោះឈាមរដូវ • រដូវមិនទៀងទាត់ ឬមកមានលក្ខណៈច្រើន • មានធ្លាក់ឈាមក្រោយពេលរួមភេទ • ធ្លាក់ឈាមមុនពេលមានរដូវ • ធ្លាក់សរញឹកញាប់ • ឈឺណែនលើថ្ងាសញឹកញាប់។ ការស្រាវជ្រាវរកដំបៅត្រៀមមហារីកនៅមាត់ស្បូន និងរោគវិនិច្ឆ័យ (Cervical Cancer Screening and Diagnostic)  • VIA  • HPV DAN Testing  • Colposcopy  • Pap Smear  • Cervical Biopsies ការការពារ ជំងឺមហារីកមាត់ស្បូន ដើម្បីការពារពីដំបៅត្រៀមមហារីកមាត់ស្បូន និងបង្ការជំងឺមហារីកមាត់ស្បូនរួមមាន៖ ១. Primary Prevention៖ HPV Vaccination ២. Secondary Prevention៖ Regular Screening  • VIA  • HPV Test  • Pap Smear  • Vaccination + Regular Screening = You best defence, Early Treatment ជំងឺមហារីកមាត់ស្បូនអាចបង្ការបានដោយ  • ការចាក់វ៉ាក់សាំង  • ពិនិត្យមាត់ស្បូនឲ្យបានទៀងទាត់  • ព្យាបាលឲ្យទាន់ដំណាក់កាលមិនឲ្យវិវឌ្ឍទៅជាមហារីក។ បកស្រាយដោយ៖ លោកស្រីវេជ្ជបណ្ឌិត គ្រួច រ៉ាយ៉ូណែត វេជ្ជបណ្ឌិតជំនាញផ្នែកសម្ភព និងរោគស្រ្តី និងជាប្រធានផ្នែកពិគ្រោះជំងឺក្រៅនៃមជ្ឈមណ្ឌលជាតិគាំពារមាតា និងទារក អត្ថបទ៖ ដកស្រង់ចេញពី ទស្សនាវដ្ដី ហេលស៍ថាម ប្រូ លេខ ៨៣ 2019 រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាង​ដោយ Healthtime Corporation ចំពោះគ្រប់អត្ថបទដោយគ្មានផ្នែកណាមួយត្រូវបោះពុម្ពផ្សាយចូលប្រព័ន្ធអុីនធឺណែតឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកអាត់ជាសំឡេងឬថតចំលងគ្រប់រូបភាពដោយគ្មានការអនុញ្ញាតឡើយ

ជំងឺមហារីកឈាម ឬភាសាបច្ចេកទេសហៅថា Leukemia គឺជាមហារីកនៃជាលិកាបង្កើតឈាម រួមបញ្ចូលទាំងខួរឆ្អឹងខ្នង និងប្រព័ន្ធទឹករងៃ។ ជំងឺមហារីកឈាមជាធម្មតាពាក់ព័ន្ធនឹងកោសិកាឈាមស។ ខួរឆ្អឹងខ្នងរបស់អ្នកជំងឺមហារីកឈាម គឺផលិតកោសិកាឈាមសមិនធម្មតាដែលមិនអាចបំពេញមុខងារបានល្អ និងមិនអាចការពាររាងកាយប្រឆាំងនឹងការបង្ករោគ។ ចំពោះការព្យាបាលជំងឺមហារីកឈាមគឺវាអាស្រ័យនឹងប្រភេទនៃមហារីកឈាមនិងកត្តាផ្សេងទៀតជាច្រើន។ មូលហេតុ និងកត្តាហានិភ័យ អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រមិនទាន់អាចបញ្ជាក់បានអំពីមូលហេតុពិតប្រាកដដែលបង្កជាជំងឺមហារីកឈាមឡើយ។ វាហាក់ដូចជាវិវឌ្ឍមកពីកត្តារួមគ្នានៃហ្សែន និងបរិស្ថាន (វិទ្យុសកម្ម)។ ម៉្យាងវិញទៀត ជំងឺមហារីកឈាមកើតមានឡើងអាស្រ័យនឹងកត្តារួមផ្សំខាងក្រោម៖ - បញ្ហាហ្សែន៖ ហ្សែនខុសធម្មតាហាក់ដើរតួនាទីក្នុងការវិវឌ្ឍនៃជំងឺមហារីកឈាម ដែលបញ្ហាហ្សែនទាំងនោះមានដូចជា Down syndrome។ - ប្រវត្តិគ្រួសារធ្លាប់មានជំងឺមហារីកឈាម៖ ប្រសិនសមាជិកណាមួយនៃគ្រួសាររបស់អ្នកត្រូវបានធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យឃើញមានជំងឺមហារីកឈាម នោះហានិភ័យរបស់អ្នកអាចត្រូវបានកើនឡើង។ - ការជក់បារី៖ អាចបង្កើនហានិភ័យនៃជំងឺមហារីកឈាមស្រួចស្រាវ (Acute myelogenous leukemia)។ - ការប្រឈមនឹងសារធាតុគីមី៖ ការប៉ះពាល់ជាមួយសារធាតុគីមីមួយចំនួនដូចជា បង់ហ្សែន (Benzene) ដែលត្រូវបានរកឃើញនៅក្នុងប្រេងឥន្ទនៈនិងត្រូវបានប្រើក្នុងរោងចក្រគីមី គឺវាទាក់ទងនឹងហានិភ័យនៃជំងឺមហារីកឈាមប្រភេទខ្លះ។ - ការព្យាបាលមហារីកពីមុន៖ អ្នកដែលធ្លាប់ព្យាបាលដោយថ្នាំគីមី ឬបាញ់កាំរស្មីក្នុងការព្យាបាលជំងឺមហារីក មានការកើនឡើងនូវហានិភ័យនៃការវិវឌ្ឍទៅជាប្រភេទជំងឺមហារីកឈាមមួយចំនួន។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ មនុស្សភាគច្រើនដែលមានកត្តាហានិភ័យខាងលើអាចនឹងមិនកើតជំងឺមហារីកឈាមឡើយហើយមនុស្សមួយចំនួនផ្សេងទៀតដែលមានជំងឺមហារីកឈាមអាចនឹងគ្មាននូវហានិភ័យខាងលើ។ ចំណាត់ថ្នាក់នៃជំងឺមហារីកឈាម គ្រូពេទ្យឯកទេសបានបែងចែកចំណាត់ថ្នាក់នៃជំងឺមហារីកឈាមដោយផ្អែកលើ៖ ១. ល្បឿននៃការវិវឌ្ឍ - ជំងឺមហារីកឈាមស្រួចស្រាវ៖ កោសិកាឈាមខុសធម្មតាគឺជាកោសិកាឈាមដែលមិនពេញវ័យ (Blasts)។ កោសិកាឈាមនេះ មិនអាចបំពេញមុខងារធម្មតារបស់ខ្លួនបានទេ ហើយវាបំបែកខ្លួនយ៉ាងលឿន ដូច្នេះស្ថានភាពជំងឺនឹងកាន់តែអាក្រក់ឆាប់រហ័ស។ មហារីកឈាមស្រួចស្រាវទាមទារការព្យាបាលឲ្យទាន់ពេលវេលា។ - ជំងឺមហារីកឈាមរ៉ាំរ៉ៃ៖ មហារីកឈាមរ៉ាំរ៉ៃមានច្រើនប្រភេទ និងកើតមានចំពោះកោសិកាឈាមពេញវ័យភាគច្រើន។ កោសិកាឈាមទាំងនេះចម្លងយឺតៗជាបន្តបន្ទាប់។ ទម្រង់ខ្លះនៃជំងឺមហារីកឈាមរ៉ាំរ៉ៃពុំមានលេចចេញនូវសញ្ញាណាមួយក្នុងដំណាក់កាលដំបូងឡើយ ហើយអាចមិនត្រូវបានសម្គាល់ឃើញ ឬវិនិច្ឆ័យដឹងជាច្រើនឆ្នាំ។ ២. ប្រភេទនៃកោសិកាពាក់ព័ន្ធ - Acute lymphocytic leukemia (ALL)៖ នេះជាប្រភេទជំងឺមហារីកឈាមដែលភាគច្រើនកើតចំពោះក្មេងតូចៗ និងអាចកើតចំពោះមនុស្សពេញវ័យផងដែរ។ - Acute myelogenous leukemia (AML)៖ មហារីកឈាមស្រួចស្រាវនេះជាជំងឺមហារីកឈាមទូទៅមួយ ដែលកើតមានទាំងក្មេងតូចនិងមនុស្សពេញវ័យ តែភាគច្រើនកើតចំពោះមនុស្សពេញវ័យ។ - Chronic lymphocytic leukemia (CLL)៖ មហារីកឈាមរ៉ាំរ៉ៃដែលកើតមានចំពោះមនុស្សពេញវ័យភាគច្រើន។ - Chronic myelogenous leukemia (CML)៖ ប្រភេទមហារីកឈាមនេះមានផលប៉ះពាល់សំខាន់ចំពោះមនុស្សពេញវ័យ។ អ្នកជំងឺមហារីកឈាមរ៉ាំរ៉ៃនេះ (CML) អាចមានសញ្ញាសម្គាល់តិចតួច ឬគ្មានសញ្ញាអ្វីទាំងអស់ក្នុងរយៈពេលជាច្រើនខែ ឬច្រើនឆ្នាំ មុនពេលវាចូលដល់ដំណាក់កាលដែលកោសិកាឈាមលូតលាស់យ៉ាងលឿន។ - ប្រភេទផ្សេងទៀត៖ ប្រភេទជំងឺមហារីកឈាមកម្រផ្សេងទៀតរួមមាន Hairy cell leukemia, Myelodysplastic syndromes និង Myeloproliferative disorders។ រោគសញ្ញានៃជំងឺមហារីកឈាម រោគសញ្ញានៃមហារីកឈាមជាញឹកញាប់គឺមិនច្បាស់លាស់ និងមិនជាក់លាក់។ ជាក់ស្តែង សញ្ញាជាធម្មតាភាគច្រើនរួមមានដូចខាងក្រោម៖ - គ្រុនក្តៅ ឬញាក់ ដែលមិនអាចពិពណ៌នាបាន - ខ្សោយ និងអស់កម្លាំងជាប្រចាំ - ងាយថប់ដង្ហើម ឬពិបាកដកដង្ហើម - មានការឆ្លងមេរោគញឹកញាប់ - ស្រកទម្ងន់ - បាត់បង់ចំណង់អាហារ - ឡើងកូនកណ្តុរ ថ្លើម និង/ឬអណ្តើក រីកធំ - ឈឺចាប់នៅពោះ - ហូរឈាម (ឈាមច្រមុះ ឈាមរដូវ និងឈាមពេលដុសធ្មេញ ញឹកញាប់) - មានស្នាមក្រហមតូច និងធំលើស្បែក - បែកញើសច្រើន ពិសេសពេលយប់ - ឈឺឆ្អឹង និងសន្លាក់ - ករណីកម្រ មហារីកឈាមអាចត្រូវបានរកឃើញដោយការពិនិត្យឈាមក្នុងលក្ខខណ្ឌខ្លះ។ សូមចងចាំថា អ្នកអាចនឹងមើលរំលងសញ្ញាដំបូងនៃជំងឺមហារីកឈាមព្រោះវាមានលក្ខណៈប្រហាក់ប្រហែលទៅនឹងជំងឺផ្តាសាយនិងជំងឺមួយចំនួនផ្សេងទៀត។ ដូច្នេះ សូមប្រឹក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យរបស់អ្នកប្រសិនអ្នកមាននូវសញ្ញាប្រចាំណាមួយដែលធ្វើឲ្យអ្នកបារម្ភ ឬសង្ស័យ។  បកស្រាយដោយ៖ វេជ្ជបណ្ឌិត Turobova Tatiana ប្រធានផ្នែកជំងឺមហារីកនៃមន្ទីរពេទ្យសាកលវិទ្យាល័យអន្តរជាតិសែនសុខ អត្ថបទ៖ ដកស្រង់ចេញពីទស្សនាវដ្ដី ហេលស៍ថាម លេខ ៨២ 2019 រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាង​ដោយ Healthtime Corporation ចំពោះគ្រប់អត្ថបទដោយគ្មានផ្នែកណាមួយត្រូវបោះពុម្ពផ្សាយចូលប្រព័ន្ធអុីនធឺណែតឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកអាត់ជាសំឡេងឬថតចំលងគ្រប់រូបភាពដោយគ្មានការអនុញ្ញាតឡើយ

លំពែង ជាសរីរាង្គមួយក្នុងចំណោមសរីរាង្គជាច្រើនដែលគ្រប់គ្នាស្ទើរតែមិននឹងនាដល់។ ជាទូទៅ មុខងារចម្បងរបស់វាគឺជួយដល់ការរំលាយអាហារ និងគ្រប់គ្រងកម្រិតជាតិស្ករក្នុងឈាម។ ប្រជាជនប្រមាណក្រោម ២% នឹងត្រូវបានរកឃើញថាមានជំងឺមហារីកលំពែងក្នុងជីវិតរស់នៅរបស់ពួកគេ។ កត្តាហានិភ័យនៃមហារីកលំពែង • ការរលាកលំពែងរ៉ាំរ៉ៃ • ប្រវត្តិគ្រួសារធ្លាប់មានជំងឺមហារីកលំពែង និងហ្សែនដែលអាចបង្កើនហានិភ័យនៃមហារីក (ដូចជា Lynch syndrome ជាដើម) • មានជំងឺទឹកនោមផ្អែមលើសពី ៥ឆ្នាំ • ទទួលទានអាហារប្រភេទសាច់ពណ៌ក្រហម ឬសាច់កែច្នៃច្រើន • ជក់បារី • លើសទម្ងន់ • ភេទ (កើតលើបុរសច្រើនជាងស្ត្រី) • អាយុ (ភាគច្រើនកើតលើមនុស្សចាស់លើសពី៦០ឆ្នាំ តែក៏មានករណីកើតលើអ្នកដែលមានអាយុ២០-៣០ឆ្នាំដែរ) • ជាតិសាសន៍ (បុគ្គលដែលស្ថិតក្នុងជាតិសាសន៍អាហ្វ្រិច-អាមេរិកមានហានិភ័យខ្ពស់ជាងគេក្នុងការវិវឌ្ឍទៅជាមហារីកលំពែង)។ ការព្យាករមហារីកលំពែង ជាទូទៅស្ទើរតែមិនអាចធ្វើបាន ហើយវាក៏ស្ថិតក្នុងអត្រាការស្លាប់ខ្ពស់បំផុតក្នុងចំណោមមហារីកផ្សេងទៀតផងដែរ។ ជាក់ស្តែងត្រឹម ៨%ប៉ុណ្ណោះនៃអ្នកជំងឺមហារីកលំពែងរស់នៅបាន ៥ឆ្នាំបន្ទាប់ពីធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យដោយហេតុថាមហារីកលំពែងពិបាកកំណត់រកនៅដំណាក់កាលដំបូង។ ម៉្យាងលំពែងស្ថិតនៅជ្រៅក្នុងរាងកាយដែលដុំសាច់ដំបូងមិនអាចត្រូវបានមើលឃើញ ឬមានអារម្មណ៍ដឹង និងមិនសូម្បីអាចសម្គាល់បាន រហូតមហារីកបានរាលដាលទៅសរីរាង្គផ្សេងទៀត។ ដូច្នេះ វាពិតជាសំខាន់ណាស់ក្នុងការស្វែងយល់អំពីសញ្ញានៃមហារីកលំពែង។ សញ្ញាទូទៅនៃមហារីកលំពែងដែលអ្នកត្រូវដឹង ១. ភ្នែក និងស្បែកឡើងលឿង៖ មហារីកលំពែងចាប់ផ្តើមនៅផ្នែកក្បាលលំពែងដែលនៅជិតបំពង់ទឹកប្រមាត់។ ដុំសាច់សង្កត់ និងបិតទៅលើបំពង់ទឹកប្រមាត់ដែលនាំទឹកប្រមាត់ពីថ្លើម និងថង់ទឹកប្រមាត់កាត់តាមលំពែងទៅកាត់ពោះវៀនតូច។ តួនាទីរបស់ទឹកប្រមាត់គឺដើម្បីបំផ្លាញប៊ីលីរុយប៊ីន (Bilirubin) ដែលជាកាកសំណល់នៃកោសិកាឈាមក្រហម ដូច្នេះនៅពេលដំណើរការនេះមិនអាចធ្វើបានប៊ីលីរុយប៊ីនលើសបង្កជាសញ្ញាលឿងលើស្បែក និងភ្នែក។ ២. ហើមពោះ៖ នេះគឺជាសញ្ញាដំបូងមួយដែលគ្រប់គ្នាតែងកត់សម្គាល់ឃើញ ប៉ុន្តែវាបែរជាត្រូវបានយល់ថាជាសញ្ញាតូចតាចមិនគួរឲ្យបារម្ភ និងពុំចាំបាច់ទៅជួបគ្រូពេទ្យ។ ៣. បាត់បង់ចំណង់អាហារ និងចង្អោរ៖ មហារីកលំពែងលូតលាស់ក្នុងពោះដែលវាអាចផ្តល់សម្ពាធដល់សរីរាង្គជុំវិញរួមទាំងក្រពះផងដែរ។ ជាលទ្ធផលអ្នកជំងឺមានអាម្មណ៍ចង្អោរ ឬមានអារម្មណ៍ថាឆ្អែតសូម្បីតែមិនបានញ៉ាំអ្វីសោះជាច្រើនម៉ោង។ លើសពីនេះអ្នកជំងឺក៏អាចមានអារម្មណ៍ថាឈឺសូម្បីតែពេលញ៉ាំ។ ៤. ស្រកទម្ងន់៖ ការបាត់បង់ចំណង់នៃការទទួលទានអាហារ អាចងាយនឹងធ្វើឲ្យមានការស្រកចុះនូវទម្ងន់ខ្លួនលឿន ដែលជាធម្មតាកំណត់ដោយការថយចុះលើសពី៥%នៃទម្ងន់ខ្លួន ក្នុងចន្លោះពី៦ខែ ដល់១ឆ្នាំ។ ៥. ឈឺខ្នងចង្កេះ៖ នៅពេលមហារីកលំពែងលូតលាស់ វាសង្កត់ ឬផ្តល់សម្ពាធដល់ឆ្អឹងកងខ្នងផ្នែកខាងក្រោម និងសាច់ដុំខ្នង បង្កឲ្យមានការឈឺចាប់ថេរ។ បើការឈឺចាប់នេះនៅតែបន្តជាដរាប អ្នកត្រូវស្វែងរកការត្រួតពិនិត្យភ្លាម។ ៦. ទឹកនោមពណ៌ស្រអាប់៖ ពណ៌ស្រអាប់នៃទឹកនោមជាញឹកញាប់ត្រូវបានសម្គាល់ថាជាសញ្ញាណដំបូងនៃមហារីកលំពែងដែរ។ ដោយសារតែដុំសាច់បង្កឲ្យទឹកប្រមាត់ចេញតិច និងកម្រិតប៊ីលីរុយប៊ីនក្នុងឈាមកើនឡើង ទឹកនោមក្លាយជាពណ៌ត្នោត។ ប្រសិនអ្នកព្យាយាមបង្កើនការញ៉ាំទឹក ប៉ុន្តែទឹកនោមនៅមិនប្រែពណ៌មកធម្មតាវិញ វាដល់ពេលដែលអ្នកត្រូវត្រួតពិនិត្យរកសញ្ញាដំបូងនៃមហារីកលំពែងហើយ។ ៧. រមាស់ជាប្រចាំ៖ គ្រប់ការរមាស់ស្បែកទាំងអស់គឺជាសញ្ញាព្រមានដំបូងនៃជំងឺមហារីកលំពែង។ ដោយសារប៊ីលីរុយប៊ីនកើនឡើងក្នុងស្បែក ជាមូលហេតុធ្វើឲ្យរមាស់មុនលេចចេញសញ្ញាលឿងស្បែក។ ដូច្នេះបើអ្នកមិនអាចរកឃើញនូវសញ្ញានៃការរមាស់របស់អ្នកដូចជា សត្វខាំ ឬប្រតិកម្មអាល្លែកហ្ស៊ី និងមិនជាបន្ទាប់ពីលាបថ្នាំទេនោះអ្នកត្រូវជួបគ្រូពេទ្យដើម្បីត្រួតពិនិត្យជាបន្ទាន់។ ៨. លាមកពណ៌ស្លេក និងមានក្លិនស្អុយ៖ លាមកពណ៌ប្រផេះ ឬស្លេកជាងធម្មតា និងមានខ្លាញ់ គឺជាសញ្ញាមិនល្អនោះទេ។ វាកើតឡើងដោយសារតែការប្រែប្រួលនៃដំណើរការប៊ីលីរុយប៊ីន ដែលជាធម្មតាវាត្រូវបានបញ្ចេញចោលតាមរយៈពោះវៀនជាលាមក និងមានពណ៌ត្នោតចាស់ ប៉ុន្តែនៅពេលទឹកប្រមាត់មិនមានគ្រប់គ្រាន់ព្រោះដុំសាច់បានទៅរារាំង ទើបធ្វើឲ្យប៊ីលីរុយប៊ីនមិនអាចបញ្ចេញចោលបាន និងបែរជាប្រមូលផ្ដុំនៅក្នុងប្រព័ន្ធរាងកាយទៅវិញ ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យពណ៌ និងរូបរាងលាមកមានសភាពប្រែប្រួល។ នេះអាចបញ្ជាក់បានថាជាមូលហេតុនៃមហារីកលំពែង។ ៩. ឈឺពោះ៖ ការឈឺចាប់ដែលមិនមានភាពច្បាស់លាស់អាចជាសញ្ញាដំបូងនៃជំងឺមហារីកលំពែង ដោយសារតែទីតាំងលំពែងនៅក្រោយ ផ្នែកខាងក្រោមពោះ ក្រោយក្រពះ ដុំសាច់នោះអាចធ្វើឲ្យអ្នកឈឺក្រពះផ្នែកខាងក្រោម ដោយមិនគិតលើអ្វីដែលអ្នកបានញ៉ាំ។ ចងចាំថាវាតែងតែល្អបំផុតក្នុងការត្រួតពិនិត្យនូវសញ្ញាសង្ស័យនិងបញ្ជាក់ថាពុំមានបញ្ហា ជាជាងបាត់បង់អ្វីមួយដែលសំខាន់! បកស្រាយដោយ៖ វេជ្ជបណ្ឌិត Turobova Tatiana ឯកទេសមហារីកចំពោះកុមារ និងមហារីកទូទៅ ព្រមទាំងជាប្រធានផ្នែកជំងឺមហារីកនៅមន្ទីរពេទ្យសាកលវិទ្យាល័យអន្តរជាតិសែនសុខ អត្ថបទ៖​ ដកស្រង់ចេញពីទស្សនាវដ្ដី ហេលស៍ថាម ប្រូ លេខ ៨០ ©2019 រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាង​ដោយ Healthtime Corporation ចំពោះគ្រប់អត្ថបទដោយគ្មានផ្នែកណាមួយត្រូវបោះពុម្ពផ្សាយចូលប្រព័ន្ធអុីនធឺណែតឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកអាត់ជាសំឡេងឬថតចំលងគ្រប់រូបភាពដោយគ្មានការអនុញ្ញាតឡើយ

ស្ករជាសារធាតុម៉្យាងដែលសឹងតែអាចមានក្នុងអាហារគ្រប់ប្រភេទ និងទទួលបានការពេញនិយមជាខ្លាំង។ ប៉ុន្តែ តើស្ករដែលយើងតែងបរិភោគរាល់ថ្ងៃពិតជាអាចបង្កឲ្យមានជំងឺមហារីកមែនទេ? ម៉្យាង តើប្រភេទស្ករទាំងអស់សុទ្ធតែអាចបង្កជាជំងឺមហារីក? សំណួរ៖ សំណួរមួយដែលតែងត្រូវបានចោទសួរពីសារធារណជននោះគឺ តើការបរិភោគស្ករមានទំនាក់ទំនងជាមួយជំងឺមហារីកដែរឬទេ? ចម្លើយ៖ ការឆ្លើយតបទៅនឹងសំណួរនេះគឺមិនងាយស្រួលនោះទេ។ ជាក់ស្តែងការសិក្សាបែបវិទ្យាសាស្ត្របានបង្ហាញថា ការបរិភោគស្ករបរិមាណច្រើនលើសលប់ និងរយៈពេលយូរអាចបង្កជាការកកើតខ្លាញ់ក្នុងរាងកាយកាន់តែច្រើនឡើងៗដែលអាចបង្កើនហានិភ័យនៃជំងឺមហារីកច្រើនប្រភេទ (មហារីកសុដន់ ឬមហារីកពោះវៀនធំ...)។ អាហារដែលសម្បូរស្ករអាចជំនួសតួនាទីសំខាន់ៗរបស់អាហារដែលសម្បូរទៅដោយជីវជាតិ (មានដូចជាវីតាមីន ជាតិរ៉ែ អាហារប្រភេទសរសៃ) ក្នុងការប្រឆាំងនឹងជំងឺមហារីកនៅក្នុងរាងកាយរបស់យើង។ កោសិកាទាំងអស់នៅក្នុងរាងកាយ រួមបញ្ចូលទាំងកោសិកាមហារីក ជាប្រភេទកោសិកាដែលប្រើប្រាស់ស្ករសម្រាប់បង្កើតថាមពលដើម្បីដំណើរការមុខងារប្រចាំថ្ងៃនានា។ រាងកាយរបស់យើងមានតួនាទីសំខាន់ក្នុងការត្រួតពិនិត្យកម្រិតជាតិស្ករក្នុងឈាមដូច្នេះគ្រប់កោសិកាទាំងអស់សុទ្ធតែអាចទទួលបានការផ្គត់ផ្គង់ថាមពលគ្រប់គ្រាន់ និងមានស្ថេរភាព។ តើស្ករបានមកពីណា? ស្ករ ឬហៅម៉្យាងទៀតថា កាបូហាយដ្រេត ត្រូវបានរកឃើញក្នុងធម្មជាតិនៅក្នុងប្រភេទអាហារដូចជាបន្លែ ផ្លែឈើ គ្រាប់ធញ្ញជាតិ សណ្តែក សណ្តែកបាយ និងប្រភេទអាហារដែលមានសារធាតុទឹកដោះគោមួយចំនួនទៀត។ ស្ករក៏ត្រូវបានគេបន្ថែមក្នុងអាហារដូចជា ភេសជ្ជៈផ្អែម គ្រាប់ធញ្ញជាតិកែច្នៃ ស្ករគ្រាប់ នំដុត និងបង្អែមជាដើម ។ តើយើងគួរចៀសវាងការបរិភោគស្ករគ្រប់ប្រភេទឬទេ? វាពិតជាពិបាកណាស់ក្នុងការចៀសវាងការបរិភោគគ្រប់ប្រភេទស្ករនៅក្នុងអាហាររបស់ពួកយើង។ បើទោះបីយើងអាចកាត់ផ្តាច់អាហារដែលមានបរិមាណស្ករទាំងនោះបានពិតមែន ក៏ដំណើរការក្នុងរាងកាយរបស់យើងនឹងបំបែកស្ករស្តុកទុកក្នុងសាច់ដុំ និងការបំបែកខ្លាញ់ស្តុកទុក ដើម្បីបង្កើតស្ករ ដែលកោសិកាផ្សេងៗត្រូវការ។ ប្រសិនបើករណីនេះកើតឡើង យើងអាចបាត់បង់ម៉ាស់សាច់ដុំ ទម្ងន់ កម្លាំង និងថាមពលរបស់រាងកាយទាំងមូល។ ក្នុងអំឡុងពេលព្យាបាលមហារីក ការបាត់បង់ទាំងនេះអាចបណ្តាលឲ្យមានការពន្យារពេលការព្យាបាល និងពន្យារពេលការជាសះស្បើយនៃជំងឺផងដែរ។ ហេតុនេះសម្រាប់អ្នកជំងឺមហារីក គួរតែត្រូវបានផ្តល់អនុសាសន៍ឲ្យ៖ - បរិភោគ បន្លែ ផ្លែឈើ គ្រាប់់ធញ្ញជាតិ សណ្តែកនិងសណ្តែកបាយ ដែលសុទ្ធតែជាប្រភេទអាហារផ្ទុកទៅដោយស្ករធម្មជាតិ និងមានសារធាតុប្រឆាំងជំងឺមហារីក មានដូចជា វីតាមីន ជាតិរ៉ែ និងPhytochemicals ផ្សេងៗទៀត។ - កាត់បន្ថយនូវប្រភេទអាហារដែលបន្ថែមស្ករខាងក្រៅនានា។ តើអ្នកជំងឺមហារីកអាចកាត់បន្ថយការទទួលទានស្ករបន្ថែមតាមរបៀបណា? 1) អានស្លាកព័ត៌មានអាហារដើម្បីកំណត់ពីបរិមាណស្ករបន្ថែម៖ ដោយអ្នកអាចស្វែងរកពាក្យស្ករស (Sugar) ស្ករពណ៌ត្នោត (Brown Sugar) ស្កររាវ ស្ករដុំ (Icing Sugar) ស្ករអំពៅ (Cane Sugar) សេរ៉ូពោតដែលមានបរិមាណខ្ពស់ Fructose (High Fructose Corn Syrup) ទឹកឃ្មុំ ទឹកផ្លែឈើដែលមានកំហាប់ខ្ពស់, Molasses, Agave syrup, Maple syrup, Maltodextrin, Maltsyrup, Demerara។  ឈ្មោះផ្សេងទៀតសម្រាប់សម្គាល់ស្ករ គឺពាក្យទាំងឡាយណាដែលបញ្ចប់ដោយ "ose" ដូចជា Sucrose, Fructose, Glucose, Glucose-fructose, Maltose, Dextrose, និង Galactose។ ប្រសិនបើពាក្យទាំងនេះត្រូវបានបញ្ចូលក្នុងតារាងគ្រឿងផ្សំនៅផ្នែកខាងលើបំផុត នេះមានន័យថាស្ករជាសារធាតុចម្បងដែលត្រូវបានប្រើប្រាស់ក្នុងផលិតផលដែលអ្នកកំពុងបរិភោគ។ 2) កម្រិតការទទួលទានភេសជ្ជៈដែលមានជាតិស្ករច្រើន៖ ឧទាហរណ៍ ភេសជ្ជៈផ្អែមដែលគ្មានជាតិអាល់កុល កាហ្វេ ឬតែដែលបន្ថែមស្ករ និងភេសជ្ជៈផ្តល់ថាមពលនានា។ សូមជ្រើសរើសភេសជ្ជៈដែលគ្មានផ្ទុកស្ករបន្ថែម (Added Sugar) តាមដែលអាចធ្វើបាន។ កាហ្វេ តែដែលគ្មានស្ករ ទឹកសុទ្ធ និងទឹកដោះគោគឺជាជម្រើសល្អសម្រាប់អ្នក។ ប្រសិនបើអ្នកត្រូវការកាល់ឡូរីបន្ថែម សូមព្យាយាមទទួលទានភេសជ្ជៈដែលផ្តល់កាល់ឡូរីខ្ពស់បែបធម្មជាតិនិងសុខភាពល្អ ដែលរួមមាន ផ្លែឈើទាំងមូល ប្រូតេអីុន និងអាហារប្រភេទសរសៃ។  3) បន្ថយបរិមាណអាហារកែច្នៃ៖ ជាធម្មតា អាហារកែច្នៃតែងមានកម្រិតស្ករច្រើន ដូច្នេះអ្នកគួរជំនួសប្រភេទអាហារទាំងនេះ ដោយអាហារសុខភាពវិញ។ 4) រីករាយជាមួយបង្អែមនៅក្នុងឱកាសពិសេស និងបរិមាណតិច៖ ផ្លែឈើផ្អែមធម្មជាតិគឺជាជម្រើសល្អប្រចាំថ្ងៃ។ បកស្រាយដោយ៖ វេជ្ជបណ្ឌិត Turobova Tatiana ឯកទេសមហារីកចំពោះកុមារ និងមហារីកទូទៅព្រមទាំងជាប្រធានផ្នែកជំងឺមហារីកនៅមន្ទីរពេទ្យសាកលវិទ្យាល័យអន្តរជាតិសែនសុខ អត្ថបទ៖ ដកស្រង់ចេញពីទស្សនាវដ្ដី ហេលស៍ថាម ប្រូ លេខ ៧៨ ©2019 រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាង​ដោយ Healthtime Corporation ចំពោះគ្រប់អត្ថបទដោយគ្មានផ្នែកណាមួយត្រូវបោះពុម្ពផ្សាយចូល ប្រព័ន្ធអុីនធឺណែតឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកអាត់ជាសំឡេងឬថតចំលងគ្រប់រូបភាពដោយ

នាពេលបច្ចុប្បន្នជំងឺមហារីកប្រជ្រុយគេសង្កេតឃើញមិនមានបម្រែបម្រួល ឬកើនឡើងគួរឲ្យកត់សម្គាល់នោះទេ ប៉ុន្តែវាកើតឡើងទៅតាមវ័យ និងកត្តាអាយុរបស់មនុស្ស ដោយក្នុងនោះភាគច្រើនកើតទៅលើស្រ្តីច្រើនជាងបុរសពិសេសអ្នកដែលមានអាយុចាប់ពី ៥០ឆ្នាំឡើងទៅ ហើយវាពាក់ព័ន្ធនឹងកត្តាតំណពូជផងដែរ។ និយមន័យ ជំងឺមហារីកប្រជ្រុយ ឬពាក្យបច្ចេកទេសហៅថា Melanoma គឺជាជំងឺមួយដែលកើតឡើងពីបណ្តុំនៃកោសិកា Melanocytes (កោសិកាផលិតជាតិពណ៌) ដោយភាគច្រើនកើតនៅតំបន់ដែលត្រូវពន្លឺព្រះអាទិត្យកាំរស្មីយូវី (UV) ពិសេសនៅលើថ្ងាស ខ្ទង់ច្រមុះ បបូរមាត់ផ្នែកខាងលើ ថ្ពាល់សងខាង បាតដៃ ម្រាមដៃ ក្រចក និងបាតជើង ម្រាមជើងជាដើម។ មូលហេតុចម្បង និងកត្តាប្រឈម មានមូលហេតុចម្បងជាច្រើនដែលបង្កឲ្យមានជំងឺមហារីកប្រជ្រុយ តែកត្តាសំខាន់ដែលធ្វើឲ្យមានជំងឺនេះឡើងរួមមាន៖ • កត្តាតំណពូជ • អ្នកវ័យចំណាស់ដែលមានអាយុចាប់ពី ៥០ឆ្នាំឡើងទៅ • ការប៉ះពន្លឺកាំរស្មីយូវី (UV) • ប្រជ្រុយដែលប្រឈមនឹងពន្លឺព្រះអាទិត្យ។ ចំណែកបុគ្គលដែលមានហានិភ័យខ្ពស់ក្នុងការប្រឈមចំពោះបញ្ហាជំងឺនេះរួមមាន៖ • បុគ្គលដែលមានប្រវត្តិគ្រួសារកើតជំងឺមហារីកប្រជ្រុយ • បុគ្គលដែលមានប្រជ្រុយប្លែកខុសពីធម្មតា ឬច្រើន • បុគ្គលដែលធ្វើការក្រោមពន្លឺកាំរស្មីយូវី (UV)ញឹកញាប់។ រោគសញ្ញា និងយន្តការ ជាទូទៅ ជំងឺមហារីកប្រជ្រុយកម្រលេចចេញជារោគសញ្ញាសម្គាល់ ឬប្រែប្រួលខ្លាំងនោះទេ ប៉ុន្តែវាតែងវិវឌ្ឍបន្តិចម្តងៗខុសពីធម្មតា ឬក្លាយជាកោសិកាមហារីកតែម្តង។ ជាក់ស្ដែង វាបង្ហាញឲ្យឃើញតាមរយៈការប្រែប្រួលនូវ៖ • ទំហំរបស់ប្រជ្រុយប្រែប្រួលលឿន • ប្រជ្រុយមានលក្ខណៈប្រេះ ឬទ្រុឌខូង • ការប្រែពណ៌របស់ប្រជ្រុយទៅជាក្រហម ឬត្នោត ឬខ្មៅខ្លាំង • គែមរបស់ប្រជ្រុយប្រែប្រួលដោយផ្នែកមិនសមមាត្រនឹងរូបរាងចាស់ជាដើម។ ដោយឡែក ប្រជ្រុយគេសង្កេតឃើញមាន ២ សណ្ឋានគឺ៖ • ប្រភេទទី១៖ ប្រជ្រុយដែលដុះមានលក្ខណៈសើស្បែកជួនកាលវាដុះកប់ជ្រៅចូលទៅក្នុងស្បែក។ • ប្រភេទទី២៖ គឺមានលក្ខណៈដុះពងសាច់ពីលើស្បែក ហើយវិវឌ្ឍក្លាយទៅជាដុំពកពណ៌ខ្មៅ។ ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ជំងឺមហារីកប្រជ្រុយអាចធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យបានតាមរយៈការពិនិត្យទៅលើសញ្ញាគ្លីនិក។ ម៉្យាងវិញទៀតយើងអាចធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យបានតាមរយៈការច្រឹបយកសាច់ទៅវិភាគដើម្បីឲ្យដឹងថាវាជាប្រជ្រុយមហារីកមែន ឬអត់។ ការព្យាបាល និងផលវិបាក ឈ្មោះថាមហារីកប្រជ្រុយមិនមានលក្ខណៈធ្ងន់ធ្ងរទេ ព្រោះយើងអាចមើលឃើញវានឹងភ្នែកនៅពេលវាមានការប្រែប្រួលរូបរាង លុះត្រាតែអ្នកមិនមានការចាប់អារម្មណ៍ហើយបណ្តោយឲ្យវាតាមដំណើរ នោះវានឹងក្លាយជាកាចសាហាវដូចមហារីកដទៃទៀតដែរ។ ផ្ទុយទៅវិញបើលោកអ្នកមានប្រជ្រុយនៅលើបាតដៃ បាតជើង ម្រាមដៃម្រាមជើង ក្រចកដៃក្រចកជើង លោកអ្នកចូរប្រុងប្រយ័ត្នព្រោះវាកាចសាហាវខ្លាំងនៅពេលវាចាប់ផ្តើមមានស្នាមប្រេះ ឬបែកមានន័យថាវាបានសាយភាយរួចស្រេចទៅហើយ។ ជាទូទៅប្រសិនបើអ្នកជំងឺត្រូវបានរកឃើញថាមានជំងឺមហារីកប្រជ្រុយនោះការព្យាបាលនឹងធ្វើតាមវិធីសាស្រ្ត ២យ៉ាងសំខាន់ៗគឺ៖ • ការចាក់ថ្នាំគីមី ឬបាញ់កាំរស្មីឡាស៊ែរដើម្បីបំផ្លាញកោសិកាមហារីក។ • ការវះកាត់យកសាច់ដុះ ឬប្រជ្រុយមហារីកចេញ។ ប្រសិនបើមិនបានទទួលការព្យាបាលត្រឹមត្រូវនិងទាន់ពេលវេលានោះអ្នកជំងឺអាចមានគ្រោះថ្នាក់ដោយសារតែកោសិកាបានរីករាលដាលនៅក្នុងរាងកាយដូចជំងឺមហារីកដទៃទៀត។ វិធីសាស្រ្តការពារ ដោយហេតុថានាពេលបច្ចុប្បន្ន បញ្ហានេះកម្រជួបប្រទះ ប៉ុន្តែអ្នកគួរតែការពារខ្លួនពីជំងឺនេះដោយ៖ • ស្លៀកសម្លៀកបំពាក់ឲ្យជិត • ចៀសវាងការត្រូវពន្លឺព្រះអាទិត្យ ប្រសិនបើអ្នកមានបញ្ហា ឬរោគសញ្ញាដូចដែលបានរៀបរាប់ខាងលើ សូមប្រញាប់មកពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យឯកទេសសើស្បែក ដើម្បីធ្វើការពិនិត្យ និងធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យឲ្យបានច្បាស់លាស់ ព្រមទាំងទទួលបានការព្យាបាលត្រឹមត្រូវ និងទាន់ពេលវេលា។ បកស្រាយដោយ៖ វេជ្ជបណ្ឌិត ប៉ុក សាវឿន ឯកទេសសើស្បែក ឡាស៊ែ និងកាមរោគ និងជាប្រធានគ្លីនិកជាតិសើស្បែក និងកាមរោគ អត្ថបទ៖​ ដកស្រង់ចេញពីទស្សនាវដ្ដី ហេលស៍ថាម ប្រូ លេខ ៧៩ ©2019 រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាង​ដោយ Healthtime Corporation ចំពោះគ្រប់អត្ថបទដោយគ្មានផ្នែកណាមួយត្រូវបោះពុម្ពផ្សាយចូល ប្រព័ន្ធអុីនធឺណែតឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកអាត់ជាសំឡេងឬថតចំលងគ្រប់រូបភាពដោយគ្មានការអនុញ្ញាតឡើយ 

ចំពោះអ្នកជំងឺដែលបានធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យឃើញថាមានជំងឺមហារីក អាចប្រឈមនឹងអាការៈអស់កម្លាំង បាត់បង់ចំណង់អាហារ ស្រកទម្ងន់ ការផ្លាស់ប្តូររសជាតិ ចង្អោរ ដំបៅមាត់ ឬបំពង់ក និងពិបាកដកដង្ហើមជាដើម។ ជាក់ស្ដែង របបអាហារ និងការរក្សាទម្ងន់នឹងជួយអ្នកជំងឺមហារីកឲ្យរក្សាបាននូវថាមពល និងកម្លាំង ហើយវាថែមទាំងជួយដល់ការព្យាបាលមហារីករបស់ពួកគេឲ្យកាន់តែល្អប្រសើរឡើងផងដែរ។ សំណួរ៖ តើគួរគ្រប់គ្រងបញ្ហាមួយចំនួនដែលកើតមានឡើងអំឡុងពេលព្យាបាលមហារីកដោយរបៀបណា? ចម្លើយ៖ ការគ្រប់គ្រង និងដំណោះស្រាយអាចមានផ្សេងៗគ្នាទៅតាមបញ្ហាដែលកើតមានដូចជា៖ ១. ការថយចុះចំណង់អាហារ • គួរទទួលទានអាហារតិចៗឲ្យបានញឹកញាប់ និងអាហារសម្រន់ដែលសម្បូរដោយកាល់ឡូរី និងប្រូតេអុីនខ្ពស់។ • ធ្វើឲ្យរាល់អាហារដែលអ្នកញ៉ាំអាចរាប់បាន ដោយត្រូវកាត់បន្ថយអាហារមានកាល់ឡូរីទាប និងជាតិទឹក ឧទាហរណ៍ អ្នកអាចញ៉ាំស៊ុបប្រភេទក្រែម ជំនួសប្រភេទស៊ុបជាទឹកធម្មតា។ • ទទួលទាននៅពេលអ្នកឃ្លានខ្លាំង៖ ប្រសិនអ្នកមានថាមពលច្រើន និងឃ្លានខ្លាំងនៅពេលព្រឹកអ្នកគួរញ៉ាំអាហារពេលព្រឹកឲ្យបានច្រើន ហើយអាចទទួលទានអាហារបន្ទាប់បន្សំ និងអាហារសម្រន់បន្តឲ្យបានពេញមួយថ្ងៃ។ ២. អស់កម្លាំង (ចុះខ្សោយ) • ជ្រើសរើសអាហារងាយៗដូចជា អាហារក្លាសេ ឬអាហារស្រាប់ដើម្បីជួយឲ្យការរៀបចំអាហារកាន់តែងាយស្រួល និងធ្វើឲ្យអ្នកមានថាមពលក្នុងការញ៉ាំ។ • ទុកឲ្យគ្រួសារ ឬមិត្តភក្តិជួយធ្វើអាហារដែលអ្នកចូលចិត្ត ឬចេញទៅញ៉ាំនៅខាងក្រៅ និងត្រូវកុម៉្មង់តិច ឬតែពាក់កណ្តាល។ • ជ្រើសរើសប្រភេទអាហារទន់ៗ ឬមានជាតិទឹកដែលតម្រូវឲ្យប្រើកម្លាំងតិចក្នុងការទំពារ ឬលេប។ ៣. ការផ្លាស់ប្តូររសជាតិ • ព្យាយាមលាងសម្អាតមាត់របស់អ្នកជាមួយនឹងម្សៅសូដា និងទឹក (១/៤ស្លាបព្រាក្នុងទឹកមួយពែង) មុនពេលទទួលទានអាហារ។ • សាកល្បងភ្លក់អាហារដែលមានរសជាតិស្រាលៗដូចជា ល្បាយដំឡូងបារាំង (mashed potatoes) នំបុ័ង និងប័រ បង្អែមមានក្រែមច្រើន (pudding) ធញ្ញជាតិប្រភេទក្តៅ (hot cereals) បាយ ផាស្តា ឬគុយទាវ និងទឹកដោះគោ។ • សាកល្បងប្រឡាក់សាច់ជាមួយទឹកស៊ីអុីវ ឬទឹកផ្លែឈើផ្អែម។ • ប្រសិនអ្នកជក់បារី សូមបញ្ឈប់ការជក់ នោះវានឹងធ្វើឲ្យរសជាតិអាហាររបស់អ្នកកាន់តែប្រសើរ និងអាចជួយឲ្យឡើងគីឡូ រួមទាំងអនុគ្រោះដល់ការព្យាបាលឲ្យបានកាន់តែល្អ។ ៤. ពិបាកទំពារ ឬលេប • ចៀសវាងអាហារដែលមានជាតិអាស៊ីត ក្តៅពេក ឬត្រជាក់ពេក ហឹរពេករឹង ឬស្ងួតពេក។ • សម្រាប់អ្នកមានដំបៅមាត់ អាចជ្រើសរើសអាហារទន់ មានជាតិក្រែមដូចជា ស៊ុបប្រភេទក្រែម (cream soups) បង្អែមធ្វើពីទឹកដោះគោ និងស៊ុត (custard) បង្អែមមានក្រែមច្រើន (pudding) បង្អែមតៅហ៊ូ ទឹកដោះគោក្រឡុក និងធញ្ញជាតិប្រភេទក្តៅ (hot cereals)។ • លេបថ្នាំបំបាត់ការឈឺចាប់មុនពេលទទួលទានអាហារ តាមវេជ្ជបញ្ជាគ្រូពេទ្យរបស់អ្នក។ • សម្រាប់អ្នកមាត់ស្ងួត អាចញ៉ាំអាហារទន់ និងមានជាតិទឹកដូចជា សាំងវិចដែលមានសម្បកនំបុ័ង និងគ្រឿងផ្សំទន់ៗ ផាស្តាជាមួយទឹកជ្រលក់សម្ល ស៊ុតចៀន សាឡាដប៉េងប៉ោះ ឈីសពណ៌សធ្វើពីទឹកដោះគោ  សាឡាដផ្លែឈើនិងនំបុ័ងអាំងបែបបារាំង។ • ញ៉ាំទឹកពី ៨-១០ កែវជារៀងរាល់ថ្ងៃ ហើយកាត់បន្ថយការទទួលទានកាហ្វេ តែ និងភេសជ្ជៈកូកាព្រោះវាធ្វើឲ្យកាន់តែស្ងួត។ ៥. ចង្អោរ • ទទួលទានជាតិទឹកតិចៗឲ្យបានញឹកញាប់ជាប្រចាំថ្ងៃ ក្នុងកម្រិត ៨-១០ កែវជារៀងរាល់ថ្ងៃហើយជម្រើសដ៏ល្អគឺ ភេសជ្ជៈដែលមានជាតិខ្ញី ទឹកស៊ុប ឬការ៉េមផ្លែឈើ។ • ញ៉ាំអាហារប្រភេទម្សៅស្ងួតរាល់ ១-២ម៉ោងម្តងតាមដែលអាចទៅរួច ដោយអ្នកអាចសាកល្បងនំស្រួយ នំបុ័ងអាំង នំបុ័ងដុត ធញ្ញជាតិបែបស្ងួត បាយ ឬដូណាត់។ • លេបថ្នាំបំបាត់អាការៈចង្អោរតាមវេជ្ជបញ្ជាគ្រូពេទ្យ។ អនុវត្តតាមការណែនាំខាងលើ នោះអ្នកនឹងមានអារម្មណ៍កាន់តែប្រសើរ! បកស្រាយដោយ៖ វេជ្ជបណ្ឌិត Turobova Tatiana ឯកទេសជំងឺមហារីកកុមារនៃមន្ទីរពេទ្យសាកលវិទ្យាល័យអន្តរជាតិសែនសុខ អត្ថបទ៖ ដកស្រង់ចេញពីទស្សនាវដ្ដី ហេលស៍ថាម ប្រូ​ លេខ ៨៤ 2019 រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាង​ដោយ Healthtime Corporation ចំពោះគ្រប់អត្ថបទដោយគ្មានផ្នែកណាមួយត្រូវបោះពុម្ពផ្សាយចូលប្រព័ន្ធអុីនធឺណែតឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកអាត់ជាសំឡេងឬថតចំលងគ្រប់រូបភាពដោយគ្មានការអនុញ្ញាតឡើយ

ជំងឺមហារីកស្បូនស្ថិតក្នុងចំណាត់ថ្នាក់លេខ៤ ទូទាំងពិភពលោក ដែលជាមូលហេតុបណ្តាលឲ្យស្រ្តីស្លាប់ តែចំពោះប្រទេសកម្ពុជាជំងឺមហារីកមាត់ស្បូនជាមូលហេតុនាំមុខគេដែលបណ្តាលឲ្យស្រ្តីស្លាប់ក្នុងចំណោមមហារីកទាំងអស់ដែលកើតលើស្រ្តី។ មូលហេតុបង្ក មូលហេតុចម្បងដែលបង្កឲ្យមានជំងឺមហារីកមាត់ស្បូនគឺ HPV (Human Papilloma Virus)។ របៀបចម្លង ជំងឺមហារីកមាត់ស្បូនអាចឆ្លងតាមរយៈការរួមភេទជាមួយដៃគូដែលមានផ្ទុកមេរោគ HPV ជាច្រើនដងទើបអាចបង្កឲ្យមានដំបៅត្រៀមមហារីកជាច្រើនឆ្នាំមិនមានការតាមដាន និងព្យាបាលទើបឈានទៅដល់មហារីកមាត់ស្បូន។ រោគសញ្ញា ជាទូទៅ ការលេចឡើងនូវរោគសញ្ញានៃមហារីកមាត់ស្បូនរួមមាន៖ • មានធ្លាក់ឈាមចន្លោះឈាមរដូវ • រដូវមិនទៀងទាត់ ឬមកមានលក្ខណៈច្រើន • មានធ្លាក់ឈាមក្រោយពេលរួមភេទ • ធ្លាក់ឈាមមុនពេលមានរដូវ • ធ្លាក់សរញឹកញាប់ • ឈឺណែនលើថ្ងាសញឹកញាប់។ ការស្រាវជ្រាវរកដំបៅត្រៀមមហារីកនៅមាត់ស្បូន និងរោគវិនិច្ឆ័យ (Cervical Cancer Screening and Diagnostic)  • VIA  • HPV DAN Testing  • Colposcopy  • Pap Smear  • Cervical Biopsies ការការពារ ជំងឺមហារីកមាត់ស្បូន ដើម្បីការពារពីដំបៅត្រៀមមហារីកមាត់ស្បូន និងបង្ការជំងឺមហារីកមាត់ស្បូនរួមមាន៖ ១. Primary Prevention៖ HPV Vaccination ២. Secondary Prevention៖ Regular Screening  • VIA  • HPV Test  • Pap Smear  • Vaccination + Regular Screening = You best defence, Early Treatment ជំងឺមហារីកមាត់ស្បូនអាចបង្ការបានដោយ  • ការចាក់វ៉ាក់សាំង  • ពិនិត្យមាត់ស្បូនឲ្យបានទៀងទាត់  • ព្យាបាលឲ្យទាន់ដំណាក់កាលមិនឲ្យវិវឌ្ឍទៅជាមហារីក។ បកស្រាយដោយ៖ លោកស្រីវេជ្ជបណ្ឌិត គ្រួច រ៉ាយ៉ូណែត វេជ្ជបណ្ឌិតជំនាញផ្នែកសម្ភព និងរោគស្រ្តី និងជាប្រធានផ្នែកពិគ្រោះជំងឺក្រៅនៃមជ្ឈមណ្ឌលជាតិគាំពារមាតា និងទារក អត្ថបទ៖ ដកស្រង់ចេញពី ទស្សនាវដ្ដី ហេលស៍ថាម ប្រូ លេខ ៨៣ 2019 រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាង​ដោយ Healthtime Corporation ចំពោះគ្រប់អត្ថបទដោយគ្មានផ្នែកណាមួយត្រូវបោះពុម្ពផ្សាយចូលប្រព័ន្ធអុីនធឺណែតឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកអាត់ជាសំឡេងឬថតចំលងគ្រប់រូបភាពដោយគ្មានការអនុញ្ញាតឡើយ

ជំងឺមហារីកឈាម ឬភាសាបច្ចេកទេសហៅថា Leukemia គឺជាមហារីកនៃជាលិកាបង្កើតឈាម រួមបញ្ចូលទាំងខួរឆ្អឹងខ្នង និងប្រព័ន្ធទឹករងៃ។ ជំងឺមហារីកឈាមជាធម្មតាពាក់ព័ន្ធនឹងកោសិកាឈាមស។ ខួរឆ្អឹងខ្នងរបស់អ្នកជំងឺមហារីកឈាម គឺផលិតកោសិកាឈាមសមិនធម្មតាដែលមិនអាចបំពេញមុខងារបានល្អ និងមិនអាចការពាររាងកាយប្រឆាំងនឹងការបង្ករោគ។ ចំពោះការព្យាបាលជំងឺមហារីកឈាមគឺវាអាស្រ័យនឹងប្រភេទនៃមហារីកឈាមនិងកត្តាផ្សេងទៀតជាច្រើន។ មូលហេតុ និងកត្តាហានិភ័យ អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រមិនទាន់អាចបញ្ជាក់បានអំពីមូលហេតុពិតប្រាកដដែលបង្កជាជំងឺមហារីកឈាមឡើយ។ វាហាក់ដូចជាវិវឌ្ឍមកពីកត្តារួមគ្នានៃហ្សែន និងបរិស្ថាន (វិទ្យុសកម្ម)។ ម៉្យាងវិញទៀត ជំងឺមហារីកឈាមកើតមានឡើងអាស្រ័យនឹងកត្តារួមផ្សំខាងក្រោម៖ - បញ្ហាហ្សែន៖ ហ្សែនខុសធម្មតាហាក់ដើរតួនាទីក្នុងការវិវឌ្ឍនៃជំងឺមហារីកឈាម ដែលបញ្ហាហ្សែនទាំងនោះមានដូចជា Down syndrome។ - ប្រវត្តិគ្រួសារធ្លាប់មានជំងឺមហារីកឈាម៖ ប្រសិនសមាជិកណាមួយនៃគ្រួសាររបស់អ្នកត្រូវបានធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យឃើញមានជំងឺមហារីកឈាម នោះហានិភ័យរបស់អ្នកអាចត្រូវបានកើនឡើង។ - ការជក់បារី៖ អាចបង្កើនហានិភ័យនៃជំងឺមហារីកឈាមស្រួចស្រាវ (Acute myelogenous leukemia)។ - ការប្រឈមនឹងសារធាតុគីមី៖ ការប៉ះពាល់ជាមួយសារធាតុគីមីមួយចំនួនដូចជា បង់ហ្សែន (Benzene) ដែលត្រូវបានរកឃើញនៅក្នុងប្រេងឥន្ទនៈនិងត្រូវបានប្រើក្នុងរោងចក្រគីមី គឺវាទាក់ទងនឹងហានិភ័យនៃជំងឺមហារីកឈាមប្រភេទខ្លះ។ - ការព្យាបាលមហារីកពីមុន៖ អ្នកដែលធ្លាប់ព្យាបាលដោយថ្នាំគីមី ឬបាញ់កាំរស្មីក្នុងការព្យាបាលជំងឺមហារីក មានការកើនឡើងនូវហានិភ័យនៃការវិវឌ្ឍទៅជាប្រភេទជំងឺមហារីកឈាមមួយចំនួន។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ មនុស្សភាគច្រើនដែលមានកត្តាហានិភ័យខាងលើអាចនឹងមិនកើតជំងឺមហារីកឈាមឡើយហើយមនុស្សមួយចំនួនផ្សេងទៀតដែលមានជំងឺមហារីកឈាមអាចនឹងគ្មាននូវហានិភ័យខាងលើ។ ចំណាត់ថ្នាក់នៃជំងឺមហារីកឈាម គ្រូពេទ្យឯកទេសបានបែងចែកចំណាត់ថ្នាក់នៃជំងឺមហារីកឈាមដោយផ្អែកលើ៖ ១. ល្បឿននៃការវិវឌ្ឍ - ជំងឺមហារីកឈាមស្រួចស្រាវ៖ កោសិកាឈាមខុសធម្មតាគឺជាកោសិកាឈាមដែលមិនពេញវ័យ (Blasts)។ កោសិកាឈាមនេះ មិនអាចបំពេញមុខងារធម្មតារបស់ខ្លួនបានទេ ហើយវាបំបែកខ្លួនយ៉ាងលឿន ដូច្នេះស្ថានភាពជំងឺនឹងកាន់តែអាក្រក់ឆាប់រហ័ស។ មហារីកឈាមស្រួចស្រាវទាមទារការព្យាបាលឲ្យទាន់ពេលវេលា។ - ជំងឺមហារីកឈាមរ៉ាំរ៉ៃ៖ មហារីកឈាមរ៉ាំរ៉ៃមានច្រើនប្រភេទ និងកើតមានចំពោះកោសិកាឈាមពេញវ័យភាគច្រើន។ កោសិកាឈាមទាំងនេះចម្លងយឺតៗជាបន្តបន្ទាប់។ ទម្រង់ខ្លះនៃជំងឺមហារីកឈាមរ៉ាំរ៉ៃពុំមានលេចចេញនូវសញ្ញាណាមួយក្នុងដំណាក់កាលដំបូងឡើយ ហើយអាចមិនត្រូវបានសម្គាល់ឃើញ ឬវិនិច្ឆ័យដឹងជាច្រើនឆ្នាំ។ ២. ប្រភេទនៃកោសិកាពាក់ព័ន្ធ - Acute lymphocytic leukemia (ALL)៖ នេះជាប្រភេទជំងឺមហារីកឈាមដែលភាគច្រើនកើតចំពោះក្មេងតូចៗ និងអាចកើតចំពោះមនុស្សពេញវ័យផងដែរ។ - Acute myelogenous leukemia (AML)៖ មហារីកឈាមស្រួចស្រាវនេះជាជំងឺមហារីកឈាមទូទៅមួយ ដែលកើតមានទាំងក្មេងតូចនិងមនុស្សពេញវ័យ តែភាគច្រើនកើតចំពោះមនុស្សពេញវ័យ។ - Chronic lymphocytic leukemia (CLL)៖ មហារីកឈាមរ៉ាំរ៉ៃដែលកើតមានចំពោះមនុស្សពេញវ័យភាគច្រើន។ - Chronic myelogenous leukemia (CML)៖ ប្រភេទមហារីកឈាមនេះមានផលប៉ះពាល់សំខាន់ចំពោះមនុស្សពេញវ័យ។ អ្នកជំងឺមហារីកឈាមរ៉ាំរ៉ៃនេះ (CML) អាចមានសញ្ញាសម្គាល់តិចតួច ឬគ្មានសញ្ញាអ្វីទាំងអស់ក្នុងរយៈពេលជាច្រើនខែ ឬច្រើនឆ្នាំ មុនពេលវាចូលដល់ដំណាក់កាលដែលកោសិកាឈាមលូតលាស់យ៉ាងលឿន។ - ប្រភេទផ្សេងទៀត៖ ប្រភេទជំងឺមហារីកឈាមកម្រផ្សេងទៀតរួមមាន Hairy cell leukemia, Myelodysplastic syndromes និង Myeloproliferative disorders។ រោគសញ្ញានៃជំងឺមហារីកឈាម រោគសញ្ញានៃមហារីកឈាមជាញឹកញាប់គឺមិនច្បាស់លាស់ និងមិនជាក់លាក់។ ជាក់ស្តែង សញ្ញាជាធម្មតាភាគច្រើនរួមមានដូចខាងក្រោម៖ - គ្រុនក្តៅ ឬញាក់ ដែលមិនអាចពិពណ៌នាបាន - ខ្សោយ និងអស់កម្លាំងជាប្រចាំ - ងាយថប់ដង្ហើម ឬពិបាកដកដង្ហើម - មានការឆ្លងមេរោគញឹកញាប់ - ស្រកទម្ងន់ - បាត់បង់ចំណង់អាហារ - ឡើងកូនកណ្តុរ ថ្លើម និង/ឬអណ្តើក រីកធំ - ឈឺចាប់នៅពោះ - ហូរឈាម (ឈាមច្រមុះ ឈាមរដូវ និងឈាមពេលដុសធ្មេញ ញឹកញាប់) - មានស្នាមក្រហមតូច និងធំលើស្បែក - បែកញើសច្រើន ពិសេសពេលយប់ - ឈឺឆ្អឹង និងសន្លាក់ - ករណីកម្រ មហារីកឈាមអាចត្រូវបានរកឃើញដោយការពិនិត្យឈាមក្នុងលក្ខខណ្ឌខ្លះ។ សូមចងចាំថា អ្នកអាចនឹងមើលរំលងសញ្ញាដំបូងនៃជំងឺមហារីកឈាមព្រោះវាមានលក្ខណៈប្រហាក់ប្រហែលទៅនឹងជំងឺផ្តាសាយនិងជំងឺមួយចំនួនផ្សេងទៀត។ ដូច្នេះ សូមប្រឹក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យរបស់អ្នកប្រសិនអ្នកមាននូវសញ្ញាប្រចាំណាមួយដែលធ្វើឲ្យអ្នកបារម្ភ ឬសង្ស័យ។  បកស្រាយដោយ៖ វេជ្ជបណ្ឌិត Turobova Tatiana ប្រធានផ្នែកជំងឺមហារីកនៃមន្ទីរពេទ្យសាកលវិទ្យាល័យអន្តរជាតិសែនសុខ អត្ថបទ៖ ដកស្រង់ចេញពីទស្សនាវដ្ដី ហេលស៍ថាម លេខ ៨២ 2019 រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាង​ដោយ Healthtime Corporation ចំពោះគ្រប់អត្ថបទដោយគ្មានផ្នែកណាមួយត្រូវបោះពុម្ពផ្សាយចូលប្រព័ន្ធអុីនធឺណែតឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកអាត់ជាសំឡេងឬថតចំលងគ្រប់រូបភាពដោយគ្មានការអនុញ្ញាតឡើយ

លំពែង ជាសរីរាង្គមួយក្នុងចំណោមសរីរាង្គជាច្រើនដែលគ្រប់គ្នាស្ទើរតែមិននឹងនាដល់។ ជាទូទៅ មុខងារចម្បងរបស់វាគឺជួយដល់ការរំលាយអាហារ និងគ្រប់គ្រងកម្រិតជាតិស្ករក្នុងឈាម។ ប្រជាជនប្រមាណក្រោម ២% នឹងត្រូវបានរកឃើញថាមានជំងឺមហារីកលំពែងក្នុងជីវិតរស់នៅរបស់ពួកគេ។ កត្តាហានិភ័យនៃមហារីកលំពែង • ការរលាកលំពែងរ៉ាំរ៉ៃ • ប្រវត្តិគ្រួសារធ្លាប់មានជំងឺមហារីកលំពែង និងហ្សែនដែលអាចបង្កើនហានិភ័យនៃមហារីក (ដូចជា Lynch syndrome ជាដើម) • មានជំងឺទឹកនោមផ្អែមលើសពី ៥ឆ្នាំ • ទទួលទានអាហារប្រភេទសាច់ពណ៌ក្រហម ឬសាច់កែច្នៃច្រើន • ជក់បារី • លើសទម្ងន់ • ភេទ (កើតលើបុរសច្រើនជាងស្ត្រី) • អាយុ (ភាគច្រើនកើតលើមនុស្សចាស់លើសពី៦០ឆ្នាំ តែក៏មានករណីកើតលើអ្នកដែលមានអាយុ២០-៣០ឆ្នាំដែរ) • ជាតិសាសន៍ (បុគ្គលដែលស្ថិតក្នុងជាតិសាសន៍អាហ្វ្រិច-អាមេរិកមានហានិភ័យខ្ពស់ជាងគេក្នុងការវិវឌ្ឍទៅជាមហារីកលំពែង)។ ការព្យាករមហារីកលំពែង ជាទូទៅស្ទើរតែមិនអាចធ្វើបាន ហើយវាក៏ស្ថិតក្នុងអត្រាការស្លាប់ខ្ពស់បំផុតក្នុងចំណោមមហារីកផ្សេងទៀតផងដែរ។ ជាក់ស្តែងត្រឹម ៨%ប៉ុណ្ណោះនៃអ្នកជំងឺមហារីកលំពែងរស់នៅបាន ៥ឆ្នាំបន្ទាប់ពីធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យដោយហេតុថាមហារីកលំពែងពិបាកកំណត់រកនៅដំណាក់កាលដំបូង។ ម៉្យាងលំពែងស្ថិតនៅជ្រៅក្នុងរាងកាយដែលដុំសាច់ដំបូងមិនអាចត្រូវបានមើលឃើញ ឬមានអារម្មណ៍ដឹង និងមិនសូម្បីអាចសម្គាល់បាន រហូតមហារីកបានរាលដាលទៅសរីរាង្គផ្សេងទៀត។ ដូច្នេះ វាពិតជាសំខាន់ណាស់ក្នុងការស្វែងយល់អំពីសញ្ញានៃមហារីកលំពែង។ សញ្ញាទូទៅនៃមហារីកលំពែងដែលអ្នកត្រូវដឹង ១. ភ្នែក និងស្បែកឡើងលឿង៖ មហារីកលំពែងចាប់ផ្តើមនៅផ្នែកក្បាលលំពែងដែលនៅជិតបំពង់ទឹកប្រមាត់។ ដុំសាច់សង្កត់ និងបិតទៅលើបំពង់ទឹកប្រមាត់ដែលនាំទឹកប្រមាត់ពីថ្លើម និងថង់ទឹកប្រមាត់កាត់តាមលំពែងទៅកាត់ពោះវៀនតូច។ តួនាទីរបស់ទឹកប្រមាត់គឺដើម្បីបំផ្លាញប៊ីលីរុយប៊ីន (Bilirubin) ដែលជាកាកសំណល់នៃកោសិកាឈាមក្រហម ដូច្នេះនៅពេលដំណើរការនេះមិនអាចធ្វើបានប៊ីលីរុយប៊ីនលើសបង្កជាសញ្ញាលឿងលើស្បែក និងភ្នែក។ ២. ហើមពោះ៖ នេះគឺជាសញ្ញាដំបូងមួយដែលគ្រប់គ្នាតែងកត់សម្គាល់ឃើញ ប៉ុន្តែវាបែរជាត្រូវបានយល់ថាជាសញ្ញាតូចតាចមិនគួរឲ្យបារម្ភ និងពុំចាំបាច់ទៅជួបគ្រូពេទ្យ។ ៣. បាត់បង់ចំណង់អាហារ និងចង្អោរ៖ មហារីកលំពែងលូតលាស់ក្នុងពោះដែលវាអាចផ្តល់សម្ពាធដល់សរីរាង្គជុំវិញរួមទាំងក្រពះផងដែរ។ ជាលទ្ធផលអ្នកជំងឺមានអាម្មណ៍ចង្អោរ ឬមានអារម្មណ៍ថាឆ្អែតសូម្បីតែមិនបានញ៉ាំអ្វីសោះជាច្រើនម៉ោង។ លើសពីនេះអ្នកជំងឺក៏អាចមានអារម្មណ៍ថាឈឺសូម្បីតែពេលញ៉ាំ។ ៤. ស្រកទម្ងន់៖ ការបាត់បង់ចំណង់នៃការទទួលទានអាហារ អាចងាយនឹងធ្វើឲ្យមានការស្រកចុះនូវទម្ងន់ខ្លួនលឿន ដែលជាធម្មតាកំណត់ដោយការថយចុះលើសពី៥%នៃទម្ងន់ខ្លួន ក្នុងចន្លោះពី៦ខែ ដល់១ឆ្នាំ។ ៥. ឈឺខ្នងចង្កេះ៖ នៅពេលមហារីកលំពែងលូតលាស់ វាសង្កត់ ឬផ្តល់សម្ពាធដល់ឆ្អឹងកងខ្នងផ្នែកខាងក្រោម និងសាច់ដុំខ្នង បង្កឲ្យមានការឈឺចាប់ថេរ។ បើការឈឺចាប់នេះនៅតែបន្តជាដរាប អ្នកត្រូវស្វែងរកការត្រួតពិនិត្យភ្លាម។ ៦. ទឹកនោមពណ៌ស្រអាប់៖ ពណ៌ស្រអាប់នៃទឹកនោមជាញឹកញាប់ត្រូវបានសម្គាល់ថាជាសញ្ញាណដំបូងនៃមហារីកលំពែងដែរ។ ដោយសារតែដុំសាច់បង្កឲ្យទឹកប្រមាត់ចេញតិច និងកម្រិតប៊ីលីរុយប៊ីនក្នុងឈាមកើនឡើង ទឹកនោមក្លាយជាពណ៌ត្នោត។ ប្រសិនអ្នកព្យាយាមបង្កើនការញ៉ាំទឹក ប៉ុន្តែទឹកនោមនៅមិនប្រែពណ៌មកធម្មតាវិញ វាដល់ពេលដែលអ្នកត្រូវត្រួតពិនិត្យរកសញ្ញាដំបូងនៃមហារីកលំពែងហើយ។ ៧. រមាស់ជាប្រចាំ៖ គ្រប់ការរមាស់ស្បែកទាំងអស់គឺជាសញ្ញាព្រមានដំបូងនៃជំងឺមហារីកលំពែង។ ដោយសារប៊ីលីរុយប៊ីនកើនឡើងក្នុងស្បែក ជាមូលហេតុធ្វើឲ្យរមាស់មុនលេចចេញសញ្ញាលឿងស្បែក។ ដូច្នេះបើអ្នកមិនអាចរកឃើញនូវសញ្ញានៃការរមាស់របស់អ្នកដូចជា សត្វខាំ ឬប្រតិកម្មអាល្លែកហ្ស៊ី និងមិនជាបន្ទាប់ពីលាបថ្នាំទេនោះអ្នកត្រូវជួបគ្រូពេទ្យដើម្បីត្រួតពិនិត្យជាបន្ទាន់។ ៨. លាមកពណ៌ស្លេក និងមានក្លិនស្អុយ៖ លាមកពណ៌ប្រផេះ ឬស្លេកជាងធម្មតា និងមានខ្លាញ់ គឺជាសញ្ញាមិនល្អនោះទេ។ វាកើតឡើងដោយសារតែការប្រែប្រួលនៃដំណើរការប៊ីលីរុយប៊ីន ដែលជាធម្មតាវាត្រូវបានបញ្ចេញចោលតាមរយៈពោះវៀនជាលាមក និងមានពណ៌ត្នោតចាស់ ប៉ុន្តែនៅពេលទឹកប្រមាត់មិនមានគ្រប់គ្រាន់ព្រោះដុំសាច់បានទៅរារាំង ទើបធ្វើឲ្យប៊ីលីរុយប៊ីនមិនអាចបញ្ចេញចោលបាន និងបែរជាប្រមូលផ្ដុំនៅក្នុងប្រព័ន្ធរាងកាយទៅវិញ ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យពណ៌ និងរូបរាងលាមកមានសភាពប្រែប្រួល។ នេះអាចបញ្ជាក់បានថាជាមូលហេតុនៃមហារីកលំពែង។ ៩. ឈឺពោះ៖ ការឈឺចាប់ដែលមិនមានភាពច្បាស់លាស់អាចជាសញ្ញាដំបូងនៃជំងឺមហារីកលំពែង ដោយសារតែទីតាំងលំពែងនៅក្រោយ ផ្នែកខាងក្រោមពោះ ក្រោយក្រពះ ដុំសាច់នោះអាចធ្វើឲ្យអ្នកឈឺក្រពះផ្នែកខាងក្រោម ដោយមិនគិតលើអ្វីដែលអ្នកបានញ៉ាំ។ ចងចាំថាវាតែងតែល្អបំផុតក្នុងការត្រួតពិនិត្យនូវសញ្ញាសង្ស័យនិងបញ្ជាក់ថាពុំមានបញ្ហា ជាជាងបាត់បង់អ្វីមួយដែលសំខាន់! បកស្រាយដោយ៖ វេជ្ជបណ្ឌិត Turobova Tatiana ឯកទេសមហារីកចំពោះកុមារ និងមហារីកទូទៅ ព្រមទាំងជាប្រធានផ្នែកជំងឺមហារីកនៅមន្ទីរពេទ្យសាកលវិទ្យាល័យអន្តរជាតិសែនសុខ អត្ថបទ៖​ ដកស្រង់ចេញពីទស្សនាវដ្ដី ហេលស៍ថាម ប្រូ លេខ ៨០ ©2019 រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាង​ដោយ Healthtime Corporation ចំពោះគ្រប់អត្ថបទដោយគ្មានផ្នែកណាមួយត្រូវបោះពុម្ពផ្សាយចូលប្រព័ន្ធអុីនធឺណែតឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកអាត់ជាសំឡេងឬថតចំលងគ្រប់រូបភាពដោយគ្មានការអនុញ្ញាតឡើយ

ស្ករជាសារធាតុម៉្យាងដែលសឹងតែអាចមានក្នុងអាហារគ្រប់ប្រភេទ និងទទួលបានការពេញនិយមជាខ្លាំង។ ប៉ុន្តែ តើស្ករដែលយើងតែងបរិភោគរាល់ថ្ងៃពិតជាអាចបង្កឲ្យមានជំងឺមហារីកមែនទេ? ម៉្យាង តើប្រភេទស្ករទាំងអស់សុទ្ធតែអាចបង្កជាជំងឺមហារីក? សំណួរ៖ សំណួរមួយដែលតែងត្រូវបានចោទសួរពីសារធារណជននោះគឺ តើការបរិភោគស្ករមានទំនាក់ទំនងជាមួយជំងឺមហារីកដែរឬទេ? ចម្លើយ៖ ការឆ្លើយតបទៅនឹងសំណួរនេះគឺមិនងាយស្រួលនោះទេ។ ជាក់ស្តែងការសិក្សាបែបវិទ្យាសាស្ត្របានបង្ហាញថា ការបរិភោគស្ករបរិមាណច្រើនលើសលប់ និងរយៈពេលយូរអាចបង្កជាការកកើតខ្លាញ់ក្នុងរាងកាយកាន់តែច្រើនឡើងៗដែលអាចបង្កើនហានិភ័យនៃជំងឺមហារីកច្រើនប្រភេទ (មហារីកសុដន់ ឬមហារីកពោះវៀនធំ...)។ អាហារដែលសម្បូរស្ករអាចជំនួសតួនាទីសំខាន់ៗរបស់អាហារដែលសម្បូរទៅដោយជីវជាតិ (មានដូចជាវីតាមីន ជាតិរ៉ែ អាហារប្រភេទសរសៃ) ក្នុងការប្រឆាំងនឹងជំងឺមហារីកនៅក្នុងរាងកាយរបស់យើង។ កោសិកាទាំងអស់នៅក្នុងរាងកាយ រួមបញ្ចូលទាំងកោសិកាមហារីក ជាប្រភេទកោសិកាដែលប្រើប្រាស់ស្ករសម្រាប់បង្កើតថាមពលដើម្បីដំណើរការមុខងារប្រចាំថ្ងៃនានា។ រាងកាយរបស់យើងមានតួនាទីសំខាន់ក្នុងការត្រួតពិនិត្យកម្រិតជាតិស្ករក្នុងឈាមដូច្នេះគ្រប់កោសិកាទាំងអស់សុទ្ធតែអាចទទួលបានការផ្គត់ផ្គង់ថាមពលគ្រប់គ្រាន់ និងមានស្ថេរភាព។ តើស្ករបានមកពីណា? ស្ករ ឬហៅម៉្យាងទៀតថា កាបូហាយដ្រេត ត្រូវបានរកឃើញក្នុងធម្មជាតិនៅក្នុងប្រភេទអាហារដូចជាបន្លែ ផ្លែឈើ គ្រាប់ធញ្ញជាតិ សណ្តែក សណ្តែកបាយ និងប្រភេទអាហារដែលមានសារធាតុទឹកដោះគោមួយចំនួនទៀត។ ស្ករក៏ត្រូវបានគេបន្ថែមក្នុងអាហារដូចជា ភេសជ្ជៈផ្អែម គ្រាប់ធញ្ញជាតិកែច្នៃ ស្ករគ្រាប់ នំដុត និងបង្អែមជាដើម ។ តើយើងគួរចៀសវាងការបរិភោគស្ករគ្រប់ប្រភេទឬទេ? វាពិតជាពិបាកណាស់ក្នុងការចៀសវាងការបរិភោគគ្រប់ប្រភេទស្ករនៅក្នុងអាហាររបស់ពួកយើង។ បើទោះបីយើងអាចកាត់ផ្តាច់អាហារដែលមានបរិមាណស្ករទាំងនោះបានពិតមែន ក៏ដំណើរការក្នុងរាងកាយរបស់យើងនឹងបំបែកស្ករស្តុកទុកក្នុងសាច់ដុំ និងការបំបែកខ្លាញ់ស្តុកទុក ដើម្បីបង្កើតស្ករ ដែលកោសិកាផ្សេងៗត្រូវការ។ ប្រសិនបើករណីនេះកើតឡើង យើងអាចបាត់បង់ម៉ាស់សាច់ដុំ ទម្ងន់ កម្លាំង និងថាមពលរបស់រាងកាយទាំងមូល។ ក្នុងអំឡុងពេលព្យាបាលមហារីក ការបាត់បង់ទាំងនេះអាចបណ្តាលឲ្យមានការពន្យារពេលការព្យាបាល និងពន្យារពេលការជាសះស្បើយនៃជំងឺផងដែរ។ ហេតុនេះសម្រាប់អ្នកជំងឺមហារីក គួរតែត្រូវបានផ្តល់អនុសាសន៍ឲ្យ៖ - បរិភោគ បន្លែ ផ្លែឈើ គ្រាប់់ធញ្ញជាតិ សណ្តែកនិងសណ្តែកបាយ ដែលសុទ្ធតែជាប្រភេទអាហារផ្ទុកទៅដោយស្ករធម្មជាតិ និងមានសារធាតុប្រឆាំងជំងឺមហារីក មានដូចជា វីតាមីន ជាតិរ៉ែ និងPhytochemicals ផ្សេងៗទៀត។ - កាត់បន្ថយនូវប្រភេទអាហារដែលបន្ថែមស្ករខាងក្រៅនានា។ តើអ្នកជំងឺមហារីកអាចកាត់បន្ថយការទទួលទានស្ករបន្ថែមតាមរបៀបណា? 1) អានស្លាកព័ត៌មានអាហារដើម្បីកំណត់ពីបរិមាណស្ករបន្ថែម៖ ដោយអ្នកអាចស្វែងរកពាក្យស្ករស (Sugar) ស្ករពណ៌ត្នោត (Brown Sugar) ស្កររាវ ស្ករដុំ (Icing Sugar) ស្ករអំពៅ (Cane Sugar) សេរ៉ូពោតដែលមានបរិមាណខ្ពស់ Fructose (High Fructose Corn Syrup) ទឹកឃ្មុំ ទឹកផ្លែឈើដែលមានកំហាប់ខ្ពស់, Molasses, Agave syrup, Maple syrup, Maltodextrin, Maltsyrup, Demerara។  ឈ្មោះផ្សេងទៀតសម្រាប់សម្គាល់ស្ករ គឺពាក្យទាំងឡាយណាដែលបញ្ចប់ដោយ "ose" ដូចជា Sucrose, Fructose, Glucose, Glucose-fructose, Maltose, Dextrose, និង Galactose។ ប្រសិនបើពាក្យទាំងនេះត្រូវបានបញ្ចូលក្នុងតារាងគ្រឿងផ្សំនៅផ្នែកខាងលើបំផុត នេះមានន័យថាស្ករជាសារធាតុចម្បងដែលត្រូវបានប្រើប្រាស់ក្នុងផលិតផលដែលអ្នកកំពុងបរិភោគ។ 2) កម្រិតការទទួលទានភេសជ្ជៈដែលមានជាតិស្ករច្រើន៖ ឧទាហរណ៍ ភេសជ្ជៈផ្អែមដែលគ្មានជាតិអាល់កុល កាហ្វេ ឬតែដែលបន្ថែមស្ករ និងភេសជ្ជៈផ្តល់ថាមពលនានា។ សូមជ្រើសរើសភេសជ្ជៈដែលគ្មានផ្ទុកស្ករបន្ថែម (Added Sugar) តាមដែលអាចធ្វើបាន។ កាហ្វេ តែដែលគ្មានស្ករ ទឹកសុទ្ធ និងទឹកដោះគោគឺជាជម្រើសល្អសម្រាប់អ្នក។ ប្រសិនបើអ្នកត្រូវការកាល់ឡូរីបន្ថែម សូមព្យាយាមទទួលទានភេសជ្ជៈដែលផ្តល់កាល់ឡូរីខ្ពស់បែបធម្មជាតិនិងសុខភាពល្អ ដែលរួមមាន ផ្លែឈើទាំងមូល ប្រូតេអីុន និងអាហារប្រភេទសរសៃ។  3) បន្ថយបរិមាណអាហារកែច្នៃ៖ ជាធម្មតា អាហារកែច្នៃតែងមានកម្រិតស្ករច្រើន ដូច្នេះអ្នកគួរជំនួសប្រភេទអាហារទាំងនេះ ដោយអាហារសុខភាពវិញ។ 4) រីករាយជាមួយបង្អែមនៅក្នុងឱកាសពិសេស និងបរិមាណតិច៖ ផ្លែឈើផ្អែមធម្មជាតិគឺជាជម្រើសល្អប្រចាំថ្ងៃ។ បកស្រាយដោយ៖ វេជ្ជបណ្ឌិត Turobova Tatiana ឯកទេសមហារីកចំពោះកុមារ និងមហារីកទូទៅព្រមទាំងជាប្រធានផ្នែកជំងឺមហារីកនៅមន្ទីរពេទ្យសាកលវិទ្យាល័យអន្តរជាតិសែនសុខ អត្ថបទ៖ ដកស្រង់ចេញពីទស្សនាវដ្ដី ហេលស៍ថាម ប្រូ លេខ ៧៨ ©2019 រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាង​ដោយ Healthtime Corporation ចំពោះគ្រប់អត្ថបទដោយគ្មានផ្នែកណាមួយត្រូវបោះពុម្ពផ្សាយចូល ប្រព័ន្ធអុីនធឺណែតឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកអាត់ជាសំឡេងឬថតចំលងគ្រប់រូបភាពដោយ

នាពេលបច្ចុប្បន្នជំងឺមហារីកប្រជ្រុយគេសង្កេតឃើញមិនមានបម្រែបម្រួល ឬកើនឡើងគួរឲ្យកត់សម្គាល់នោះទេ ប៉ុន្តែវាកើតឡើងទៅតាមវ័យ និងកត្តាអាយុរបស់មនុស្ស ដោយក្នុងនោះភាគច្រើនកើតទៅលើស្រ្តីច្រើនជាងបុរសពិសេសអ្នកដែលមានអាយុចាប់ពី ៥០ឆ្នាំឡើងទៅ ហើយវាពាក់ព័ន្ធនឹងកត្តាតំណពូជផងដែរ។ និយមន័យ ជំងឺមហារីកប្រជ្រុយ ឬពាក្យបច្ចេកទេសហៅថា Melanoma គឺជាជំងឺមួយដែលកើតឡើងពីបណ្តុំនៃកោសិកា Melanocytes (កោសិកាផលិតជាតិពណ៌) ដោយភាគច្រើនកើតនៅតំបន់ដែលត្រូវពន្លឺព្រះអាទិត្យកាំរស្មីយូវី (UV) ពិសេសនៅលើថ្ងាស ខ្ទង់ច្រមុះ បបូរមាត់ផ្នែកខាងលើ ថ្ពាល់សងខាង បាតដៃ ម្រាមដៃ ក្រចក និងបាតជើង ម្រាមជើងជាដើម។ មូលហេតុចម្បង និងកត្តាប្រឈម មានមូលហេតុចម្បងជាច្រើនដែលបង្កឲ្យមានជំងឺមហារីកប្រជ្រុយ តែកត្តាសំខាន់ដែលធ្វើឲ្យមានជំងឺនេះឡើងរួមមាន៖ • កត្តាតំណពូជ • អ្នកវ័យចំណាស់ដែលមានអាយុចាប់ពី ៥០ឆ្នាំឡើងទៅ • ការប៉ះពន្លឺកាំរស្មីយូវី (UV) • ប្រជ្រុយដែលប្រឈមនឹងពន្លឺព្រះអាទិត្យ។ ចំណែកបុគ្គលដែលមានហានិភ័យខ្ពស់ក្នុងការប្រឈមចំពោះបញ្ហាជំងឺនេះរួមមាន៖ • បុគ្គលដែលមានប្រវត្តិគ្រួសារកើតជំងឺមហារីកប្រជ្រុយ • បុគ្គលដែលមានប្រជ្រុយប្លែកខុសពីធម្មតា ឬច្រើន • បុគ្គលដែលធ្វើការក្រោមពន្លឺកាំរស្មីយូវី (UV)ញឹកញាប់។ រោគសញ្ញា និងយន្តការ ជាទូទៅ ជំងឺមហារីកប្រជ្រុយកម្រលេចចេញជារោគសញ្ញាសម្គាល់ ឬប្រែប្រួលខ្លាំងនោះទេ ប៉ុន្តែវាតែងវិវឌ្ឍបន្តិចម្តងៗខុសពីធម្មតា ឬក្លាយជាកោសិកាមហារីកតែម្តង។ ជាក់ស្ដែង វាបង្ហាញឲ្យឃើញតាមរយៈការប្រែប្រួលនូវ៖ • ទំហំរបស់ប្រជ្រុយប្រែប្រួលលឿន • ប្រជ្រុយមានលក្ខណៈប្រេះ ឬទ្រុឌខូង • ការប្រែពណ៌របស់ប្រជ្រុយទៅជាក្រហម ឬត្នោត ឬខ្មៅខ្លាំង • គែមរបស់ប្រជ្រុយប្រែប្រួលដោយផ្នែកមិនសមមាត្រនឹងរូបរាងចាស់ជាដើម។ ដោយឡែក ប្រជ្រុយគេសង្កេតឃើញមាន ២ សណ្ឋានគឺ៖ • ប្រភេទទី១៖ ប្រជ្រុយដែលដុះមានលក្ខណៈសើស្បែកជួនកាលវាដុះកប់ជ្រៅចូលទៅក្នុងស្បែក។ • ប្រភេទទី២៖ គឺមានលក្ខណៈដុះពងសាច់ពីលើស្បែក ហើយវិវឌ្ឍក្លាយទៅជាដុំពកពណ៌ខ្មៅ។ ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ជំងឺមហារីកប្រជ្រុយអាចធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យបានតាមរយៈការពិនិត្យទៅលើសញ្ញាគ្លីនិក។ ម៉្យាងវិញទៀតយើងអាចធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យបានតាមរយៈការច្រឹបយកសាច់ទៅវិភាគដើម្បីឲ្យដឹងថាវាជាប្រជ្រុយមហារីកមែន ឬអត់។ ការព្យាបាល និងផលវិបាក ឈ្មោះថាមហារីកប្រជ្រុយមិនមានលក្ខណៈធ្ងន់ធ្ងរទេ ព្រោះយើងអាចមើលឃើញវានឹងភ្នែកនៅពេលវាមានការប្រែប្រួលរូបរាង លុះត្រាតែអ្នកមិនមានការចាប់អារម្មណ៍ហើយបណ្តោយឲ្យវាតាមដំណើរ នោះវានឹងក្លាយជាកាចសាហាវដូចមហារីកដទៃទៀតដែរ។ ផ្ទុយទៅវិញបើលោកអ្នកមានប្រជ្រុយនៅលើបាតដៃ បាតជើង ម្រាមដៃម្រាមជើង ក្រចកដៃក្រចកជើង លោកអ្នកចូរប្រុងប្រយ័ត្នព្រោះវាកាចសាហាវខ្លាំងនៅពេលវាចាប់ផ្តើមមានស្នាមប្រេះ ឬបែកមានន័យថាវាបានសាយភាយរួចស្រេចទៅហើយ។ ជាទូទៅប្រសិនបើអ្នកជំងឺត្រូវបានរកឃើញថាមានជំងឺមហារីកប្រជ្រុយនោះការព្យាបាលនឹងធ្វើតាមវិធីសាស្រ្ត ២យ៉ាងសំខាន់ៗគឺ៖ • ការចាក់ថ្នាំគីមី ឬបាញ់កាំរស្មីឡាស៊ែរដើម្បីបំផ្លាញកោសិកាមហារីក។ • ការវះកាត់យកសាច់ដុះ ឬប្រជ្រុយមហារីកចេញ។ ប្រសិនបើមិនបានទទួលការព្យាបាលត្រឹមត្រូវនិងទាន់ពេលវេលានោះអ្នកជំងឺអាចមានគ្រោះថ្នាក់ដោយសារតែកោសិកាបានរីករាលដាលនៅក្នុងរាងកាយដូចជំងឺមហារីកដទៃទៀត។ វិធីសាស្រ្តការពារ ដោយហេតុថានាពេលបច្ចុប្បន្ន បញ្ហានេះកម្រជួបប្រទះ ប៉ុន្តែអ្នកគួរតែការពារខ្លួនពីជំងឺនេះដោយ៖ • ស្លៀកសម្លៀកបំពាក់ឲ្យជិត • ចៀសវាងការត្រូវពន្លឺព្រះអាទិត្យ ប្រសិនបើអ្នកមានបញ្ហា ឬរោគសញ្ញាដូចដែលបានរៀបរាប់ខាងលើ សូមប្រញាប់មកពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យឯកទេសសើស្បែក ដើម្បីធ្វើការពិនិត្យ និងធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យឲ្យបានច្បាស់លាស់ ព្រមទាំងទទួលបានការព្យាបាលត្រឹមត្រូវ និងទាន់ពេលវេលា។ បកស្រាយដោយ៖ វេជ្ជបណ្ឌិត ប៉ុក សាវឿន ឯកទេសសើស្បែក ឡាស៊ែ និងកាមរោគ និងជាប្រធានគ្លីនិកជាតិសើស្បែក និងកាមរោគ អត្ថបទ៖​ ដកស្រង់ចេញពីទស្សនាវដ្ដី ហេលស៍ថាម ប្រូ លេខ ៧៩ ©2019 រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាង​ដោយ Healthtime Corporation ចំពោះគ្រប់អត្ថបទដោយគ្មានផ្នែកណាមួយត្រូវបោះពុម្ពផ្សាយចូល ប្រព័ន្ធអុីនធឺណែតឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកអាត់ជាសំឡេងឬថតចំលងគ្រប់រូបភាពដោយគ្មានការអនុញ្ញាតឡើយ 

ចំពោះអ្នកជំងឺដែលបានធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យឃើញថាមានជំងឺមហារីក អាចប្រឈមនឹងអាការៈអស់កម្លាំង បាត់បង់ចំណង់អាហារ ស្រកទម្ងន់ ការផ្លាស់ប្តូររសជាតិ ចង្អោរ ដំបៅមាត់ ឬបំពង់ក និងពិបាកដកដង្ហើមជាដើម។ ជាក់ស្ដែង របបអាហារ និងការរក្សាទម្ងន់នឹងជួយអ្នកជំងឺមហារីកឲ្យរក្សាបាននូវថាមពល និងកម្លាំង ហើយវាថែមទាំងជួយដល់ការព្យាបាលមហារីករបស់ពួកគេឲ្យកាន់តែល្អប្រសើរឡើងផងដែរ។ សំណួរ៖ តើគួរគ្រប់គ្រងបញ្ហាមួយចំនួនដែលកើតមានឡើងអំឡុងពេលព្យាបាលមហារីកដោយរបៀបណា? ចម្លើយ៖ ការគ្រប់គ្រង និងដំណោះស្រាយអាចមានផ្សេងៗគ្នាទៅតាមបញ្ហាដែលកើតមានដូចជា៖ ១. ការថយចុះចំណង់អាហារ • គួរទទួលទានអាហារតិចៗឲ្យបានញឹកញាប់ និងអាហារសម្រន់ដែលសម្បូរដោយកាល់ឡូរី និងប្រូតេអុីនខ្ពស់។ • ធ្វើឲ្យរាល់អាហារដែលអ្នកញ៉ាំអាចរាប់បាន ដោយត្រូវកាត់បន្ថយអាហារមានកាល់ឡូរីទាប និងជាតិទឹក ឧទាហរណ៍ អ្នកអាចញ៉ាំស៊ុបប្រភេទក្រែម ជំនួសប្រភេទស៊ុបជាទឹកធម្មតា។ • ទទួលទាននៅពេលអ្នកឃ្លានខ្លាំង៖ ប្រសិនអ្នកមានថាមពលច្រើន និងឃ្លានខ្លាំងនៅពេលព្រឹកអ្នកគួរញ៉ាំអាហារពេលព្រឹកឲ្យបានច្រើន ហើយអាចទទួលទានអាហារបន្ទាប់បន្សំ និងអាហារសម្រន់បន្តឲ្យបានពេញមួយថ្ងៃ។ ២. អស់កម្លាំង (ចុះខ្សោយ) • ជ្រើសរើសអាហារងាយៗដូចជា អាហារក្លាសេ ឬអាហារស្រាប់ដើម្បីជួយឲ្យការរៀបចំអាហារកាន់តែងាយស្រួល និងធ្វើឲ្យអ្នកមានថាមពលក្នុងការញ៉ាំ។ • ទុកឲ្យគ្រួសារ ឬមិត្តភក្តិជួយធ្វើអាហារដែលអ្នកចូលចិត្ត ឬចេញទៅញ៉ាំនៅខាងក្រៅ និងត្រូវកុម៉្មង់តិច ឬតែពាក់កណ្តាល។ • ជ្រើសរើសប្រភេទអាហារទន់ៗ ឬមានជាតិទឹកដែលតម្រូវឲ្យប្រើកម្លាំងតិចក្នុងការទំពារ ឬលេប។ ៣. ការផ្លាស់ប្តូររសជាតិ • ព្យាយាមលាងសម្អាតមាត់របស់អ្នកជាមួយនឹងម្សៅសូដា និងទឹក (១/៤ស្លាបព្រាក្នុងទឹកមួយពែង) មុនពេលទទួលទានអាហារ។ • សាកល្បងភ្លក់អាហារដែលមានរសជាតិស្រាលៗដូចជា ល្បាយដំឡូងបារាំង (mashed potatoes) នំបុ័ង និងប័រ បង្អែមមានក្រែមច្រើន (pudding) ធញ្ញជាតិប្រភេទក្តៅ (hot cereals) បាយ ផាស្តា ឬគុយទាវ និងទឹកដោះគោ។ • សាកល្បងប្រឡាក់សាច់ជាមួយទឹកស៊ីអុីវ ឬទឹកផ្លែឈើផ្អែម។ • ប្រសិនអ្នកជក់បារី សូមបញ្ឈប់ការជក់ នោះវានឹងធ្វើឲ្យរសជាតិអាហាររបស់អ្នកកាន់តែប្រសើរ និងអាចជួយឲ្យឡើងគីឡូ រួមទាំងអនុគ្រោះដល់ការព្យាបាលឲ្យបានកាន់តែល្អ។ ៤. ពិបាកទំពារ ឬលេប • ចៀសវាងអាហារដែលមានជាតិអាស៊ីត ក្តៅពេក ឬត្រជាក់ពេក ហឹរពេករឹង ឬស្ងួតពេក។ • សម្រាប់អ្នកមានដំបៅមាត់ អាចជ្រើសរើសអាហារទន់ មានជាតិក្រែមដូចជា ស៊ុបប្រភេទក្រែម (cream soups) បង្អែមធ្វើពីទឹកដោះគោ និងស៊ុត (custard) បង្អែមមានក្រែមច្រើន (pudding) បង្អែមតៅហ៊ូ ទឹកដោះគោក្រឡុក និងធញ្ញជាតិប្រភេទក្តៅ (hot cereals)។ • លេបថ្នាំបំបាត់ការឈឺចាប់មុនពេលទទួលទានអាហារ តាមវេជ្ជបញ្ជាគ្រូពេទ្យរបស់អ្នក។ • សម្រាប់អ្នកមាត់ស្ងួត អាចញ៉ាំអាហារទន់ និងមានជាតិទឹកដូចជា សាំងវិចដែលមានសម្បកនំបុ័ង និងគ្រឿងផ្សំទន់ៗ ផាស្តាជាមួយទឹកជ្រលក់សម្ល ស៊ុតចៀន សាឡាដប៉េងប៉ោះ ឈីសពណ៌សធ្វើពីទឹកដោះគោ  សាឡាដផ្លែឈើនិងនំបុ័ងអាំងបែបបារាំង។ • ញ៉ាំទឹកពី ៨-១០ កែវជារៀងរាល់ថ្ងៃ ហើយកាត់បន្ថយការទទួលទានកាហ្វេ តែ និងភេសជ្ជៈកូកាព្រោះវាធ្វើឲ្យកាន់តែស្ងួត។ ៥. ចង្អោរ • ទទួលទានជាតិទឹកតិចៗឲ្យបានញឹកញាប់ជាប្រចាំថ្ងៃ ក្នុងកម្រិត ៨-១០ កែវជារៀងរាល់ថ្ងៃហើយជម្រើសដ៏ល្អគឺ ភេសជ្ជៈដែលមានជាតិខ្ញី ទឹកស៊ុប ឬការ៉េមផ្លែឈើ។ • ញ៉ាំអាហារប្រភេទម្សៅស្ងួតរាល់ ១-២ម៉ោងម្តងតាមដែលអាចទៅរួច ដោយអ្នកអាចសាកល្បងនំស្រួយ នំបុ័ងអាំង នំបុ័ងដុត ធញ្ញជាតិបែបស្ងួត បាយ ឬដូណាត់។ • លេបថ្នាំបំបាត់អាការៈចង្អោរតាមវេជ្ជបញ្ជាគ្រូពេទ្យ។ អនុវត្តតាមការណែនាំខាងលើ នោះអ្នកនឹងមានអារម្មណ៍កាន់តែប្រសើរ! បកស្រាយដោយ៖ វេជ្ជបណ្ឌិត Turobova Tatiana ឯកទេសជំងឺមហារីកកុមារនៃមន្ទីរពេទ្យសាកលវិទ្យាល័យអន្តរជាតិសែនសុខ អត្ថបទ៖ ដកស្រង់ចេញពីទស្សនាវដ្ដី ហេលស៍ថាម ប្រូ​ លេខ ៨៤ 2019 រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាង​ដោយ Healthtime Corporation ចំពោះគ្រប់អត្ថបទដោយគ្មានផ្នែកណាមួយត្រូវបោះពុម្ពផ្សាយចូលប្រព័ន្ធអុីនធឺណែតឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកអាត់ជាសំឡេងឬថតចំលងគ្រប់រូបភាពដោយគ្មានការអនុញ្ញាតឡើយ

ជំងឺមហារីកស្បូនស្ថិតក្នុងចំណាត់ថ្នាក់លេខ៤ ទូទាំងពិភពលោក ដែលជាមូលហេតុបណ្តាលឲ្យស្រ្តីស្លាប់ តែចំពោះប្រទេសកម្ពុជាជំងឺមហារីកមាត់ស្បូនជាមូលហេតុនាំមុខគេដែលបណ្តាលឲ្យស្រ្តីស្លាប់ក្នុងចំណោមមហារីកទាំងអស់ដែលកើតលើស្រ្តី។ មូលហេតុបង្ក មូលហេតុចម្បងដែលបង្កឲ្យមានជំងឺមហារីកមាត់ស្បូនគឺ HPV (Human Papilloma Virus)។ របៀបចម្លង ជំងឺមហារីកមាត់ស្បូនអាចឆ្លងតាមរយៈការរួមភេទជាមួយដៃគូដែលមានផ្ទុកមេរោគ HPV ជាច្រើនដងទើបអាចបង្កឲ្យមានដំបៅត្រៀមមហារីកជាច្រើនឆ្នាំមិនមានការតាមដាន និងព្យាបាលទើបឈានទៅដល់មហារីកមាត់ស្បូន។ រោគសញ្ញា ជាទូទៅ ការលេចឡើងនូវរោគសញ្ញានៃមហារីកមាត់ស្បូនរួមមាន៖ • មានធ្លាក់ឈាមចន្លោះឈាមរដូវ • រដូវមិនទៀងទាត់ ឬមកមានលក្ខណៈច្រើន • មានធ្លាក់ឈាមក្រោយពេលរួមភេទ • ធ្លាក់ឈាមមុនពេលមានរដូវ • ធ្លាក់សរញឹកញាប់ • ឈឺណែនលើថ្ងាសញឹកញាប់។ ការស្រាវជ្រាវរកដំបៅត្រៀមមហារីកនៅមាត់ស្បូន និងរោគវិនិច្ឆ័យ (Cervical Cancer Screening and Diagnostic)  • VIA  • HPV DAN Testing  • Colposcopy  • Pap Smear  • Cervical Biopsies ការការពារ ជំងឺមហារីកមាត់ស្បូន ដើម្បីការពារពីដំបៅត្រៀមមហារីកមាត់ស្បូន និងបង្ការជំងឺមហារីកមាត់ស្បូនរួមមាន៖ ១. Primary Prevention៖ HPV Vaccination ២. Secondary Prevention៖ Regular Screening  • VIA  • HPV Test  • Pap Smear  • Vaccination + Regular Screening = You best defence, Early Treatment ជំងឺមហារីកមាត់ស្បូនអាចបង្ការបានដោយ  • ការចាក់វ៉ាក់សាំង  • ពិនិត្យមាត់ស្បូនឲ្យបានទៀងទាត់  • ព្យាបាលឲ្យទាន់ដំណាក់កាលមិនឲ្យវិវឌ្ឍទៅជាមហារីក។ បកស្រាយដោយ៖ លោកស្រីវេជ្ជបណ្ឌិត គ្រួច រ៉ាយ៉ូណែត វេជ្ជបណ្ឌិតជំនាញផ្នែកសម្ភព និងរោគស្រ្តី និងជាប្រធានផ្នែកពិគ្រោះជំងឺក្រៅនៃមជ្ឈមណ្ឌលជាតិគាំពារមាតា និងទារក អត្ថបទ៖ ដកស្រង់ចេញពី ទស្សនាវដ្ដី ហេលស៍ថាម ប្រូ លេខ ៨៣ 2019 រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាង​ដោយ Healthtime Corporation ចំពោះគ្រប់អត្ថបទដោយគ្មានផ្នែកណាមួយត្រូវបោះពុម្ពផ្សាយចូលប្រព័ន្ធអុីនធឺណែតឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកអាត់ជាសំឡេងឬថតចំលងគ្រប់រូបភាពដោយគ្មានការអនុញ្ញាតឡើយ

ជំងឺមហារីកឈាម ឬភាសាបច្ចេកទេសហៅថា Leukemia គឺជាមហារីកនៃជាលិកាបង្កើតឈាម រួមបញ្ចូលទាំងខួរឆ្អឹងខ្នង និងប្រព័ន្ធទឹករងៃ។ ជំងឺមហារីកឈាមជាធម្មតាពាក់ព័ន្ធនឹងកោសិកាឈាមស។ ខួរឆ្អឹងខ្នងរបស់អ្នកជំងឺមហារីកឈាម គឺផលិតកោសិកាឈាមសមិនធម្មតាដែលមិនអាចបំពេញមុខងារបានល្អ និងមិនអាចការពាររាងកាយប្រឆាំងនឹងការបង្ករោគ។ ចំពោះការព្យាបាលជំងឺមហារីកឈាមគឺវាអាស្រ័យនឹងប្រភេទនៃមហារីកឈាមនិងកត្តាផ្សេងទៀតជាច្រើន។ មូលហេតុ និងកត្តាហានិភ័យ អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រមិនទាន់អាចបញ្ជាក់បានអំពីមូលហេតុពិតប្រាកដដែលបង្កជាជំងឺមហារីកឈាមឡើយ។ វាហាក់ដូចជាវិវឌ្ឍមកពីកត្តារួមគ្នានៃហ្សែន និងបរិស្ថាន (វិទ្យុសកម្ម)។ ម៉្យាងវិញទៀត ជំងឺមហារីកឈាមកើតមានឡើងអាស្រ័យនឹងកត្តារួមផ្សំខាងក្រោម៖ - បញ្ហាហ្សែន៖ ហ្សែនខុសធម្មតាហាក់ដើរតួនាទីក្នុងការវិវឌ្ឍនៃជំងឺមហារីកឈាម ដែលបញ្ហាហ្សែនទាំងនោះមានដូចជា Down syndrome។ - ប្រវត្តិគ្រួសារធ្លាប់មានជំងឺមហារីកឈាម៖ ប្រសិនសមាជិកណាមួយនៃគ្រួសាររបស់អ្នកត្រូវបានធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យឃើញមានជំងឺមហារីកឈាម នោះហានិភ័យរបស់អ្នកអាចត្រូវបានកើនឡើង។ - ការជក់បារី៖ អាចបង្កើនហានិភ័យនៃជំងឺមហារីកឈាមស្រួចស្រាវ (Acute myelogenous leukemia)។ - ការប្រឈមនឹងសារធាតុគីមី៖ ការប៉ះពាល់ជាមួយសារធាតុគីមីមួយចំនួនដូចជា បង់ហ្សែន (Benzene) ដែលត្រូវបានរកឃើញនៅក្នុងប្រេងឥន្ទនៈនិងត្រូវបានប្រើក្នុងរោងចក្រគីមី គឺវាទាក់ទងនឹងហានិភ័យនៃជំងឺមហារីកឈាមប្រភេទខ្លះ។ - ការព្យាបាលមហារីកពីមុន៖ អ្នកដែលធ្លាប់ព្យាបាលដោយថ្នាំគីមី ឬបាញ់កាំរស្មីក្នុងការព្យាបាលជំងឺមហារីក មានការកើនឡើងនូវហានិភ័យនៃការវិវឌ្ឍទៅជាប្រភេទជំងឺមហារីកឈាមមួយចំនួន។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ មនុស្សភាគច្រើនដែលមានកត្តាហានិភ័យខាងលើអាចនឹងមិនកើតជំងឺមហារីកឈាមឡើយហើយមនុស្សមួយចំនួនផ្សេងទៀតដែលមានជំងឺមហារីកឈាមអាចនឹងគ្មាននូវហានិភ័យខាងលើ។ ចំណាត់ថ្នាក់នៃជំងឺមហារីកឈាម គ្រូពេទ្យឯកទេសបានបែងចែកចំណាត់ថ្នាក់នៃជំងឺមហារីកឈាមដោយផ្អែកលើ៖ ១. ល្បឿននៃការវិវឌ្ឍ - ជំងឺមហារីកឈាមស្រួចស្រាវ៖ កោសិកាឈាមខុសធម្មតាគឺជាកោសិកាឈាមដែលមិនពេញវ័យ (Blasts)។ កោសិកាឈាមនេះ មិនអាចបំពេញមុខងារធម្មតារបស់ខ្លួនបានទេ ហើយវាបំបែកខ្លួនយ៉ាងលឿន ដូច្នេះស្ថានភាពជំងឺនឹងកាន់តែអាក្រក់ឆាប់រហ័ស។ មហារីកឈាមស្រួចស្រាវទាមទារការព្យាបាលឲ្យទាន់ពេលវេលា។ - ជំងឺមហារីកឈាមរ៉ាំរ៉ៃ៖ មហារីកឈាមរ៉ាំរ៉ៃមានច្រើនប្រភេទ និងកើតមានចំពោះកោសិកាឈាមពេញវ័យភាគច្រើន។ កោសិកាឈាមទាំងនេះចម្លងយឺតៗជាបន្តបន្ទាប់។ ទម្រង់ខ្លះនៃជំងឺមហារីកឈាមរ៉ាំរ៉ៃពុំមានលេចចេញនូវសញ្ញាណាមួយក្នុងដំណាក់កាលដំបូងឡើយ ហើយអាចមិនត្រូវបានសម្គាល់ឃើញ ឬវិនិច្ឆ័យដឹងជាច្រើនឆ្នាំ។ ២. ប្រភេទនៃកោសិកាពាក់ព័ន្ធ - Acute lymphocytic leukemia (ALL)៖ នេះជាប្រភេទជំងឺមហារីកឈាមដែលភាគច្រើនកើតចំពោះក្មេងតូចៗ និងអាចកើតចំពោះមនុស្សពេញវ័យផងដែរ។ - Acute myelogenous leukemia (AML)៖ មហារីកឈាមស្រួចស្រាវនេះជាជំងឺមហារីកឈាមទូទៅមួយ ដែលកើតមានទាំងក្មេងតូចនិងមនុស្សពេញវ័យ តែភាគច្រើនកើតចំពោះមនុស្សពេញវ័យ។ - Chronic lymphocytic leukemia (CLL)៖ មហារីកឈាមរ៉ាំរ៉ៃដែលកើតមានចំពោះមនុស្សពេញវ័យភាគច្រើន។ - Chronic myelogenous leukemia (CML)៖ ប្រភេទមហារីកឈាមនេះមានផលប៉ះពាល់សំខាន់ចំពោះមនុស្សពេញវ័យ។ អ្នកជំងឺមហារីកឈាមរ៉ាំរ៉ៃនេះ (CML) អាចមានសញ្ញាសម្គាល់តិចតួច ឬគ្មានសញ្ញាអ្វីទាំងអស់ក្នុងរយៈពេលជាច្រើនខែ ឬច្រើនឆ្នាំ មុនពេលវាចូលដល់ដំណាក់កាលដែលកោសិកាឈាមលូតលាស់យ៉ាងលឿន។ - ប្រភេទផ្សេងទៀត៖ ប្រភេទជំងឺមហារីកឈាមកម្រផ្សេងទៀតរួមមាន Hairy cell leukemia, Myelodysplastic syndromes និង Myeloproliferative disorders។ រោគសញ្ញានៃជំងឺមហារីកឈាម រោគសញ្ញានៃមហារីកឈាមជាញឹកញាប់គឺមិនច្បាស់លាស់ និងមិនជាក់លាក់។ ជាក់ស្តែង សញ្ញាជាធម្មតាភាគច្រើនរួមមានដូចខាងក្រោម៖ - គ្រុនក្តៅ ឬញាក់ ដែលមិនអាចពិពណ៌នាបាន - ខ្សោយ និងអស់កម្លាំងជាប្រចាំ - ងាយថប់ដង្ហើម ឬពិបាកដកដង្ហើម - មានការឆ្លងមេរោគញឹកញាប់ - ស្រកទម្ងន់ - បាត់បង់ចំណង់អាហារ - ឡើងកូនកណ្តុរ ថ្លើម និង/ឬអណ្តើក រីកធំ - ឈឺចាប់នៅពោះ - ហូរឈាម (ឈាមច្រមុះ ឈាមរដូវ និងឈាមពេលដុសធ្មេញ ញឹកញាប់) - មានស្នាមក្រហមតូច និងធំលើស្បែក - បែកញើសច្រើន ពិសេសពេលយប់ - ឈឺឆ្អឹង និងសន្លាក់ - ករណីកម្រ មហារីកឈាមអាចត្រូវបានរកឃើញដោយការពិនិត្យឈាមក្នុងលក្ខខណ្ឌខ្លះ។ សូមចងចាំថា អ្នកអាចនឹងមើលរំលងសញ្ញាដំបូងនៃជំងឺមហារីកឈាមព្រោះវាមានលក្ខណៈប្រហាក់ប្រហែលទៅនឹងជំងឺផ្តាសាយនិងជំងឺមួយចំនួនផ្សេងទៀត។ ដូច្នេះ សូមប្រឹក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យរបស់អ្នកប្រសិនអ្នកមាននូវសញ្ញាប្រចាំណាមួយដែលធ្វើឲ្យអ្នកបារម្ភ ឬសង្ស័យ។  បកស្រាយដោយ៖ វេជ្ជបណ្ឌិត Turobova Tatiana ប្រធានផ្នែកជំងឺមហារីកនៃមន្ទីរពេទ្យសាកលវិទ្យាល័យអន្តរជាតិសែនសុខ អត្ថបទ៖ ដកស្រង់ចេញពីទស្សនាវដ្ដី ហេលស៍ថាម លេខ ៨២ 2019 រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាង​ដោយ Healthtime Corporation ចំពោះគ្រប់អត្ថបទដោយគ្មានផ្នែកណាមួយត្រូវបោះពុម្ពផ្សាយចូលប្រព័ន្ធអុីនធឺណែតឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកអាត់ជាសំឡេងឬថតចំលងគ្រប់រូបភាពដោយគ្មានការអនុញ្ញាតឡើយ

លំពែង ជាសរីរាង្គមួយក្នុងចំណោមសរីរាង្គជាច្រើនដែលគ្រប់គ្នាស្ទើរតែមិននឹងនាដល់។ ជាទូទៅ មុខងារចម្បងរបស់វាគឺជួយដល់ការរំលាយអាហារ និងគ្រប់គ្រងកម្រិតជាតិស្ករក្នុងឈាម។ ប្រជាជនប្រមាណក្រោម ២% នឹងត្រូវបានរកឃើញថាមានជំងឺមហារីកលំពែងក្នុងជីវិតរស់នៅរបស់ពួកគេ។ កត្តាហានិភ័យនៃមហារីកលំពែង • ការរលាកលំពែងរ៉ាំរ៉ៃ • ប្រវត្តិគ្រួសារធ្លាប់មានជំងឺមហារីកលំពែង និងហ្សែនដែលអាចបង្កើនហានិភ័យនៃមហារីក (ដូចជា Lynch syndrome ជាដើម) • មានជំងឺទឹកនោមផ្អែមលើសពី ៥ឆ្នាំ • ទទួលទានអាហារប្រភេទសាច់ពណ៌ក្រហម ឬសាច់កែច្នៃច្រើន • ជក់បារី • លើសទម្ងន់ • ភេទ (កើតលើបុរសច្រើនជាងស្ត្រី) • អាយុ (ភាគច្រើនកើតលើមនុស្សចាស់លើសពី៦០ឆ្នាំ តែក៏មានករណីកើតលើអ្នកដែលមានអាយុ២០-៣០ឆ្នាំដែរ) • ជាតិសាសន៍ (បុគ្គលដែលស្ថិតក្នុងជាតិសាសន៍អាហ្វ្រិច-អាមេរិកមានហានិភ័យខ្ពស់ជាងគេក្នុងការវិវឌ្ឍទៅជាមហារីកលំពែង)។ ការព្យាករមហារីកលំពែង ជាទូទៅស្ទើរតែមិនអាចធ្វើបាន ហើយវាក៏ស្ថិតក្នុងអត្រាការស្លាប់ខ្ពស់បំផុតក្នុងចំណោមមហារីកផ្សេងទៀតផងដែរ។ ជាក់ស្តែងត្រឹម ៨%ប៉ុណ្ណោះនៃអ្នកជំងឺមហារីកលំពែងរស់នៅបាន ៥ឆ្នាំបន្ទាប់ពីធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យដោយហេតុថាមហារីកលំពែងពិបាកកំណត់រកនៅដំណាក់កាលដំបូង។ ម៉្យាងលំពែងស្ថិតនៅជ្រៅក្នុងរាងកាយដែលដុំសាច់ដំបូងមិនអាចត្រូវបានមើលឃើញ ឬមានអារម្មណ៍ដឹង និងមិនសូម្បីអាចសម្គាល់បាន រហូតមហារីកបានរាលដាលទៅសរីរាង្គផ្សេងទៀត។ ដូច្នេះ វាពិតជាសំខាន់ណាស់ក្នុងការស្វែងយល់អំពីសញ្ញានៃមហារីកលំពែង។ សញ្ញាទូទៅនៃមហារីកលំពែងដែលអ្នកត្រូវដឹង ១. ភ្នែក និងស្បែកឡើងលឿង៖ មហារីកលំពែងចាប់ផ្តើមនៅផ្នែកក្បាលលំពែងដែលនៅជិតបំពង់ទឹកប្រមាត់។ ដុំសាច់សង្កត់ និងបិតទៅលើបំពង់ទឹកប្រមាត់ដែលនាំទឹកប្រមាត់ពីថ្លើម និងថង់ទឹកប្រមាត់កាត់តាមលំពែងទៅកាត់ពោះវៀនតូច។ តួនាទីរបស់ទឹកប្រមាត់គឺដើម្បីបំផ្លាញប៊ីលីរុយប៊ីន (Bilirubin) ដែលជាកាកសំណល់នៃកោសិកាឈាមក្រហម ដូច្នេះនៅពេលដំណើរការនេះមិនអាចធ្វើបានប៊ីលីរុយប៊ីនលើសបង្កជាសញ្ញាលឿងលើស្បែក និងភ្នែក។ ២. ហើមពោះ៖ នេះគឺជាសញ្ញាដំបូងមួយដែលគ្រប់គ្នាតែងកត់សម្គាល់ឃើញ ប៉ុន្តែវាបែរជាត្រូវបានយល់ថាជាសញ្ញាតូចតាចមិនគួរឲ្យបារម្ភ និងពុំចាំបាច់ទៅជួបគ្រូពេទ្យ។ ៣. បាត់បង់ចំណង់អាហារ និងចង្អោរ៖ មហារីកលំពែងលូតលាស់ក្នុងពោះដែលវាអាចផ្តល់សម្ពាធដល់សរីរាង្គជុំវិញរួមទាំងក្រពះផងដែរ។ ជាលទ្ធផលអ្នកជំងឺមានអាម្មណ៍ចង្អោរ ឬមានអារម្មណ៍ថាឆ្អែតសូម្បីតែមិនបានញ៉ាំអ្វីសោះជាច្រើនម៉ោង។ លើសពីនេះអ្នកជំងឺក៏អាចមានអារម្មណ៍ថាឈឺសូម្បីតែពេលញ៉ាំ។ ៤. ស្រកទម្ងន់៖ ការបាត់បង់ចំណង់នៃការទទួលទានអាហារ អាចងាយនឹងធ្វើឲ្យមានការស្រកចុះនូវទម្ងន់ខ្លួនលឿន ដែលជាធម្មតាកំណត់ដោយការថយចុះលើសពី៥%នៃទម្ងន់ខ្លួន ក្នុងចន្លោះពី៦ខែ ដល់១ឆ្នាំ។ ៥. ឈឺខ្នងចង្កេះ៖ នៅពេលមហារីកលំពែងលូតលាស់ វាសង្កត់ ឬផ្តល់សម្ពាធដល់ឆ្អឹងកងខ្នងផ្នែកខាងក្រោម និងសាច់ដុំខ្នង បង្កឲ្យមានការឈឺចាប់ថេរ។ បើការឈឺចាប់នេះនៅតែបន្តជាដរាប អ្នកត្រូវស្វែងរកការត្រួតពិនិត្យភ្លាម។ ៦. ទឹកនោមពណ៌ស្រអាប់៖ ពណ៌ស្រអាប់នៃទឹកនោមជាញឹកញាប់ត្រូវបានសម្គាល់ថាជាសញ្ញាណដំបូងនៃមហារីកលំពែងដែរ។ ដោយសារតែដុំសាច់បង្កឲ្យទឹកប្រមាត់ចេញតិច និងកម្រិតប៊ីលីរុយប៊ីនក្នុងឈាមកើនឡើង ទឹកនោមក្លាយជាពណ៌ត្នោត។ ប្រសិនអ្នកព្យាយាមបង្កើនការញ៉ាំទឹក ប៉ុន្តែទឹកនោមនៅមិនប្រែពណ៌មកធម្មតាវិញ វាដល់ពេលដែលអ្នកត្រូវត្រួតពិនិត្យរកសញ្ញាដំបូងនៃមហារីកលំពែងហើយ។ ៧. រមាស់ជាប្រចាំ៖ គ្រប់ការរមាស់ស្បែកទាំងអស់គឺជាសញ្ញាព្រមានដំបូងនៃជំងឺមហារីកលំពែង។ ដោយសារប៊ីលីរុយប៊ីនកើនឡើងក្នុងស្បែក ជាមូលហេតុធ្វើឲ្យរមាស់មុនលេចចេញសញ្ញាលឿងស្បែក។ ដូច្នេះបើអ្នកមិនអាចរកឃើញនូវសញ្ញានៃការរមាស់របស់អ្នកដូចជា សត្វខាំ ឬប្រតិកម្មអាល្លែកហ្ស៊ី និងមិនជាបន្ទាប់ពីលាបថ្នាំទេនោះអ្នកត្រូវជួបគ្រូពេទ្យដើម្បីត្រួតពិនិត្យជាបន្ទាន់។ ៨. លាមកពណ៌ស្លេក និងមានក្លិនស្អុយ៖ លាមកពណ៌ប្រផេះ ឬស្លេកជាងធម្មតា និងមានខ្លាញ់ គឺជាសញ្ញាមិនល្អនោះទេ។ វាកើតឡើងដោយសារតែការប្រែប្រួលនៃដំណើរការប៊ីលីរុយប៊ីន ដែលជាធម្មតាវាត្រូវបានបញ្ចេញចោលតាមរយៈពោះវៀនជាលាមក និងមានពណ៌ត្នោតចាស់ ប៉ុន្តែនៅពេលទឹកប្រមាត់មិនមានគ្រប់គ្រាន់ព្រោះដុំសាច់បានទៅរារាំង ទើបធ្វើឲ្យប៊ីលីរុយប៊ីនមិនអាចបញ្ចេញចោលបាន និងបែរជាប្រមូលផ្ដុំនៅក្នុងប្រព័ន្ធរាងកាយទៅវិញ ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យពណ៌ និងរូបរាងលាមកមានសភាពប្រែប្រួល។ នេះអាចបញ្ជាក់បានថាជាមូលហេតុនៃមហារីកលំពែង។ ៩. ឈឺពោះ៖ ការឈឺចាប់ដែលមិនមានភាពច្បាស់លាស់អាចជាសញ្ញាដំបូងនៃជំងឺមហារីកលំពែង ដោយសារតែទីតាំងលំពែងនៅក្រោយ ផ្នែកខាងក្រោមពោះ ក្រោយក្រពះ ដុំសាច់នោះអាចធ្វើឲ្យអ្នកឈឺក្រពះផ្នែកខាងក្រោម ដោយមិនគិតលើអ្វីដែលអ្នកបានញ៉ាំ។ ចងចាំថាវាតែងតែល្អបំផុតក្នុងការត្រួតពិនិត្យនូវសញ្ញាសង្ស័យនិងបញ្ជាក់ថាពុំមានបញ្ហា ជាជាងបាត់បង់អ្វីមួយដែលសំខាន់! បកស្រាយដោយ៖ វេជ្ជបណ្ឌិត Turobova Tatiana ឯកទេសមហារីកចំពោះកុមារ និងមហារីកទូទៅ ព្រមទាំងជាប្រធានផ្នែកជំងឺមហារីកនៅមន្ទីរពេទ្យសាកលវិទ្យាល័យអន្តរជាតិសែនសុខ អត្ថបទ៖​ ដកស្រង់ចេញពីទស្សនាវដ្ដី ហេលស៍ថាម ប្រូ លេខ ៨០ ©2019 រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាង​ដោយ Healthtime Corporation ចំពោះគ្រប់អត្ថបទដោយគ្មានផ្នែកណាមួយត្រូវបោះពុម្ពផ្សាយចូលប្រព័ន្ធអុីនធឺណែតឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកអាត់ជាសំឡេងឬថតចំលងគ្រប់រូបភាពដោយគ្មានការអនុញ្ញាតឡើយ

ស្ករជាសារធាតុម៉្យាងដែលសឹងតែអាចមានក្នុងអាហារគ្រប់ប្រភេទ និងទទួលបានការពេញនិយមជាខ្លាំង។ ប៉ុន្តែ តើស្ករដែលយើងតែងបរិភោគរាល់ថ្ងៃពិតជាអាចបង្កឲ្យមានជំងឺមហារីកមែនទេ? ម៉្យាង តើប្រភេទស្ករទាំងអស់សុទ្ធតែអាចបង្កជាជំងឺមហារីក? សំណួរ៖ សំណួរមួយដែលតែងត្រូវបានចោទសួរពីសារធារណជននោះគឺ តើការបរិភោគស្ករមានទំនាក់ទំនងជាមួយជំងឺមហារីកដែរឬទេ? ចម្លើយ៖ ការឆ្លើយតបទៅនឹងសំណួរនេះគឺមិនងាយស្រួលនោះទេ។ ជាក់ស្តែងការសិក្សាបែបវិទ្យាសាស្ត្របានបង្ហាញថា ការបរិភោគស្ករបរិមាណច្រើនលើសលប់ និងរយៈពេលយូរអាចបង្កជាការកកើតខ្លាញ់ក្នុងរាងកាយកាន់តែច្រើនឡើងៗដែលអាចបង្កើនហានិភ័យនៃជំងឺមហារីកច្រើនប្រភេទ (មហារីកសុដន់ ឬមហារីកពោះវៀនធំ...)។ អាហារដែលសម្បូរស្ករអាចជំនួសតួនាទីសំខាន់ៗរបស់អាហារដែលសម្បូរទៅដោយជីវជាតិ (មានដូចជាវីតាមីន ជាតិរ៉ែ អាហារប្រភេទសរសៃ) ក្នុងការប្រឆាំងនឹងជំងឺមហារីកនៅក្នុងរាងកាយរបស់យើង។ កោសិកាទាំងអស់នៅក្នុងរាងកាយ រួមបញ្ចូលទាំងកោសិកាមហារីក ជាប្រភេទកោសិកាដែលប្រើប្រាស់ស្ករសម្រាប់បង្កើតថាមពលដើម្បីដំណើរការមុខងារប្រចាំថ្ងៃនានា។ រាងកាយរបស់យើងមានតួនាទីសំខាន់ក្នុងការត្រួតពិនិត្យកម្រិតជាតិស្ករក្នុងឈាមដូច្នេះគ្រប់កោសិកាទាំងអស់សុទ្ធតែអាចទទួលបានការផ្គត់ផ្គង់ថាមពលគ្រប់គ្រាន់ និងមានស្ថេរភាព។ តើស្ករបានមកពីណា? ស្ករ ឬហៅម៉្យាងទៀតថា កាបូហាយដ្រេត ត្រូវបានរកឃើញក្នុងធម្មជាតិនៅក្នុងប្រភេទអាហារដូចជាបន្លែ ផ្លែឈើ គ្រាប់ធញ្ញជាតិ សណ្តែក សណ្តែកបាយ និងប្រភេទអាហារដែលមានសារធាតុទឹកដោះគោមួយចំនួនទៀត។ ស្ករក៏ត្រូវបានគេបន្ថែមក្នុងអាហារដូចជា ភេសជ្ជៈផ្អែម គ្រាប់ធញ្ញជាតិកែច្នៃ ស្ករគ្រាប់ នំដុត និងបង្អែមជាដើម ។ តើយើងគួរចៀសវាងការបរិភោគស្ករគ្រប់ប្រភេទឬទេ? វាពិតជាពិបាកណាស់ក្នុងការចៀសវាងការបរិភោគគ្រប់ប្រភេទស្ករនៅក្នុងអាហាររបស់ពួកយើង។ បើទោះបីយើងអាចកាត់ផ្តាច់អាហារដែលមានបរិមាណស្ករទាំងនោះបានពិតមែន ក៏ដំណើរការក្នុងរាងកាយរបស់យើងនឹងបំបែកស្ករស្តុកទុកក្នុងសាច់ដុំ និងការបំបែកខ្លាញ់ស្តុកទុក ដើម្បីបង្កើតស្ករ ដែលកោសិកាផ្សេងៗត្រូវការ។ ប្រសិនបើករណីនេះកើតឡើង យើងអាចបាត់បង់ម៉ាស់សាច់ដុំ ទម្ងន់ កម្លាំង និងថាមពលរបស់រាងកាយទាំងមូល។ ក្នុងអំឡុងពេលព្យាបាលមហារីក ការបាត់បង់ទាំងនេះអាចបណ្តាលឲ្យមានការពន្យារពេលការព្យាបាល និងពន្យារពេលការជាសះស្បើយនៃជំងឺផងដែរ។ ហេតុនេះសម្រាប់អ្នកជំងឺមហារីក គួរតែត្រូវបានផ្តល់អនុសាសន៍ឲ្យ៖ - បរិភោគ បន្លែ ផ្លែឈើ គ្រាប់់ធញ្ញជាតិ សណ្តែកនិងសណ្តែកបាយ ដែលសុទ្ធតែជាប្រភេទអាហារផ្ទុកទៅដោយស្ករធម្មជាតិ និងមានសារធាតុប្រឆាំងជំងឺមហារីក មានដូចជា វីតាមីន ជាតិរ៉ែ និងPhytochemicals ផ្សេងៗទៀត។ - កាត់បន្ថយនូវប្រភេទអាហារដែលបន្ថែមស្ករខាងក្រៅនានា។ តើអ្នកជំងឺមហារីកអាចកាត់បន្ថយការទទួលទានស្ករបន្ថែមតាមរបៀបណា? 1) អានស្លាកព័ត៌មានអាហារដើម្បីកំណត់ពីបរិមាណស្ករបន្ថែម៖ ដោយអ្នកអាចស្វែងរកពាក្យស្ករស (Sugar) ស្ករពណ៌ត្នោត (Brown Sugar) ស្កររាវ ស្ករដុំ (Icing Sugar) ស្ករអំពៅ (Cane Sugar) សេរ៉ូពោតដែលមានបរិមាណខ្ពស់ Fructose (High Fructose Corn Syrup) ទឹកឃ្មុំ ទឹកផ្លែឈើដែលមានកំហាប់ខ្ពស់, Molasses, Agave syrup, Maple syrup, Maltodextrin, Maltsyrup, Demerara។  ឈ្មោះផ្សេងទៀតសម្រាប់សម្គាល់ស្ករ គឺពាក្យទាំងឡាយណាដែលបញ្ចប់ដោយ "ose" ដូចជា Sucrose, Fructose, Glucose, Glucose-fructose, Maltose, Dextrose, និង Galactose។ ប្រសិនបើពាក្យទាំងនេះត្រូវបានបញ្ចូលក្នុងតារាងគ្រឿងផ្សំនៅផ្នែកខាងលើបំផុត នេះមានន័យថាស្ករជាសារធាតុចម្បងដែលត្រូវបានប្រើប្រាស់ក្នុងផលិតផលដែលអ្នកកំពុងបរិភោគ។ 2) កម្រិតការទទួលទានភេសជ្ជៈដែលមានជាតិស្ករច្រើន៖ ឧទាហរណ៍ ភេសជ្ជៈផ្អែមដែលគ្មានជាតិអាល់កុល កាហ្វេ ឬតែដែលបន្ថែមស្ករ និងភេសជ្ជៈផ្តល់ថាមពលនានា។ សូមជ្រើសរើសភេសជ្ជៈដែលគ្មានផ្ទុកស្ករបន្ថែម (Added Sugar) តាមដែលអាចធ្វើបាន។ កាហ្វេ តែដែលគ្មានស្ករ ទឹកសុទ្ធ និងទឹកដោះគោគឺជាជម្រើសល្អសម្រាប់អ្នក។ ប្រសិនបើអ្នកត្រូវការកាល់ឡូរីបន្ថែម សូមព្យាយាមទទួលទានភេសជ្ជៈដែលផ្តល់កាល់ឡូរីខ្ពស់បែបធម្មជាតិនិងសុខភាពល្អ ដែលរួមមាន ផ្លែឈើទាំងមូល ប្រូតេអីុន និងអាហារប្រភេទសរសៃ។  3) បន្ថយបរិមាណអាហារកែច្នៃ៖ ជាធម្មតា អាហារកែច្នៃតែងមានកម្រិតស្ករច្រើន ដូច្នេះអ្នកគួរជំនួសប្រភេទអាហារទាំងនេះ ដោយអាហារសុខភាពវិញ។ 4) រីករាយជាមួយបង្អែមនៅក្នុងឱកាសពិសេស និងបរិមាណតិច៖ ផ្លែឈើផ្អែមធម្មជាតិគឺជាជម្រើសល្អប្រចាំថ្ងៃ។ បកស្រាយដោយ៖ វេជ្ជបណ្ឌិត Turobova Tatiana ឯកទេសមហារីកចំពោះកុមារ និងមហារីកទូទៅព្រមទាំងជាប្រធានផ្នែកជំងឺមហារីកនៅមន្ទីរពេទ្យសាកលវិទ្យាល័យអន្តរជាតិសែនសុខ អត្ថបទ៖ ដកស្រង់ចេញពីទស្សនាវដ្ដី ហេលស៍ថាម ប្រូ លេខ ៧៨ ©2019 រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាង​ដោយ Healthtime Corporation ចំពោះគ្រប់អត្ថបទដោយគ្មានផ្នែកណាមួយត្រូវបោះពុម្ពផ្សាយចូល ប្រព័ន្ធអុីនធឺណែតឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកអាត់ជាសំឡេងឬថតចំលងគ្រប់រូបភាពដោយ

នាពេលបច្ចុប្បន្នជំងឺមហារីកប្រជ្រុយគេសង្កេតឃើញមិនមានបម្រែបម្រួល ឬកើនឡើងគួរឲ្យកត់សម្គាល់នោះទេ ប៉ុន្តែវាកើតឡើងទៅតាមវ័យ និងកត្តាអាយុរបស់មនុស្ស ដោយក្នុងនោះភាគច្រើនកើតទៅលើស្រ្តីច្រើនជាងបុរសពិសេសអ្នកដែលមានអាយុចាប់ពី ៥០ឆ្នាំឡើងទៅ ហើយវាពាក់ព័ន្ធនឹងកត្តាតំណពូជផងដែរ។ និយមន័យ ជំងឺមហារីកប្រជ្រុយ ឬពាក្យបច្ចេកទេសហៅថា Melanoma គឺជាជំងឺមួយដែលកើតឡើងពីបណ្តុំនៃកោសិកា Melanocytes (កោសិកាផលិតជាតិពណ៌) ដោយភាគច្រើនកើតនៅតំបន់ដែលត្រូវពន្លឺព្រះអាទិត្យកាំរស្មីយូវី (UV) ពិសេសនៅលើថ្ងាស ខ្ទង់ច្រមុះ បបូរមាត់ផ្នែកខាងលើ ថ្ពាល់សងខាង បាតដៃ ម្រាមដៃ ក្រចក និងបាតជើង ម្រាមជើងជាដើម។ មូលហេតុចម្បង និងកត្តាប្រឈម មានមូលហេតុចម្បងជាច្រើនដែលបង្កឲ្យមានជំងឺមហារីកប្រជ្រុយ តែកត្តាសំខាន់ដែលធ្វើឲ្យមានជំងឺនេះឡើងរួមមាន៖ • កត្តាតំណពូជ • អ្នកវ័យចំណាស់ដែលមានអាយុចាប់ពី ៥០ឆ្នាំឡើងទៅ • ការប៉ះពន្លឺកាំរស្មីយូវី (UV) • ប្រជ្រុយដែលប្រឈមនឹងពន្លឺព្រះអាទិត្យ។ ចំណែកបុគ្គលដែលមានហានិភ័យខ្ពស់ក្នុងការប្រឈមចំពោះបញ្ហាជំងឺនេះរួមមាន៖ • បុគ្គលដែលមានប្រវត្តិគ្រួសារកើតជំងឺមហារីកប្រជ្រុយ • បុគ្គលដែលមានប្រជ្រុយប្លែកខុសពីធម្មតា ឬច្រើន • បុគ្គលដែលធ្វើការក្រោមពន្លឺកាំរស្មីយូវី (UV)ញឹកញាប់។ រោគសញ្ញា និងយន្តការ ជាទូទៅ ជំងឺមហារីកប្រជ្រុយកម្រលេចចេញជារោគសញ្ញាសម្គាល់ ឬប្រែប្រួលខ្លាំងនោះទេ ប៉ុន្តែវាតែងវិវឌ្ឍបន្តិចម្តងៗខុសពីធម្មតា ឬក្លាយជាកោសិកាមហារីកតែម្តង។ ជាក់ស្ដែង វាបង្ហាញឲ្យឃើញតាមរយៈការប្រែប្រួលនូវ៖ • ទំហំរបស់ប្រជ្រុយប្រែប្រួលលឿន • ប្រជ្រុយមានលក្ខណៈប្រេះ ឬទ្រុឌខូង • ការប្រែពណ៌របស់ប្រជ្រុយទៅជាក្រហម ឬត្នោត ឬខ្មៅខ្លាំង • គែមរបស់ប្រជ្រុយប្រែប្រួលដោយផ្នែកមិនសមមាត្រនឹងរូបរាងចាស់ជាដើម។ ដោយឡែក ប្រជ្រុយគេសង្កេតឃើញមាន ២ សណ្ឋានគឺ៖ • ប្រភេទទី១៖ ប្រជ្រុយដែលដុះមានលក្ខណៈសើស្បែកជួនកាលវាដុះកប់ជ្រៅចូលទៅក្នុងស្បែក។ • ប្រភេទទី២៖ គឺមានលក្ខណៈដុះពងសាច់ពីលើស្បែក ហើយវិវឌ្ឍក្លាយទៅជាដុំពកពណ៌ខ្មៅ។ ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ជំងឺមហារីកប្រជ្រុយអាចធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យបានតាមរយៈការពិនិត្យទៅលើសញ្ញាគ្លីនិក។ ម៉្យាងវិញទៀតយើងអាចធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យបានតាមរយៈការច្រឹបយកសាច់ទៅវិភាគដើម្បីឲ្យដឹងថាវាជាប្រជ្រុយមហារីកមែន ឬអត់។ ការព្យាបាល និងផលវិបាក ឈ្មោះថាមហារីកប្រជ្រុយមិនមានលក្ខណៈធ្ងន់ធ្ងរទេ ព្រោះយើងអាចមើលឃើញវានឹងភ្នែកនៅពេលវាមានការប្រែប្រួលរូបរាង លុះត្រាតែអ្នកមិនមានការចាប់អារម្មណ៍ហើយបណ្តោយឲ្យវាតាមដំណើរ នោះវានឹងក្លាយជាកាចសាហាវដូចមហារីកដទៃទៀតដែរ។ ផ្ទុយទៅវិញបើលោកអ្នកមានប្រជ្រុយនៅលើបាតដៃ បាតជើង ម្រាមដៃម្រាមជើង ក្រចកដៃក្រចកជើង លោកអ្នកចូរប្រុងប្រយ័ត្នព្រោះវាកាចសាហាវខ្លាំងនៅពេលវាចាប់ផ្តើមមានស្នាមប្រេះ ឬបែកមានន័យថាវាបានសាយភាយរួចស្រេចទៅហើយ។ ជាទូទៅប្រសិនបើអ្នកជំងឺត្រូវបានរកឃើញថាមានជំងឺមហារីកប្រជ្រុយនោះការព្យាបាលនឹងធ្វើតាមវិធីសាស្រ្ត ២យ៉ាងសំខាន់ៗគឺ៖ • ការចាក់ថ្នាំគីមី ឬបាញ់កាំរស្មីឡាស៊ែរដើម្បីបំផ្លាញកោសិកាមហារីក។ • ការវះកាត់យកសាច់ដុះ ឬប្រជ្រុយមហារីកចេញ។ ប្រសិនបើមិនបានទទួលការព្យាបាលត្រឹមត្រូវនិងទាន់ពេលវេលានោះអ្នកជំងឺអាចមានគ្រោះថ្នាក់ដោយសារតែកោសិកាបានរីករាលដាលនៅក្នុងរាងកាយដូចជំងឺមហារីកដទៃទៀត។ វិធីសាស្រ្តការពារ ដោយហេតុថានាពេលបច្ចុប្បន្ន បញ្ហានេះកម្រជួបប្រទះ ប៉ុន្តែអ្នកគួរតែការពារខ្លួនពីជំងឺនេះដោយ៖ • ស្លៀកសម្លៀកបំពាក់ឲ្យជិត • ចៀសវាងការត្រូវពន្លឺព្រះអាទិត្យ ប្រសិនបើអ្នកមានបញ្ហា ឬរោគសញ្ញាដូចដែលបានរៀបរាប់ខាងលើ សូមប្រញាប់មកពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យឯកទេសសើស្បែក ដើម្បីធ្វើការពិនិត្យ និងធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យឲ្យបានច្បាស់លាស់ ព្រមទាំងទទួលបានការព្យាបាលត្រឹមត្រូវ និងទាន់ពេលវេលា។ បកស្រាយដោយ៖ វេជ្ជបណ្ឌិត ប៉ុក សាវឿន ឯកទេសសើស្បែក ឡាស៊ែ និងកាមរោគ និងជាប្រធានគ្លីនិកជាតិសើស្បែក និងកាមរោគ អត្ថបទ៖​ ដកស្រង់ចេញពីទស្សនាវដ្ដី ហេលស៍ថាម ប្រូ លេខ ៧៩ ©2019 រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាង​ដោយ Healthtime Corporation ចំពោះគ្រប់អត្ថបទដោយគ្មានផ្នែកណាមួយត្រូវបោះពុម្ពផ្សាយចូល ប្រព័ន្ធអុីនធឺណែតឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកអាត់ជាសំឡេងឬថតចំលងគ្រប់រូបភាពដោយគ្មានការអនុញ្ញាតឡើយ 

ចំពោះអ្នកជំងឺដែលបានធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យឃើញថាមានជំងឺមហារីក អាចប្រឈមនឹងអាការៈអស់កម្លាំង បាត់បង់ចំណង់អាហារ ស្រកទម្ងន់ ការផ្លាស់ប្តូររសជាតិ ចង្អោរ ដំបៅមាត់ ឬបំពង់ក និងពិបាកដកដង្ហើមជាដើម។ ជាក់ស្ដែង របបអាហារ និងការរក្សាទម្ងន់នឹងជួយអ្នកជំងឺមហារីកឲ្យរក្សាបាននូវថាមពល និងកម្លាំង ហើយវាថែមទាំងជួយដល់ការព្យាបាលមហារីករបស់ពួកគេឲ្យកាន់តែល្អប្រសើរឡើងផងដែរ។ សំណួរ៖ តើគួរគ្រប់គ្រងបញ្ហាមួយចំនួនដែលកើតមានឡើងអំឡុងពេលព្យាបាលមហារីកដោយរបៀបណា? ចម្លើយ៖ ការគ្រប់គ្រង និងដំណោះស្រាយអាចមានផ្សេងៗគ្នាទៅតាមបញ្ហាដែលកើតមានដូចជា៖ ១. ការថយចុះចំណង់អាហារ • គួរទទួលទានអាហារតិចៗឲ្យបានញឹកញាប់ និងអាហារសម្រន់ដែលសម្បូរដោយកាល់ឡូរី និងប្រូតេអុីនខ្ពស់។ • ធ្វើឲ្យរាល់អាហារដែលអ្នកញ៉ាំអាចរាប់បាន ដោយត្រូវកាត់បន្ថយអាហារមានកាល់ឡូរីទាប និងជាតិទឹក ឧទាហរណ៍ អ្នកអាចញ៉ាំស៊ុបប្រភេទក្រែម ជំនួសប្រភេទស៊ុបជាទឹកធម្មតា។ • ទទួលទាននៅពេលអ្នកឃ្លានខ្លាំង៖ ប្រសិនអ្នកមានថាមពលច្រើន និងឃ្លានខ្លាំងនៅពេលព្រឹកអ្នកគួរញ៉ាំអាហារពេលព្រឹកឲ្យបានច្រើន ហើយអាចទទួលទានអាហារបន្ទាប់បន្សំ និងអាហារសម្រន់បន្តឲ្យបានពេញមួយថ្ងៃ។ ២. អស់កម្លាំង (ចុះខ្សោយ) • ជ្រើសរើសអាហារងាយៗដូចជា អាហារក្លាសេ ឬអាហារស្រាប់ដើម្បីជួយឲ្យការរៀបចំអាហារកាន់តែងាយស្រួល និងធ្វើឲ្យអ្នកមានថាមពលក្នុងការញ៉ាំ។ • ទុកឲ្យគ្រួសារ ឬមិត្តភក្តិជួយធ្វើអាហារដែលអ្នកចូលចិត្ត ឬចេញទៅញ៉ាំនៅខាងក្រៅ និងត្រូវកុម៉្មង់តិច ឬតែពាក់កណ្តាល។ • ជ្រើសរើសប្រភេទអាហារទន់ៗ ឬមានជាតិទឹកដែលតម្រូវឲ្យប្រើកម្លាំងតិចក្នុងការទំពារ ឬលេប។ ៣. ការផ្លាស់ប្តូររសជាតិ • ព្យាយាមលាងសម្អាតមាត់របស់អ្នកជាមួយនឹងម្សៅសូដា និងទឹក (១/៤ស្លាបព្រាក្នុងទឹកមួយពែង) មុនពេលទទួលទានអាហារ។ • សាកល្បងភ្លក់អាហារដែលមានរសជាតិស្រាលៗដូចជា ល្បាយដំឡូងបារាំង (mashed potatoes) នំបុ័ង និងប័រ បង្អែមមានក្រែមច្រើន (pudding) ធញ្ញជាតិប្រភេទក្តៅ (hot cereals) បាយ ផាស្តា ឬគុយទាវ និងទឹកដោះគោ។ • សាកល្បងប្រឡាក់សាច់ជាមួយទឹកស៊ីអុីវ ឬទឹកផ្លែឈើផ្អែម។ • ប្រសិនអ្នកជក់បារី សូមបញ្ឈប់ការជក់ នោះវានឹងធ្វើឲ្យរសជាតិអាហាររបស់អ្នកកាន់តែប្រសើរ និងអាចជួយឲ្យឡើងគីឡូ រួមទាំងអនុគ្រោះដល់ការព្យាបាលឲ្យបានកាន់តែល្អ។ ៤. ពិបាកទំពារ ឬលេប • ចៀសវាងអាហារដែលមានជាតិអាស៊ីត ក្តៅពេក ឬត្រជាក់ពេក ហឹរពេករឹង ឬស្ងួតពេក។ • សម្រាប់អ្នកមានដំបៅមាត់ អាចជ្រើសរើសអាហារទន់ មានជាតិក្រែមដូចជា ស៊ុបប្រភេទក្រែម (cream soups) បង្អែមធ្វើពីទឹកដោះគោ និងស៊ុត (custard) បង្អែមមានក្រែមច្រើន (pudding) បង្អែមតៅហ៊ូ ទឹកដោះគោក្រឡុក និងធញ្ញជាតិប្រភេទក្តៅ (hot cereals)។ • លេបថ្នាំបំបាត់ការឈឺចាប់មុនពេលទទួលទានអាហារ តាមវេជ្ជបញ្ជាគ្រូពេទ្យរបស់អ្នក។ • សម្រាប់អ្នកមាត់ស្ងួត អាចញ៉ាំអាហារទន់ និងមានជាតិទឹកដូចជា សាំងវិចដែលមានសម្បកនំបុ័ង និងគ្រឿងផ្សំទន់ៗ ផាស្តាជាមួយទឹកជ្រលក់សម្ល ស៊ុតចៀន សាឡាដប៉េងប៉ោះ ឈីសពណ៌សធ្វើពីទឹកដោះគោ  សាឡាដផ្លែឈើនិងនំបុ័ងអាំងបែបបារាំង។ • ញ៉ាំទឹកពី ៨-១០ កែវជារៀងរាល់ថ្ងៃ ហើយកាត់បន្ថយការទទួលទានកាហ្វេ តែ និងភេសជ្ជៈកូកាព្រោះវាធ្វើឲ្យកាន់តែស្ងួត។ ៥. ចង្អោរ • ទទួលទានជាតិទឹកតិចៗឲ្យបានញឹកញាប់ជាប្រចាំថ្ងៃ ក្នុងកម្រិត ៨-១០ កែវជារៀងរាល់ថ្ងៃហើយជម្រើសដ៏ល្អគឺ ភេសជ្ជៈដែលមានជាតិខ្ញី ទឹកស៊ុប ឬការ៉េមផ្លែឈើ។ • ញ៉ាំអាហារប្រភេទម្សៅស្ងួតរាល់ ១-២ម៉ោងម្តងតាមដែលអាចទៅរួច ដោយអ្នកអាចសាកល្បងនំស្រួយ នំបុ័ងអាំង នំបុ័ងដុត ធញ្ញជាតិបែបស្ងួត បាយ ឬដូណាត់។ • លេបថ្នាំបំបាត់អាការៈចង្អោរតាមវេជ្ជបញ្ជាគ្រូពេទ្យ។ អនុវត្តតាមការណែនាំខាងលើ នោះអ្នកនឹងមានអារម្មណ៍កាន់តែប្រសើរ! បកស្រាយដោយ៖ វេជ្ជបណ្ឌិត Turobova Tatiana ឯកទេសជំងឺមហារីកកុមារនៃមន្ទីរពេទ្យសាកលវិទ្យាល័យអន្តរជាតិសែនសុខ អត្ថបទ៖ ដកស្រង់ចេញពីទស្សនាវដ្ដី ហេលស៍ថាម ប្រូ​ លេខ ៨៤ 2019 រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាង​ដោយ Healthtime Corporation ចំពោះគ្រប់អត្ថបទដោយគ្មានផ្នែកណាមួយត្រូវបោះពុម្ពផ្សាយចូលប្រព័ន្ធអុីនធឺណែតឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកអាត់ជាសំឡេងឬថតចំលងគ្រប់រូបភាពដោយគ្មានការអនុញ្ញាតឡើយ

ជំងឺមហារីកស្បូនស្ថិតក្នុងចំណាត់ថ្នាក់លេខ៤ ទូទាំងពិភពលោក ដែលជាមូលហេតុបណ្តាលឲ្យស្រ្តីស្លាប់ តែចំពោះប្រទេសកម្ពុជាជំងឺមហារីកមាត់ស្បូនជាមូលហេតុនាំមុខគេដែលបណ្តាលឲ្យស្រ្តីស្លាប់ក្នុងចំណោមមហារីកទាំងអស់ដែលកើតលើស្រ្តី។ មូលហេតុបង្ក មូលហេតុចម្បងដែលបង្កឲ្យមានជំងឺមហារីកមាត់ស្បូនគឺ HPV (Human Papilloma Virus)។ របៀបចម្លង ជំងឺមហារីកមាត់ស្បូនអាចឆ្លងតាមរយៈការរួមភេទជាមួយដៃគូដែលមានផ្ទុកមេរោគ HPV ជាច្រើនដងទើបអាចបង្កឲ្យមានដំបៅត្រៀមមហារីកជាច្រើនឆ្នាំមិនមានការតាមដាន និងព្យាបាលទើបឈានទៅដល់មហារីកមាត់ស្បូន។ រោគសញ្ញា ជាទូទៅ ការលេចឡើងនូវរោគសញ្ញានៃមហារីកមាត់ស្បូនរួមមាន៖ • មានធ្លាក់ឈាមចន្លោះឈាមរដូវ • រដូវមិនទៀងទាត់ ឬមកមានលក្ខណៈច្រើន • មានធ្លាក់ឈាមក្រោយពេលរួមភេទ • ធ្លាក់ឈាមមុនពេលមានរដូវ • ធ្លាក់សរញឹកញាប់ • ឈឺណែនលើថ្ងាសញឹកញាប់។ ការស្រាវជ្រាវរកដំបៅត្រៀមមហារីកនៅមាត់ស្បូន និងរោគវិនិច្ឆ័យ (Cervical Cancer Screening and Diagnostic)  • VIA  • HPV DAN Testing  • Colposcopy  • Pap Smear  • Cervical Biopsies ការការពារ ជំងឺមហារីកមាត់ស្បូន ដើម្បីការពារពីដំបៅត្រៀមមហារីកមាត់ស្បូន និងបង្ការជំងឺមហារីកមាត់ស្បូនរួមមាន៖ ១. Primary Prevention៖ HPV Vaccination ២. Secondary Prevention៖ Regular Screening  • VIA  • HPV Test  • Pap Smear  • Vaccination + Regular Screening = You best defence, Early Treatment ជំងឺមហារីកមាត់ស្បូនអាចបង្ការបានដោយ  • ការចាក់វ៉ាក់សាំង  • ពិនិត្យមាត់ស្បូនឲ្យបានទៀងទាត់  • ព្យាបាលឲ្យទាន់ដំណាក់កាលមិនឲ្យវិវឌ្ឍទៅជាមហារីក។ បកស្រាយដោយ៖ លោកស្រីវេជ្ជបណ្ឌិត គ្រួច រ៉ាយ៉ូណែត វេជ្ជបណ្ឌិតជំនាញផ្នែកសម្ភព និងរោគស្រ្តី និងជាប្រធានផ្នែកពិគ្រោះជំងឺក្រៅនៃមជ្ឈមណ្ឌលជាតិគាំពារមាតា និងទារក អត្ថបទ៖ ដកស្រង់ចេញពី ទស្សនាវដ្ដី ហេលស៍ថាម ប្រូ លេខ ៨៣ 2019 រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាង​ដោយ Healthtime Corporation ចំពោះគ្រប់អត្ថបទដោយគ្មានផ្នែកណាមួយត្រូវបោះពុម្ពផ្សាយចូលប្រព័ន្ធអុីនធឺណែតឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកអាត់ជាសំឡេងឬថតចំលងគ្រប់រូបភាពដោយគ្មានការអនុញ្ញាតឡើយ

ជំងឺមហារីកឈាម ឬភាសាបច្ចេកទេសហៅថា Leukemia គឺជាមហារីកនៃជាលិកាបង្កើតឈាម រួមបញ្ចូលទាំងខួរឆ្អឹងខ្នង និងប្រព័ន្ធទឹករងៃ។ ជំងឺមហារីកឈាមជាធម្មតាពាក់ព័ន្ធនឹងកោសិកាឈាមស។ ខួរឆ្អឹងខ្នងរបស់អ្នកជំងឺមហារីកឈាម គឺផលិតកោសិកាឈាមសមិនធម្មតាដែលមិនអាចបំពេញមុខងារបានល្អ និងមិនអាចការពាររាងកាយប្រឆាំងនឹងការបង្ករោគ។ ចំពោះការព្យាបាលជំងឺមហារីកឈាមគឺវាអាស្រ័យនឹងប្រភេទនៃមហារីកឈាមនិងកត្តាផ្សេងទៀតជាច្រើន។ មូលហេតុ និងកត្តាហានិភ័យ អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រមិនទាន់អាចបញ្ជាក់បានអំពីមូលហេតុពិតប្រាកដដែលបង្កជាជំងឺមហារីកឈាមឡើយ។ វាហាក់ដូចជាវិវឌ្ឍមកពីកត្តារួមគ្នានៃហ្សែន និងបរិស្ថាន (វិទ្យុសកម្ម)។ ម៉្យាងវិញទៀត ជំងឺមហារីកឈាមកើតមានឡើងអាស្រ័យនឹងកត្តារួមផ្សំខាងក្រោម៖ - បញ្ហាហ្សែន៖ ហ្សែនខុសធម្មតាហាក់ដើរតួនាទីក្នុងការវិវឌ្ឍនៃជំងឺមហារីកឈាម ដែលបញ្ហាហ្សែនទាំងនោះមានដូចជា Down syndrome។ - ប្រវត្តិគ្រួសារធ្លាប់មានជំងឺមហារីកឈាម៖ ប្រសិនសមាជិកណាមួយនៃគ្រួសាររបស់អ្នកត្រូវបានធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យឃើញមានជំងឺមហារីកឈាម នោះហានិភ័យរបស់អ្នកអាចត្រូវបានកើនឡើង។ - ការជក់បារី៖ អាចបង្កើនហានិភ័យនៃជំងឺមហារីកឈាមស្រួចស្រាវ (Acute myelogenous leukemia)។ - ការប្រឈមនឹងសារធាតុគីមី៖ ការប៉ះពាល់ជាមួយសារធាតុគីមីមួយចំនួនដូចជា បង់ហ្សែន (Benzene) ដែលត្រូវបានរកឃើញនៅក្នុងប្រេងឥន្ទនៈនិងត្រូវបានប្រើក្នុងរោងចក្រគីមី គឺវាទាក់ទងនឹងហានិភ័យនៃជំងឺមហារីកឈាមប្រភេទខ្លះ។ - ការព្យាបាលមហារីកពីមុន៖ អ្នកដែលធ្លាប់ព្យាបាលដោយថ្នាំគីមី ឬបាញ់កាំរស្មីក្នុងការព្យាបាលជំងឺមហារីក មានការកើនឡើងនូវហានិភ័យនៃការវិវឌ្ឍទៅជាប្រភេទជំងឺមហារីកឈាមមួយចំនួន។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ មនុស្សភាគច្រើនដែលមានកត្តាហានិភ័យខាងលើអាចនឹងមិនកើតជំងឺមហារីកឈាមឡើយហើយមនុស្សមួយចំនួនផ្សេងទៀតដែលមានជំងឺមហារីកឈាមអាចនឹងគ្មាននូវហានិភ័យខាងលើ។ ចំណាត់ថ្នាក់នៃជំងឺមហារីកឈាម គ្រូពេទ្យឯកទេសបានបែងចែកចំណាត់ថ្នាក់នៃជំងឺមហារីកឈាមដោយផ្អែកលើ៖ ១. ល្បឿននៃការវិវឌ្ឍ - ជំងឺមហារីកឈាមស្រួចស្រាវ៖ កោសិកាឈាមខុសធម្មតាគឺជាកោសិកាឈាមដែលមិនពេញវ័យ (Blasts)។ កោសិកាឈាមនេះ មិនអាចបំពេញមុខងារធម្មតារបស់ខ្លួនបានទេ ហើយវាបំបែកខ្លួនយ៉ាងលឿន ដូច្នេះស្ថានភាពជំងឺនឹងកាន់តែអាក្រក់ឆាប់រហ័ស។ មហារីកឈាមស្រួចស្រាវទាមទារការព្យាបាលឲ្យទាន់ពេលវេលា។ - ជំងឺមហារីកឈាមរ៉ាំរ៉ៃ៖ មហារីកឈាមរ៉ាំរ៉ៃមានច្រើនប្រភេទ និងកើតមានចំពោះកោសិកាឈាមពេញវ័យភាគច្រើន។ កោសិកាឈាមទាំងនេះចម្លងយឺតៗជាបន្តបន្ទាប់។ ទម្រង់ខ្លះនៃជំងឺមហារីកឈាមរ៉ាំរ៉ៃពុំមានលេចចេញនូវសញ្ញាណាមួយក្នុងដំណាក់កាលដំបូងឡើយ ហើយអាចមិនត្រូវបានសម្គាល់ឃើញ ឬវិនិច្ឆ័យដឹងជាច្រើនឆ្នាំ។ ២. ប្រភេទនៃកោសិកាពាក់ព័ន្ធ - Acute lymphocytic leukemia (ALL)៖ នេះជាប្រភេទជំងឺមហារីកឈាមដែលភាគច្រើនកើតចំពោះក្មេងតូចៗ និងអាចកើតចំពោះមនុស្សពេញវ័យផងដែរ។ - Acute myelogenous leukemia (AML)៖ មហារីកឈាមស្រួចស្រាវនេះជាជំងឺមហារីកឈាមទូទៅមួយ ដែលកើតមានទាំងក្មេងតូចនិងមនុស្សពេញវ័យ តែភាគច្រើនកើតចំពោះមនុស្សពេញវ័យ។ - Chronic lymphocytic leukemia (CLL)៖ មហារីកឈាមរ៉ាំរ៉ៃដែលកើតមានចំពោះមនុស្សពេញវ័យភាគច្រើន។ - Chronic myelogenous leukemia (CML)៖ ប្រភេទមហារីកឈាមនេះមានផលប៉ះពាល់សំខាន់ចំពោះមនុស្សពេញវ័យ។ អ្នកជំងឺមហារីកឈាមរ៉ាំរ៉ៃនេះ (CML) អាចមានសញ្ញាសម្គាល់តិចតួច ឬគ្មានសញ្ញាអ្វីទាំងអស់ក្នុងរយៈពេលជាច្រើនខែ ឬច្រើនឆ្នាំ មុនពេលវាចូលដល់ដំណាក់កាលដែលកោសិកាឈាមលូតលាស់យ៉ាងលឿន។ - ប្រភេទផ្សេងទៀត៖ ប្រភេទជំងឺមហារីកឈាមកម្រផ្សេងទៀតរួមមាន Hairy cell leukemia, Myelodysplastic syndromes និង Myeloproliferative disorders។ រោគសញ្ញានៃជំងឺមហារីកឈាម រោគសញ្ញានៃមហារីកឈាមជាញឹកញាប់គឺមិនច្បាស់លាស់ និងមិនជាក់លាក់។ ជាក់ស្តែង សញ្ញាជាធម្មតាភាគច្រើនរួមមានដូចខាងក្រោម៖ - គ្រុនក្តៅ ឬញាក់ ដែលមិនអាចពិពណ៌នាបាន - ខ្សោយ និងអស់កម្លាំងជាប្រចាំ - ងាយថប់ដង្ហើម ឬពិបាកដកដង្ហើម - មានការឆ្លងមេរោគញឹកញាប់ - ស្រកទម្ងន់ - បាត់បង់ចំណង់អាហារ - ឡើងកូនកណ្តុរ ថ្លើម និង/ឬអណ្តើក រីកធំ - ឈឺចាប់នៅពោះ - ហូរឈាម (ឈាមច្រមុះ ឈាមរដូវ និងឈាមពេលដុសធ្មេញ ញឹកញាប់) - មានស្នាមក្រហមតូច និងធំលើស្បែក - បែកញើសច្រើន ពិសេសពេលយប់ - ឈឺឆ្អឹង និងសន្លាក់ - ករណីកម្រ មហារីកឈាមអាចត្រូវបានរកឃើញដោយការពិនិត្យឈាមក្នុងលក្ខខណ្ឌខ្លះ។ សូមចងចាំថា អ្នកអាចនឹងមើលរំលងសញ្ញាដំបូងនៃជំងឺមហារីកឈាមព្រោះវាមានលក្ខណៈប្រហាក់ប្រហែលទៅនឹងជំងឺផ្តាសាយនិងជំងឺមួយចំនួនផ្សេងទៀត។ ដូច្នេះ សូមប្រឹក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យរបស់អ្នកប្រសិនអ្នកមាននូវសញ្ញាប្រចាំណាមួយដែលធ្វើឲ្យអ្នកបារម្ភ ឬសង្ស័យ។  បកស្រាយដោយ៖ វេជ្ជបណ្ឌិត Turobova Tatiana ប្រធានផ្នែកជំងឺមហារីកនៃមន្ទីរពេទ្យសាកលវិទ្យាល័យអន្តរជាតិសែនសុខ អត្ថបទ៖ ដកស្រង់ចេញពីទស្សនាវដ្ដី ហេលស៍ថាម លេខ ៨២ 2019 រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាង​ដោយ Healthtime Corporation ចំពោះគ្រប់អត្ថបទដោយគ្មានផ្នែកណាមួយត្រូវបោះពុម្ពផ្សាយចូលប្រព័ន្ធអុីនធឺណែតឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកអាត់ជាសំឡេងឬថតចំលងគ្រប់រូបភាពដោយគ្មានការអនុញ្ញាតឡើយ

លំពែង ជាសរីរាង្គមួយក្នុងចំណោមសរីរាង្គជាច្រើនដែលគ្រប់គ្នាស្ទើរតែមិននឹងនាដល់។ ជាទូទៅ មុខងារចម្បងរបស់វាគឺជួយដល់ការរំលាយអាហារ និងគ្រប់គ្រងកម្រិតជាតិស្ករក្នុងឈាម។ ប្រជាជនប្រមាណក្រោម ២% នឹងត្រូវបានរកឃើញថាមានជំងឺមហារីកលំពែងក្នុងជីវិតរស់នៅរបស់ពួកគេ។ កត្តាហានិភ័យនៃមហារីកលំពែង • ការរលាកលំពែងរ៉ាំរ៉ៃ • ប្រវត្តិគ្រួសារធ្លាប់មានជំងឺមហារីកលំពែង និងហ្សែនដែលអាចបង្កើនហានិភ័យនៃមហារីក (ដូចជា Lynch syndrome ជាដើម) • មានជំងឺទឹកនោមផ្អែមលើសពី ៥ឆ្នាំ • ទទួលទានអាហារប្រភេទសាច់ពណ៌ក្រហម ឬសាច់កែច្នៃច្រើន • ជក់បារី • លើសទម្ងន់ • ភេទ (កើតលើបុរសច្រើនជាងស្ត្រី) • អាយុ (ភាគច្រើនកើតលើមនុស្សចាស់លើសពី៦០ឆ្នាំ តែក៏មានករណីកើតលើអ្នកដែលមានអាយុ២០-៣០ឆ្នាំដែរ) • ជាតិសាសន៍ (បុគ្គលដែលស្ថិតក្នុងជាតិសាសន៍អាហ្វ្រិច-អាមេរិកមានហានិភ័យខ្ពស់ជាងគេក្នុងការវិវឌ្ឍទៅជាមហារីកលំពែង)។ ការព្យាករមហារីកលំពែង ជាទូទៅស្ទើរតែមិនអាចធ្វើបាន ហើយវាក៏ស្ថិតក្នុងអត្រាការស្លាប់ខ្ពស់បំផុតក្នុងចំណោមមហារីកផ្សេងទៀតផងដែរ។ ជាក់ស្តែងត្រឹម ៨%ប៉ុណ្ណោះនៃអ្នកជំងឺមហារីកលំពែងរស់នៅបាន ៥ឆ្នាំបន្ទាប់ពីធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យដោយហេតុថាមហារីកលំពែងពិបាកកំណត់រកនៅដំណាក់កាលដំបូង។ ម៉្យាងលំពែងស្ថិតនៅជ្រៅក្នុងរាងកាយដែលដុំសាច់ដំបូងមិនអាចត្រូវបានមើលឃើញ ឬមានអារម្មណ៍ដឹង និងមិនសូម្បីអាចសម្គាល់បាន រហូតមហារីកបានរាលដាលទៅសរីរាង្គផ្សេងទៀត។ ដូច្នេះ វាពិតជាសំខាន់ណាស់ក្នុងការស្វែងយល់អំពីសញ្ញានៃមហារីកលំពែង។ សញ្ញាទូទៅនៃមហារីកលំពែងដែលអ្នកត្រូវដឹង ១. ភ្នែក និងស្បែកឡើងលឿង៖ មហារីកលំពែងចាប់ផ្តើមនៅផ្នែកក្បាលលំពែងដែលនៅជិតបំពង់ទឹកប្រមាត់។ ដុំសាច់សង្កត់ និងបិតទៅលើបំពង់ទឹកប្រមាត់ដែលនាំទឹកប្រមាត់ពីថ្លើម និងថង់ទឹកប្រមាត់កាត់តាមលំពែងទៅកាត់ពោះវៀនតូច។ តួនាទីរបស់ទឹកប្រមាត់គឺដើម្បីបំផ្លាញប៊ីលីរុយប៊ីន (Bilirubin) ដែលជាកាកសំណល់នៃកោសិកាឈាមក្រហម ដូច្នេះនៅពេលដំណើរការនេះមិនអាចធ្វើបានប៊ីលីរុយប៊ីនលើសបង្កជាសញ្ញាលឿងលើស្បែក និងភ្នែក។ ២. ហើមពោះ៖ នេះគឺជាសញ្ញាដំបូងមួយដែលគ្រប់គ្នាតែងកត់សម្គាល់ឃើញ ប៉ុន្តែវាបែរជាត្រូវបានយល់ថាជាសញ្ញាតូចតាចមិនគួរឲ្យបារម្ភ និងពុំចាំបាច់ទៅជួបគ្រូពេទ្យ។ ៣. បាត់បង់ចំណង់អាហារ និងចង្អោរ៖ មហារីកលំពែងលូតលាស់ក្នុងពោះដែលវាអាចផ្តល់សម្ពាធដល់សរីរាង្គជុំវិញរួមទាំងក្រពះផងដែរ។ ជាលទ្ធផលអ្នកជំងឺមានអាម្មណ៍ចង្អោរ ឬមានអារម្មណ៍ថាឆ្អែតសូម្បីតែមិនបានញ៉ាំអ្វីសោះជាច្រើនម៉ោង។ លើសពីនេះអ្នកជំងឺក៏អាចមានអារម្មណ៍ថាឈឺសូម្បីតែពេលញ៉ាំ។ ៤. ស្រកទម្ងន់៖ ការបាត់បង់ចំណង់នៃការទទួលទានអាហារ អាចងាយនឹងធ្វើឲ្យមានការស្រកចុះនូវទម្ងន់ខ្លួនលឿន ដែលជាធម្មតាកំណត់ដោយការថយចុះលើសពី៥%នៃទម្ងន់ខ្លួន ក្នុងចន្លោះពី៦ខែ ដល់១ឆ្នាំ។ ៥. ឈឺខ្នងចង្កេះ៖ នៅពេលមហារីកលំពែងលូតលាស់ វាសង្កត់ ឬផ្តល់សម្ពាធដល់ឆ្អឹងកងខ្នងផ្នែកខាងក្រោម និងសាច់ដុំខ្នង បង្កឲ្យមានការឈឺចាប់ថេរ។ បើការឈឺចាប់នេះនៅតែបន្តជាដរាប អ្នកត្រូវស្វែងរកការត្រួតពិនិត្យភ្លាម។ ៦. ទឹកនោមពណ៌ស្រអាប់៖ ពណ៌ស្រអាប់នៃទឹកនោមជាញឹកញាប់ត្រូវបានសម្គាល់ថាជាសញ្ញាណដំបូងនៃមហារីកលំពែងដែរ។ ដោយសារតែដុំសាច់បង្កឲ្យទឹកប្រមាត់ចេញតិច និងកម្រិតប៊ីលីរុយប៊ីនក្នុងឈាមកើនឡើង ទឹកនោមក្លាយជាពណ៌ត្នោត។ ប្រសិនអ្នកព្យាយាមបង្កើនការញ៉ាំទឹក ប៉ុន្តែទឹកនោមនៅមិនប្រែពណ៌មកធម្មតាវិញ វាដល់ពេលដែលអ្នកត្រូវត្រួតពិនិត្យរកសញ្ញាដំបូងនៃមហារីកលំពែងហើយ។ ៧. រមាស់ជាប្រចាំ៖ គ្រប់ការរមាស់ស្បែកទាំងអស់គឺជាសញ្ញាព្រមានដំបូងនៃជំងឺមហារីកលំពែង។ ដោយសារប៊ីលីរុយប៊ីនកើនឡើងក្នុងស្បែក ជាមូលហេតុធ្វើឲ្យរមាស់មុនលេចចេញសញ្ញាលឿងស្បែក។ ដូច្នេះបើអ្នកមិនអាចរកឃើញនូវសញ្ញានៃការរមាស់របស់អ្នកដូចជា សត្វខាំ ឬប្រតិកម្មអាល្លែកហ្ស៊ី និងមិនជាបន្ទាប់ពីលាបថ្នាំទេនោះអ្នកត្រូវជួបគ្រូពេទ្យដើម្បីត្រួតពិនិត្យជាបន្ទាន់។ ៨. លាមកពណ៌ស្លេក និងមានក្លិនស្អុយ៖ លាមកពណ៌ប្រផេះ ឬស្លេកជាងធម្មតា និងមានខ្លាញ់ គឺជាសញ្ញាមិនល្អនោះទេ។ វាកើតឡើងដោយសារតែការប្រែប្រួលនៃដំណើរការប៊ីលីរុយប៊ីន ដែលជាធម្មតាវាត្រូវបានបញ្ចេញចោលតាមរយៈពោះវៀនជាលាមក និងមានពណ៌ត្នោតចាស់ ប៉ុន្តែនៅពេលទឹកប្រមាត់មិនមានគ្រប់គ្រាន់ព្រោះដុំសាច់បានទៅរារាំង ទើបធ្វើឲ្យប៊ីលីរុយប៊ីនមិនអាចបញ្ចេញចោលបាន និងបែរជាប្រមូលផ្ដុំនៅក្នុងប្រព័ន្ធរាងកាយទៅវិញ ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យពណ៌ និងរូបរាងលាមកមានសភាពប្រែប្រួល។ នេះអាចបញ្ជាក់បានថាជាមូលហេតុនៃមហារីកលំពែង។ ៩. ឈឺពោះ៖ ការឈឺចាប់ដែលមិនមានភាពច្បាស់លាស់អាចជាសញ្ញាដំបូងនៃជំងឺមហារីកលំពែង ដោយសារតែទីតាំងលំពែងនៅក្រោយ ផ្នែកខាងក្រោមពោះ ក្រោយក្រពះ ដុំសាច់នោះអាចធ្វើឲ្យអ្នកឈឺក្រពះផ្នែកខាងក្រោម ដោយមិនគិតលើអ្វីដែលអ្នកបានញ៉ាំ។ ចងចាំថាវាតែងតែល្អបំផុតក្នុងការត្រួតពិនិត្យនូវសញ្ញាសង្ស័យនិងបញ្ជាក់ថាពុំមានបញ្ហា ជាជាងបាត់បង់អ្វីមួយដែលសំខាន់! បកស្រាយដោយ៖ វេជ្ជបណ្ឌិត Turobova Tatiana ឯកទេសមហារីកចំពោះកុមារ និងមហារីកទូទៅ ព្រមទាំងជាប្រធានផ្នែកជំងឺមហារីកនៅមន្ទីរពេទ្យសាកលវិទ្យាល័យអន្តរជាតិសែនសុខ អត្ថបទ៖​ ដកស្រង់ចេញពីទស្សនាវដ្ដី ហេលស៍ថាម ប្រូ លេខ ៨០ ©2019 រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាង​ដោយ Healthtime Corporation ចំពោះគ្រប់អត្ថបទដោយគ្មានផ្នែកណាមួយត្រូវបោះពុម្ពផ្សាយចូលប្រព័ន្ធអុីនធឺណែតឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកអាត់ជាសំឡេងឬថតចំលងគ្រប់រូបភាពដោយគ្មានការអនុញ្ញាតឡើយ

ស្ករជាសារធាតុម៉្យាងដែលសឹងតែអាចមានក្នុងអាហារគ្រប់ប្រភេទ និងទទួលបានការពេញនិយមជាខ្លាំង។ ប៉ុន្តែ តើស្ករដែលយើងតែងបរិភោគរាល់ថ្ងៃពិតជាអាចបង្កឲ្យមានជំងឺមហារីកមែនទេ? ម៉្យាង តើប្រភេទស្ករទាំងអស់សុទ្ធតែអាចបង្កជាជំងឺមហារីក? សំណួរ៖ សំណួរមួយដែលតែងត្រូវបានចោទសួរពីសារធារណជននោះគឺ តើការបរិភោគស្ករមានទំនាក់ទំនងជាមួយជំងឺមហារីកដែរឬទេ? ចម្លើយ៖ ការឆ្លើយតបទៅនឹងសំណួរនេះគឺមិនងាយស្រួលនោះទេ។ ជាក់ស្តែងការសិក្សាបែបវិទ្យាសាស្ត្របានបង្ហាញថា ការបរិភោគស្ករបរិមាណច្រើនលើសលប់ និងរយៈពេលយូរអាចបង្កជាការកកើតខ្លាញ់ក្នុងរាងកាយកាន់តែច្រើនឡើងៗដែលអាចបង្កើនហានិភ័យនៃជំងឺមហារីកច្រើនប្រភេទ (មហារីកសុដន់ ឬមហារីកពោះវៀនធំ...)។ អាហារដែលសម្បូរស្ករអាចជំនួសតួនាទីសំខាន់ៗរបស់អាហារដែលសម្បូរទៅដោយជីវជាតិ (មានដូចជាវីតាមីន ជាតិរ៉ែ អាហារប្រភេទសរសៃ) ក្នុងការប្រឆាំងនឹងជំងឺមហារីកនៅក្នុងរាងកាយរបស់យើង។ កោសិកាទាំងអស់នៅក្នុងរាងកាយ រួមបញ្ចូលទាំងកោសិកាមហារីក ជាប្រភេទកោសិកាដែលប្រើប្រាស់ស្ករសម្រាប់បង្កើតថាមពលដើម្បីដំណើរការមុខងារប្រចាំថ្ងៃនានា។ រាងកាយរបស់យើងមានតួនាទីសំខាន់ក្នុងការត្រួតពិនិត្យកម្រិតជាតិស្ករក្នុងឈាមដូច្នេះគ្រប់កោសិកាទាំងអស់សុទ្ធតែអាចទទួលបានការផ្គត់ផ្គង់ថាមពលគ្រប់គ្រាន់ និងមានស្ថេរភាព។ តើស្ករបានមកពីណា? ស្ករ ឬហៅម៉្យាងទៀតថា កាបូហាយដ្រេត ត្រូវបានរកឃើញក្នុងធម្មជាតិនៅក្នុងប្រភេទអាហារដូចជាបន្លែ ផ្លែឈើ គ្រាប់ធញ្ញជាតិ សណ្តែក សណ្តែកបាយ និងប្រភេទអាហារដែលមានសារធាតុទឹកដោះគោមួយចំនួនទៀត។ ស្ករក៏ត្រូវបានគេបន្ថែមក្នុងអាហារដូចជា ភេសជ្ជៈផ្អែម គ្រាប់ធញ្ញជាតិកែច្នៃ ស្ករគ្រាប់ នំដុត និងបង្អែមជាដើម ។ តើយើងគួរចៀសវាងការបរិភោគស្ករគ្រប់ប្រភេទឬទេ? វាពិតជាពិបាកណាស់ក្នុងការចៀសវាងការបរិភោគគ្រប់ប្រភេទស្ករនៅក្នុងអាហាររបស់ពួកយើង។ បើទោះបីយើងអាចកាត់ផ្តាច់អាហារដែលមានបរិមាណស្ករទាំងនោះបានពិតមែន ក៏ដំណើរការក្នុងរាងកាយរបស់យើងនឹងបំបែកស្ករស្តុកទុកក្នុងសាច់ដុំ និងការបំបែកខ្លាញ់ស្តុកទុក ដើម្បីបង្កើតស្ករ ដែលកោសិកាផ្សេងៗត្រូវការ។ ប្រសិនបើករណីនេះកើតឡើង យើងអាចបាត់បង់ម៉ាស់សាច់ដុំ ទម្ងន់ កម្លាំង និងថាមពលរបស់រាងកាយទាំងមូល។ ក្នុងអំឡុងពេលព្យាបាលមហារីក ការបាត់បង់ទាំងនេះអាចបណ្តាលឲ្យមានការពន្យារពេលការព្យាបាល និងពន្យារពេលការជាសះស្បើយនៃជំងឺផងដែរ។ ហេតុនេះសម្រាប់អ្នកជំងឺមហារីក គួរតែត្រូវបានផ្តល់អនុសាសន៍ឲ្យ៖ - បរិភោគ បន្លែ ផ្លែឈើ គ្រាប់់ធញ្ញជាតិ សណ្តែកនិងសណ្តែកបាយ ដែលសុទ្ធតែជាប្រភេទអាហារផ្ទុកទៅដោយស្ករធម្មជាតិ និងមានសារធាតុប្រឆាំងជំងឺមហារីក មានដូចជា វីតាមីន ជាតិរ៉ែ និងPhytochemicals ផ្សេងៗទៀត។ - កាត់បន្ថយនូវប្រភេទអាហារដែលបន្ថែមស្ករខាងក្រៅនានា។ តើអ្នកជំងឺមហារីកអាចកាត់បន្ថយការទទួលទានស្ករបន្ថែមតាមរបៀបណា? 1) អានស្លាកព័ត៌មានអាហារដើម្បីកំណត់ពីបរិមាណស្ករបន្ថែម៖ ដោយអ្នកអាចស្វែងរកពាក្យស្ករស (Sugar) ស្ករពណ៌ត្នោត (Brown Sugar) ស្កររាវ ស្ករដុំ (Icing Sugar) ស្ករអំពៅ (Cane Sugar) សេរ៉ូពោតដែលមានបរិមាណខ្ពស់ Fructose (High Fructose Corn Syrup) ទឹកឃ្មុំ ទឹកផ្លែឈើដែលមានកំហាប់ខ្ពស់, Molasses, Agave syrup, Maple syrup, Maltodextrin, Maltsyrup, Demerara។  ឈ្មោះផ្សេងទៀតសម្រាប់សម្គាល់ស្ករ គឺពាក្យទាំងឡាយណាដែលបញ្ចប់ដោយ "ose" ដូចជា Sucrose, Fructose, Glucose, Glucose-fructose, Maltose, Dextrose, និង Galactose។ ប្រសិនបើពាក្យទាំងនេះត្រូវបានបញ្ចូលក្នុងតារាងគ្រឿងផ្សំនៅផ្នែកខាងលើបំផុត នេះមានន័យថាស្ករជាសារធាតុចម្បងដែលត្រូវបានប្រើប្រាស់ក្នុងផលិតផលដែលអ្នកកំពុងបរិភោគ។ 2) កម្រិតការទទួលទានភេសជ្ជៈដែលមានជាតិស្ករច្រើន៖ ឧទាហរណ៍ ភេសជ្ជៈផ្អែមដែលគ្មានជាតិអាល់កុល កាហ្វេ ឬតែដែលបន្ថែមស្ករ និងភេសជ្ជៈផ្តល់ថាមពលនានា។ សូមជ្រើសរើសភេសជ្ជៈដែលគ្មានផ្ទុកស្ករបន្ថែម (Added Sugar) តាមដែលអាចធ្វើបាន។ កាហ្វេ តែដែលគ្មានស្ករ ទឹកសុទ្ធ និងទឹកដោះគោគឺជាជម្រើសល្អសម្រាប់អ្នក។ ប្រសិនបើអ្នកត្រូវការកាល់ឡូរីបន្ថែម សូមព្យាយាមទទួលទានភេសជ្ជៈដែលផ្តល់កាល់ឡូរីខ្ពស់បែបធម្មជាតិនិងសុខភាពល្អ ដែលរួមមាន ផ្លែឈើទាំងមូល ប្រូតេអីុន និងអាហារប្រភេទសរសៃ។  3) បន្ថយបរិមាណអាហារកែច្នៃ៖ ជាធម្មតា អាហារកែច្នៃតែងមានកម្រិតស្ករច្រើន ដូច្នេះអ្នកគួរជំនួសប្រភេទអាហារទាំងនេះ ដោយអាហារសុខភាពវិញ។ 4) រីករាយជាមួយបង្អែមនៅក្នុងឱកាសពិសេស និងបរិមាណតិច៖ ផ្លែឈើផ្អែមធម្មជាតិគឺជាជម្រើសល្អប្រចាំថ្ងៃ។ បកស្រាយដោយ៖ វេជ្ជបណ្ឌិត Turobova Tatiana ឯកទេសមហារីកចំពោះកុមារ និងមហារីកទូទៅព្រមទាំងជាប្រធានផ្នែកជំងឺមហារីកនៅមន្ទីរពេទ្យសាកលវិទ្យាល័យអន្តរជាតិសែនសុខ អត្ថបទ៖ ដកស្រង់ចេញពីទស្សនាវដ្ដី ហេលស៍ថាម ប្រូ លេខ ៧៨ ©2019 រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាង​ដោយ Healthtime Corporation ចំពោះគ្រប់អត្ថបទដោយគ្មានផ្នែកណាមួយត្រូវបោះពុម្ពផ្សាយចូល ប្រព័ន្ធអុីនធឺណែតឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកអាត់ជាសំឡេងឬថតចំលងគ្រប់រូបភាពដោយ

នាពេលបច្ចុប្បន្នជំងឺមហារីកប្រជ្រុយគេសង្កេតឃើញមិនមានបម្រែបម្រួល ឬកើនឡើងគួរឲ្យកត់សម្គាល់នោះទេ ប៉ុន្តែវាកើតឡើងទៅតាមវ័យ និងកត្តាអាយុរបស់មនុស្ស ដោយក្នុងនោះភាគច្រើនកើតទៅលើស្រ្តីច្រើនជាងបុរសពិសេសអ្នកដែលមានអាយុចាប់ពី ៥០ឆ្នាំឡើងទៅ ហើយវាពាក់ព័ន្ធនឹងកត្តាតំណពូជផងដែរ។ និយមន័យ ជំងឺមហារីកប្រជ្រុយ ឬពាក្យបច្ចេកទេសហៅថា Melanoma គឺជាជំងឺមួយដែលកើតឡើងពីបណ្តុំនៃកោសិកា Melanocytes (កោសិកាផលិតជាតិពណ៌) ដោយភាគច្រើនកើតនៅតំបន់ដែលត្រូវពន្លឺព្រះអាទិត្យកាំរស្មីយូវី (UV) ពិសេសនៅលើថ្ងាស ខ្ទង់ច្រមុះ បបូរមាត់ផ្នែកខាងលើ ថ្ពាល់សងខាង បាតដៃ ម្រាមដៃ ក្រចក និងបាតជើង ម្រាមជើងជាដើម។ មូលហេតុចម្បង និងកត្តាប្រឈម មានមូលហេតុចម្បងជាច្រើនដែលបង្កឲ្យមានជំងឺមហារីកប្រជ្រុយ តែកត្តាសំខាន់ដែលធ្វើឲ្យមានជំងឺនេះឡើងរួមមាន៖ • កត្តាតំណពូជ • អ្នកវ័យចំណាស់ដែលមានអាយុចាប់ពី ៥០ឆ្នាំឡើងទៅ • ការប៉ះពន្លឺកាំរស្មីយូវី (UV) • ប្រជ្រុយដែលប្រឈមនឹងពន្លឺព្រះអាទិត្យ។ ចំណែកបុគ្គលដែលមានហានិភ័យខ្ពស់ក្នុងការប្រឈមចំពោះបញ្ហាជំងឺនេះរួមមាន៖ • បុគ្គលដែលមានប្រវត្តិគ្រួសារកើតជំងឺមហារីកប្រជ្រុយ • បុគ្គលដែលមានប្រជ្រុយប្លែកខុសពីធម្មតា ឬច្រើន • បុគ្គលដែលធ្វើការក្រោមពន្លឺកាំរស្មីយូវី (UV)ញឹកញាប់។ រោគសញ្ញា និងយន្តការ ជាទូទៅ ជំងឺមហារីកប្រជ្រុយកម្រលេចចេញជារោគសញ្ញាសម្គាល់ ឬប្រែប្រួលខ្លាំងនោះទេ ប៉ុន្តែវាតែងវិវឌ្ឍបន្តិចម្តងៗខុសពីធម្មតា ឬក្លាយជាកោសិកាមហារីកតែម្តង។ ជាក់ស្ដែង វាបង្ហាញឲ្យឃើញតាមរយៈការប្រែប្រួលនូវ៖ • ទំហំរបស់ប្រជ្រុយប្រែប្រួលលឿន • ប្រជ្រុយមានលក្ខណៈប្រេះ ឬទ្រុឌខូង • ការប្រែពណ៌របស់ប្រជ្រុយទៅជាក្រហម ឬត្នោត ឬខ្មៅខ្លាំង • គែមរបស់ប្រជ្រុយប្រែប្រួលដោយផ្នែកមិនសមមាត្រនឹងរូបរាងចាស់ជាដើម។ ដោយឡែក ប្រជ្រុយគេសង្កេតឃើញមាន ២ សណ្ឋានគឺ៖ • ប្រភេទទី១៖ ប្រជ្រុយដែលដុះមានលក្ខណៈសើស្បែកជួនកាលវាដុះកប់ជ្រៅចូលទៅក្នុងស្បែក។ • ប្រភេទទី២៖ គឺមានលក្ខណៈដុះពងសាច់ពីលើស្បែក ហើយវិវឌ្ឍក្លាយទៅជាដុំពកពណ៌ខ្មៅ។ ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ជំងឺមហារីកប្រជ្រុយអាចធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យបានតាមរយៈការពិនិត្យទៅលើសញ្ញាគ្លីនិក។ ម៉្យាងវិញទៀតយើងអាចធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យបានតាមរយៈការច្រឹបយកសាច់ទៅវិភាគដើម្បីឲ្យដឹងថាវាជាប្រជ្រុយមហារីកមែន ឬអត់។ ការព្យាបាល និងផលវិបាក ឈ្មោះថាមហារីកប្រជ្រុយមិនមានលក្ខណៈធ្ងន់ធ្ងរទេ ព្រោះយើងអាចមើលឃើញវានឹងភ្នែកនៅពេលវាមានការប្រែប្រួលរូបរាង លុះត្រាតែអ្នកមិនមានការចាប់អារម្មណ៍ហើយបណ្តោយឲ្យវាតាមដំណើរ នោះវានឹងក្លាយជាកាចសាហាវដូចមហារីកដទៃទៀតដែរ។ ផ្ទុយទៅវិញបើលោកអ្នកមានប្រជ្រុយនៅលើបាតដៃ បាតជើង ម្រាមដៃម្រាមជើង ក្រចកដៃក្រចកជើង លោកអ្នកចូរប្រុងប្រយ័ត្នព្រោះវាកាចសាហាវខ្លាំងនៅពេលវាចាប់ផ្តើមមានស្នាមប្រេះ ឬបែកមានន័យថាវាបានសាយភាយរួចស្រេចទៅហើយ។ ជាទូទៅប្រសិនបើអ្នកជំងឺត្រូវបានរកឃើញថាមានជំងឺមហារីកប្រជ្រុយនោះការព្យាបាលនឹងធ្វើតាមវិធីសាស្រ្ត ២យ៉ាងសំខាន់ៗគឺ៖ • ការចាក់ថ្នាំគីមី ឬបាញ់កាំរស្មីឡាស៊ែរដើម្បីបំផ្លាញកោសិកាមហារីក។ • ការវះកាត់យកសាច់ដុះ ឬប្រជ្រុយមហារីកចេញ។ ប្រសិនបើមិនបានទទួលការព្យាបាលត្រឹមត្រូវនិងទាន់ពេលវេលានោះអ្នកជំងឺអាចមានគ្រោះថ្នាក់ដោយសារតែកោសិកាបានរីករាលដាលនៅក្នុងរាងកាយដូចជំងឺមហារីកដទៃទៀត។ វិធីសាស្រ្តការពារ ដោយហេតុថានាពេលបច្ចុប្បន្ន បញ្ហានេះកម្រជួបប្រទះ ប៉ុន្តែអ្នកគួរតែការពារខ្លួនពីជំងឺនេះដោយ៖ • ស្លៀកសម្លៀកបំពាក់ឲ្យជិត • ចៀសវាងការត្រូវពន្លឺព្រះអាទិត្យ ប្រសិនបើអ្នកមានបញ្ហា ឬរោគសញ្ញាដូចដែលបានរៀបរាប់ខាងលើ សូមប្រញាប់មកពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យឯកទេសសើស្បែក ដើម្បីធ្វើការពិនិត្យ និងធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យឲ្យបានច្បាស់លាស់ ព្រមទាំងទទួលបានការព្យាបាលត្រឹមត្រូវ និងទាន់ពេលវេលា។ បកស្រាយដោយ៖ វេជ្ជបណ្ឌិត ប៉ុក សាវឿន ឯកទេសសើស្បែក ឡាស៊ែ និងកាមរោគ និងជាប្រធានគ្លីនិកជាតិសើស្បែក និងកាមរោគ អត្ថបទ៖​ ដកស្រង់ចេញពីទស្សនាវដ្ដី ហេលស៍ថាម ប្រូ លេខ ៧៩ ©2019 រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាង​ដោយ Healthtime Corporation ចំពោះគ្រប់អត្ថបទដោយគ្មានផ្នែកណាមួយត្រូវបោះពុម្ពផ្សាយចូល ប្រព័ន្ធអុីនធឺណែតឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកអាត់ជាសំឡេងឬថតចំលងគ្រប់រូបភាពដោយគ្មានការអនុញ្ញាតឡើយ 

ចំពោះអ្នកជំងឺដែលបានធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យឃើញថាមានជំងឺមហារីក អាចប្រឈមនឹងអាការៈអស់កម្លាំង បាត់បង់ចំណង់អាហារ ស្រកទម្ងន់ ការផ្លាស់ប្តូររសជាតិ ចង្អោរ ដំបៅមាត់ ឬបំពង់ក និងពិបាកដកដង្ហើមជាដើម។ ជាក់ស្ដែង របបអាហារ និងការរក្សាទម្ងន់នឹងជួយអ្នកជំងឺមហារីកឲ្យរក្សាបាននូវថាមពល និងកម្លាំង ហើយវាថែមទាំងជួយដល់ការព្យាបាលមហារីករបស់ពួកគេឲ្យកាន់តែល្អប្រសើរឡើងផងដែរ។ សំណួរ៖ តើគួរគ្រប់គ្រងបញ្ហាមួយចំនួនដែលកើតមានឡើងអំឡុងពេលព្យាបាលមហារីកដោយរបៀបណា? ចម្លើយ៖ ការគ្រប់គ្រង និងដំណោះស្រាយអាចមានផ្សេងៗគ្នាទៅតាមបញ្ហាដែលកើតមានដូចជា៖ ១. ការថយចុះចំណង់អាហារ • គួរទទួលទានអាហារតិចៗឲ្យបានញឹកញាប់ និងអាហារសម្រន់ដែលសម្បូរដោយកាល់ឡូរី និងប្រូតេអុីនខ្ពស់។ • ធ្វើឲ្យរាល់អាហារដែលអ្នកញ៉ាំអាចរាប់បាន ដោយត្រូវកាត់បន្ថយអាហារមានកាល់ឡូរីទាប និងជាតិទឹក ឧទាហរណ៍ អ្នកអាចញ៉ាំស៊ុបប្រភេទក្រែម ជំនួសប្រភេទស៊ុបជាទឹកធម្មតា។ • ទទួលទាននៅពេលអ្នកឃ្លានខ្លាំង៖ ប្រសិនអ្នកមានថាមពលច្រើន និងឃ្លានខ្លាំងនៅពេលព្រឹកអ្នកគួរញ៉ាំអាហារពេលព្រឹកឲ្យបានច្រើន ហើយអាចទទួលទានអាហារបន្ទាប់បន្សំ និងអាហារសម្រន់បន្តឲ្យបានពេញមួយថ្ងៃ។ ២. អស់កម្លាំង (ចុះខ្សោយ) • ជ្រើសរើសអាហារងាយៗដូចជា អាហារក្លាសេ ឬអាហារស្រាប់ដើម្បីជួយឲ្យការរៀបចំអាហារកាន់តែងាយស្រួល និងធ្វើឲ្យអ្នកមានថាមពលក្នុងការញ៉ាំ។ • ទុកឲ្យគ្រួសារ ឬមិត្តភក្តិជួយធ្វើអាហារដែលអ្នកចូលចិត្ត ឬចេញទៅញ៉ាំនៅខាងក្រៅ និងត្រូវកុម៉្មង់តិច ឬតែពាក់កណ្តាល។ • ជ្រើសរើសប្រភេទអាហារទន់ៗ ឬមានជាតិទឹកដែលតម្រូវឲ្យប្រើកម្លាំងតិចក្នុងការទំពារ ឬលេប។ ៣. ការផ្លាស់ប្តូររសជាតិ • ព្យាយាមលាងសម្អាតមាត់របស់អ្នកជាមួយនឹងម្សៅសូដា និងទឹក (១/៤ស្លាបព្រាក្នុងទឹកមួយពែង) មុនពេលទទួលទានអាហារ។ • សាកល្បងភ្លក់អាហារដែលមានរសជាតិស្រាលៗដូចជា ល្បាយដំឡូងបារាំង (mashed potatoes) នំបុ័ង និងប័រ បង្អែមមានក្រែមច្រើន (pudding) ធញ្ញជាតិប្រភេទក្តៅ (hot cereals) បាយ ផាស្តា ឬគុយទាវ និងទឹកដោះគោ។ • សាកល្បងប្រឡាក់សាច់ជាមួយទឹកស៊ីអុីវ ឬទឹកផ្លែឈើផ្អែម។ • ប្រសិនអ្នកជក់បារី សូមបញ្ឈប់ការជក់ នោះវានឹងធ្វើឲ្យរសជាតិអាហាររបស់អ្នកកាន់តែប្រសើរ និងអាចជួយឲ្យឡើងគីឡូ រួមទាំងអនុគ្រោះដល់ការព្យាបាលឲ្យបានកាន់តែល្អ។ ៤. ពិបាកទំពារ ឬលេប • ចៀសវាងអាហារដែលមានជាតិអាស៊ីត ក្តៅពេក ឬត្រជាក់ពេក ហឹរពេករឹង ឬស្ងួតពេក។ • សម្រាប់អ្នកមានដំបៅមាត់ អាចជ្រើសរើសអាហារទន់ មានជាតិក្រែមដូចជា ស៊ុបប្រភេទក្រែម (cream soups) បង្អែមធ្វើពីទឹកដោះគោ និងស៊ុត (custard) បង្អែមមានក្រែមច្រើន (pudding) បង្អែមតៅហ៊ូ ទឹកដោះគោក្រឡុក និងធញ្ញជាតិប្រភេទក្តៅ (hot cereals)។ • លេបថ្នាំបំបាត់ការឈឺចាប់មុនពេលទទួលទានអាហារ តាមវេជ្ជបញ្ជាគ្រូពេទ្យរបស់អ្នក។ • សម្រាប់អ្នកមាត់ស្ងួត អាចញ៉ាំអាហារទន់ និងមានជាតិទឹកដូចជា សាំងវិចដែលមានសម្បកនំបុ័ង និងគ្រឿងផ្សំទន់ៗ ផាស្តាជាមួយទឹកជ្រលក់សម្ល ស៊ុតចៀន សាឡាដប៉េងប៉ោះ ឈីសពណ៌សធ្វើពីទឹកដោះគោ  សាឡាដផ្លែឈើនិងនំបុ័ងអាំងបែបបារាំង។ • ញ៉ាំទឹកពី ៨-១០ កែវជារៀងរាល់ថ្ងៃ ហើយកាត់បន្ថយការទទួលទានកាហ្វេ តែ និងភេសជ្ជៈកូកាព្រោះវាធ្វើឲ្យកាន់តែស្ងួត។ ៥. ចង្អោរ • ទទួលទានជាតិទឹកតិចៗឲ្យបានញឹកញាប់ជាប្រចាំថ្ងៃ ក្នុងកម្រិត ៨-១០ កែវជារៀងរាល់ថ្ងៃហើយជម្រើសដ៏ល្អគឺ ភេសជ្ជៈដែលមានជាតិខ្ញី ទឹកស៊ុប ឬការ៉េមផ្លែឈើ។ • ញ៉ាំអាហារប្រភេទម្សៅស្ងួតរាល់ ១-២ម៉ោងម្តងតាមដែលអាចទៅរួច ដោយអ្នកអាចសាកល្បងនំស្រួយ នំបុ័ងអាំង នំបុ័ងដុត ធញ្ញជាតិបែបស្ងួត បាយ ឬដូណាត់។ • លេបថ្នាំបំបាត់អាការៈចង្អោរតាមវេជ្ជបញ្ជាគ្រូពេទ្យ។ អនុវត្តតាមការណែនាំខាងលើ នោះអ្នកនឹងមានអារម្មណ៍កាន់តែប្រសើរ! បកស្រាយដោយ៖ វេជ្ជបណ្ឌិត Turobova Tatiana ឯកទេសជំងឺមហារីកកុមារនៃមន្ទីរពេទ្យសាកលវិទ្យាល័យអន្តរជាតិសែនសុខ អត្ថបទ៖ ដកស្រង់ចេញពីទស្សនាវដ្ដី ហេលស៍ថាម ប្រូ​ លេខ ៨៤ 2019 រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាង​ដោយ Healthtime Corporation ចំពោះគ្រប់អត្ថបទដោយគ្មានផ្នែកណាមួយត្រូវបោះពុម្ពផ្សាយចូលប្រព័ន្ធអុីនធឺណែតឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកអាត់ជាសំឡេងឬថតចំលងគ្រប់រូបភាពដោយគ្មានការអនុញ្ញាតឡើយ

ជំងឺមហារីកស្បូនស្ថិតក្នុងចំណាត់ថ្នាក់លេខ៤ ទូទាំងពិភពលោក ដែលជាមូលហេតុបណ្តាលឲ្យស្រ្តីស្លាប់ តែចំពោះប្រទេសកម្ពុជាជំងឺមហារីកមាត់ស្បូនជាមូលហេតុនាំមុខគេដែលបណ្តាលឲ្យស្រ្តីស្លាប់ក្នុងចំណោមមហារីកទាំងអស់ដែលកើតលើស្រ្តី។ មូលហេតុបង្ក មូលហេតុចម្បងដែលបង្កឲ្យមានជំងឺមហារីកមាត់ស្បូនគឺ HPV (Human Papilloma Virus)។ របៀបចម្លង ជំងឺមហារីកមាត់ស្បូនអាចឆ្លងតាមរយៈការរួមភេទជាមួយដៃគូដែលមានផ្ទុកមេរោគ HPV ជាច្រើនដងទើបអាចបង្កឲ្យមានដំបៅត្រៀមមហារីកជាច្រើនឆ្នាំមិនមានការតាមដាន និងព្យាបាលទើបឈានទៅដល់មហារីកមាត់ស្បូន។ រោគសញ្ញា ជាទូទៅ ការលេចឡើងនូវរោគសញ្ញានៃមហារីកមាត់ស្បូនរួមមាន៖ • មានធ្លាក់ឈាមចន្លោះឈាមរដូវ • រដូវមិនទៀងទាត់ ឬមកមានលក្ខណៈច្រើន • មានធ្លាក់ឈាមក្រោយពេលរួមភេទ • ធ្លាក់ឈាមមុនពេលមានរដូវ • ធ្លាក់សរញឹកញាប់ • ឈឺណែនលើថ្ងាសញឹកញាប់។ ការស្រាវជ្រាវរកដំបៅត្រៀមមហារីកនៅមាត់ស្បូន និងរោគវិនិច្ឆ័យ (Cervical Cancer Screening and Diagnostic)  • VIA  • HPV DAN Testing  • Colposcopy  • Pap Smear  • Cervical Biopsies ការការពារ ជំងឺមហារីកមាត់ស្បូន ដើម្បីការពារពីដំបៅត្រៀមមហារីកមាត់ស្បូន និងបង្ការជំងឺមហារីកមាត់ស្បូនរួមមាន៖ ១. Primary Prevention៖ HPV Vaccination ២. Secondary Prevention៖ Regular Screening  • VIA  • HPV Test  • Pap Smear  • Vaccination + Regular Screening = You best defence, Early Treatment ជំងឺមហារីកមាត់ស្បូនអាចបង្ការបានដោយ  • ការចាក់វ៉ាក់សាំង  • ពិនិត្យមាត់ស្បូនឲ្យបានទៀងទាត់  • ព្យាបាលឲ្យទាន់ដំណាក់កាលមិនឲ្យវិវឌ្ឍទៅជាមហារីក។ បកស្រាយដោយ៖ លោកស្រីវេជ្ជបណ្ឌិត គ្រួច រ៉ាយ៉ូណែត វេជ្ជបណ្ឌិតជំនាញផ្នែកសម្ភព និងរោគស្រ្តី និងជាប្រធានផ្នែកពិគ្រោះជំងឺក្រៅនៃមជ្ឈមណ្ឌលជាតិគាំពារមាតា និងទារក អត្ថបទ៖ ដកស្រង់ចេញពី ទស្សនាវដ្ដី ហេលស៍ថាម ប្រូ លេខ ៨៣ 2019 រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាង​ដោយ Healthtime Corporation ចំពោះគ្រប់អត្ថបទដោយគ្មានផ្នែកណាមួយត្រូវបោះពុម្ពផ្សាយចូលប្រព័ន្ធអុីនធឺណែតឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកអាត់ជាសំឡេងឬថតចំលងគ្រប់រូបភាពដោយគ្មានការអនុញ្ញាតឡើយ

ជំងឺមហារីកឈាម ឬភាសាបច្ចេកទេសហៅថា Leukemia គឺជាមហារីកនៃជាលិកាបង្កើតឈាម រួមបញ្ចូលទាំងខួរឆ្អឹងខ្នង និងប្រព័ន្ធទឹករងៃ។ ជំងឺមហារីកឈាមជាធម្មតាពាក់ព័ន្ធនឹងកោសិកាឈាមស។ ខួរឆ្អឹងខ្នងរបស់អ្នកជំងឺមហារីកឈាម គឺផលិតកោសិកាឈាមសមិនធម្មតាដែលមិនអាចបំពេញមុខងារបានល្អ និងមិនអាចការពាររាងកាយប្រឆាំងនឹងការបង្ករោគ។ ចំពោះការព្យាបាលជំងឺមហារីកឈាមគឺវាអាស្រ័យនឹងប្រភេទនៃមហារីកឈាមនិងកត្តាផ្សេងទៀតជាច្រើន។ មូលហេតុ និងកត្តាហានិភ័យ អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រមិនទាន់អាចបញ្ជាក់បានអំពីមូលហេតុពិតប្រាកដដែលបង្កជាជំងឺមហារីកឈាមឡើយ។ វាហាក់ដូចជាវិវឌ្ឍមកពីកត្តារួមគ្នានៃហ្សែន និងបរិស្ថាន (វិទ្យុសកម្ម)។ ម៉្យាងវិញទៀត ជំងឺមហារីកឈាមកើតមានឡើងអាស្រ័យនឹងកត្តារួមផ្សំខាងក្រោម៖ - បញ្ហាហ្សែន៖ ហ្សែនខុសធម្មតាហាក់ដើរតួនាទីក្នុងការវិវឌ្ឍនៃជំងឺមហារីកឈាម ដែលបញ្ហាហ្សែនទាំងនោះមានដូចជា Down syndrome។ - ប្រវត្តិគ្រួសារធ្លាប់មានជំងឺមហារីកឈាម៖ ប្រសិនសមាជិកណាមួយនៃគ្រួសាររបស់អ្នកត្រូវបានធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យឃើញមានជំងឺមហារីកឈាម នោះហានិភ័យរបស់អ្នកអាចត្រូវបានកើនឡើង។ - ការជក់បារី៖ អាចបង្កើនហានិភ័យនៃជំងឺមហារីកឈាមស្រួចស្រាវ (Acute myelogenous leukemia)។ - ការប្រឈមនឹងសារធាតុគីមី៖ ការប៉ះពាល់ជាមួយសារធាតុគីមីមួយចំនួនដូចជា បង់ហ្សែន (Benzene) ដែលត្រូវបានរកឃើញនៅក្នុងប្រេងឥន្ទនៈនិងត្រូវបានប្រើក្នុងរោងចក្រគីមី គឺវាទាក់ទងនឹងហានិភ័យនៃជំងឺមហារីកឈាមប្រភេទខ្លះ។ - ការព្យាបាលមហារីកពីមុន៖ អ្នកដែលធ្លាប់ព្យាបាលដោយថ្នាំគីមី ឬបាញ់កាំរស្មីក្នុងការព្យាបាលជំងឺមហារីក មានការកើនឡើងនូវហានិភ័យនៃការវិវឌ្ឍទៅជាប្រភេទជំងឺមហារីកឈាមមួយចំនួន។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ មនុស្សភាគច្រើនដែលមានកត្តាហានិភ័យខាងលើអាចនឹងមិនកើតជំងឺមហារីកឈាមឡើយហើយមនុស្សមួយចំនួនផ្សេងទៀតដែលមានជំងឺមហារីកឈាមអាចនឹងគ្មាននូវហានិភ័យខាងលើ។ ចំណាត់ថ្នាក់នៃជំងឺមហារីកឈាម គ្រូពេទ្យឯកទេសបានបែងចែកចំណាត់ថ្នាក់នៃជំងឺមហារីកឈាមដោយផ្អែកលើ៖ ១. ល្បឿននៃការវិវឌ្ឍ - ជំងឺមហារីកឈាមស្រួចស្រាវ៖ កោសិកាឈាមខុសធម្មតាគឺជាកោសិកាឈាមដែលមិនពេញវ័យ (Blasts)។ កោសិកាឈាមនេះ មិនអាចបំពេញមុខងារធម្មតារបស់ខ្លួនបានទេ ហើយវាបំបែកខ្លួនយ៉ាងលឿន ដូច្នេះស្ថានភាពជំងឺនឹងកាន់តែអាក្រក់ឆាប់រហ័ស។ មហារីកឈាមស្រួចស្រាវទាមទារការព្យាបាលឲ្យទាន់ពេលវេលា។ - ជំងឺមហារីកឈាមរ៉ាំរ៉ៃ៖ មហារីកឈាមរ៉ាំរ៉ៃមានច្រើនប្រភេទ និងកើតមានចំពោះកោសិកាឈាមពេញវ័យភាគច្រើន។ កោសិកាឈាមទាំងនេះចម្លងយឺតៗជាបន្តបន្ទាប់។ ទម្រង់ខ្លះនៃជំងឺមហារីកឈាមរ៉ាំរ៉ៃពុំមានលេចចេញនូវសញ្ញាណាមួយក្នុងដំណាក់កាលដំបូងឡើយ ហើយអាចមិនត្រូវបានសម្គាល់ឃើញ ឬវិនិច្ឆ័យដឹងជាច្រើនឆ្នាំ។ ២. ប្រភេទនៃកោសិកាពាក់ព័ន្ធ - Acute lymphocytic leukemia (ALL)៖ នេះជាប្រភេទជំងឺមហារីកឈាមដែលភាគច្រើនកើតចំពោះក្មេងតូចៗ និងអាចកើតចំពោះមនុស្សពេញវ័យផងដែរ។ - Acute myelogenous leukemia (AML)៖ មហារីកឈាមស្រួចស្រាវនេះជាជំងឺមហារីកឈាមទូទៅមួយ ដែលកើតមានទាំងក្មេងតូចនិងមនុស្សពេញវ័យ តែភាគច្រើនកើតចំពោះមនុស្សពេញវ័យ។ - Chronic lymphocytic leukemia (CLL)៖ មហារីកឈាមរ៉ាំរ៉ៃដែលកើតមានចំពោះមនុស្សពេញវ័យភាគច្រើន។ - Chronic myelogenous leukemia (CML)៖ ប្រភេទមហារីកឈាមនេះមានផលប៉ះពាល់សំខាន់ចំពោះមនុស្សពេញវ័យ។ អ្នកជំងឺមហារីកឈាមរ៉ាំរ៉ៃនេះ (CML) អាចមានសញ្ញាសម្គាល់តិចតួច ឬគ្មានសញ្ញាអ្វីទាំងអស់ក្នុងរយៈពេលជាច្រើនខែ ឬច្រើនឆ្នាំ មុនពេលវាចូលដល់ដំណាក់កាលដែលកោសិកាឈាមលូតលាស់យ៉ាងលឿន។ - ប្រភេទផ្សេងទៀត៖ ប្រភេទជំងឺមហារីកឈាមកម្រផ្សេងទៀតរួមមាន Hairy cell leukemia, Myelodysplastic syndromes និង Myeloproliferative disorders។ រោគសញ្ញានៃជំងឺមហារីកឈាម រោគសញ្ញានៃមហារីកឈាមជាញឹកញាប់គឺមិនច្បាស់លាស់ និងមិនជាក់លាក់។ ជាក់ស្តែង សញ្ញាជាធម្មតាភាគច្រើនរួមមានដូចខាងក្រោម៖ - គ្រុនក្តៅ ឬញាក់ ដែលមិនអាចពិពណ៌នាបាន - ខ្សោយ និងអស់កម្លាំងជាប្រចាំ - ងាយថប់ដង្ហើម ឬពិបាកដកដង្ហើម - មានការឆ្លងមេរោគញឹកញាប់ - ស្រកទម្ងន់ - បាត់បង់ចំណង់អាហារ - ឡើងកូនកណ្តុរ ថ្លើម និង/ឬអណ្តើក រីកធំ - ឈឺចាប់នៅពោះ - ហូរឈាម (ឈាមច្រមុះ ឈាមរដូវ និងឈាមពេលដុសធ្មេញ ញឹកញាប់) - មានស្នាមក្រហមតូច និងធំលើស្បែក - បែកញើសច្រើន ពិសេសពេលយប់ - ឈឺឆ្អឹង និងសន្លាក់ - ករណីកម្រ មហារីកឈាមអាចត្រូវបានរកឃើញដោយការពិនិត្យឈាមក្នុងលក្ខខណ្ឌខ្លះ។ សូមចងចាំថា អ្នកអាចនឹងមើលរំលងសញ្ញាដំបូងនៃជំងឺមហារីកឈាមព្រោះវាមានលក្ខណៈប្រហាក់ប្រហែលទៅនឹងជំងឺផ្តាសាយនិងជំងឺមួយចំនួនផ្សេងទៀត។ ដូច្នេះ សូមប្រឹក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យរបស់អ្នកប្រសិនអ្នកមាននូវសញ្ញាប្រចាំណាមួយដែលធ្វើឲ្យអ្នកបារម្ភ ឬសង្ស័យ។  បកស្រាយដោយ៖ វេជ្ជបណ្ឌិត Turobova Tatiana ប្រធានផ្នែកជំងឺមហារីកនៃមន្ទីរពេទ្យសាកលវិទ្យាល័យអន្តរជាតិសែនសុខ អត្ថបទ៖ ដកស្រង់ចេញពីទស្សនាវដ្ដី ហេលស៍ថាម លេខ ៨២ 2019 រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាង​ដោយ Healthtime Corporation ចំពោះគ្រប់អត្ថបទដោយគ្មានផ្នែកណាមួយត្រូវបោះពុម្ពផ្សាយចូលប្រព័ន្ធអុីនធឺណែតឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកអាត់ជាសំឡេងឬថតចំលងគ្រប់រូបភាពដោយគ្មានការអនុញ្ញាតឡើយ

លំពែង ជាសរីរាង្គមួយក្នុងចំណោមសរីរាង្គជាច្រើនដែលគ្រប់គ្នាស្ទើរតែមិននឹងនាដល់។ ជាទូទៅ មុខងារចម្បងរបស់វាគឺជួយដល់ការរំលាយអាហារ និងគ្រប់គ្រងកម្រិតជាតិស្ករក្នុងឈាម។ ប្រជាជនប្រមាណក្រោម ២% នឹងត្រូវបានរកឃើញថាមានជំងឺមហារីកលំពែងក្នុងជីវិតរស់នៅរបស់ពួកគេ។ កត្តាហានិភ័យនៃមហារីកលំពែង • ការរលាកលំពែងរ៉ាំរ៉ៃ • ប្រវត្តិគ្រួសារធ្លាប់មានជំងឺមហារីកលំពែង និងហ្សែនដែលអាចបង្កើនហានិភ័យនៃមហារីក (ដូចជា Lynch syndrome ជាដើម) • មានជំងឺទឹកនោមផ្អែមលើសពី ៥ឆ្នាំ • ទទួលទានអាហារប្រភេទសាច់ពណ៌ក្រហម ឬសាច់កែច្នៃច្រើន • ជក់បារី • លើសទម្ងន់ • ភេទ (កើតលើបុរសច្រើនជាងស្ត្រី) • អាយុ (ភាគច្រើនកើតលើមនុស្សចាស់លើសពី៦០ឆ្នាំ តែក៏មានករណីកើតលើអ្នកដែលមានអាយុ២០-៣០ឆ្នាំដែរ) • ជាតិសាសន៍ (បុគ្គលដែលស្ថិតក្នុងជាតិសាសន៍អាហ្វ្រិច-អាមេរិកមានហានិភ័យខ្ពស់ជាងគេក្នុងការវិវឌ្ឍទៅជាមហារីកលំពែង)។ ការព្យាករមហារីកលំពែង ជាទូទៅស្ទើរតែមិនអាចធ្វើបាន ហើយវាក៏ស្ថិតក្នុងអត្រាការស្លាប់ខ្ពស់បំផុតក្នុងចំណោមមហារីកផ្សេងទៀតផងដែរ។ ជាក់ស្តែងត្រឹម ៨%ប៉ុណ្ណោះនៃអ្នកជំងឺមហារីកលំពែងរស់នៅបាន ៥ឆ្នាំបន្ទាប់ពីធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យដោយហេតុថាមហារីកលំពែងពិបាកកំណត់រកនៅដំណាក់កាលដំបូង។ ម៉្យាងលំពែងស្ថិតនៅជ្រៅក្នុងរាងកាយដែលដុំសាច់ដំបូងមិនអាចត្រូវបានមើលឃើញ ឬមានអារម្មណ៍ដឹង និងមិនសូម្បីអាចសម្គាល់បាន រហូតមហារីកបានរាលដាលទៅសរីរាង្គផ្សេងទៀត។ ដូច្នេះ វាពិតជាសំខាន់ណាស់ក្នុងការស្វែងយល់អំពីសញ្ញានៃមហារីកលំពែង។ សញ្ញាទូទៅនៃមហារីកលំពែងដែលអ្នកត្រូវដឹង ១. ភ្នែក និងស្បែកឡើងលឿង៖ មហារីកលំពែងចាប់ផ្តើមនៅផ្នែកក្បាលលំពែងដែលនៅជិតបំពង់ទឹកប្រមាត់។ ដុំសាច់សង្កត់ និងបិតទៅលើបំពង់ទឹកប្រមាត់ដែលនាំទឹកប្រមាត់ពីថ្លើម និងថង់ទឹកប្រមាត់កាត់តាមលំពែងទៅកាត់ពោះវៀនតូច។ តួនាទីរបស់ទឹកប្រមាត់គឺដើម្បីបំផ្លាញប៊ីលីរុយប៊ីន (Bilirubin) ដែលជាកាកសំណល់នៃកោសិកាឈាមក្រហម ដូច្នេះនៅពេលដំណើរការនេះមិនអាចធ្វើបានប៊ីលីរុយប៊ីនលើសបង្កជាសញ្ញាលឿងលើស្បែក និងភ្នែក។ ២. ហើមពោះ៖ នេះគឺជាសញ្ញាដំបូងមួយដែលគ្រប់គ្នាតែងកត់សម្គាល់ឃើញ ប៉ុន្តែវាបែរជាត្រូវបានយល់ថាជាសញ្ញាតូចតាចមិនគួរឲ្យបារម្ភ និងពុំចាំបាច់ទៅជួបគ្រូពេទ្យ។ ៣. បាត់បង់ចំណង់អាហារ និងចង្អោរ៖ មហារីកលំពែងលូតលាស់ក្នុងពោះដែលវាអាចផ្តល់សម្ពាធដល់សរីរាង្គជុំវិញរួមទាំងក្រពះផងដែរ។ ជាលទ្ធផលអ្នកជំងឺមានអាម្មណ៍ចង្អោរ ឬមានអារម្មណ៍ថាឆ្អែតសូម្បីតែមិនបានញ៉ាំអ្វីសោះជាច្រើនម៉ោង។ លើសពីនេះអ្នកជំងឺក៏អាចមានអារម្មណ៍ថាឈឺសូម្បីតែពេលញ៉ាំ។ ៤. ស្រកទម្ងន់៖ ការបាត់បង់ចំណង់នៃការទទួលទានអាហារ អាចងាយនឹងធ្វើឲ្យមានការស្រកចុះនូវទម្ងន់ខ្លួនលឿន ដែលជាធម្មតាកំណត់ដោយការថយចុះលើសពី៥%នៃទម្ងន់ខ្លួន ក្នុងចន្លោះពី៦ខែ ដល់១ឆ្នាំ។ ៥. ឈឺខ្នងចង្កេះ៖ នៅពេលមហារីកលំពែងលូតលាស់ វាសង្កត់ ឬផ្តល់សម្ពាធដល់ឆ្អឹងកងខ្នងផ្នែកខាងក្រោម និងសាច់ដុំខ្នង បង្កឲ្យមានការឈឺចាប់ថេរ។ បើការឈឺចាប់នេះនៅតែបន្តជាដរាប អ្នកត្រូវស្វែងរកការត្រួតពិនិត្យភ្លាម។ ៦. ទឹកនោមពណ៌ស្រអាប់៖ ពណ៌ស្រអាប់នៃទឹកនោមជាញឹកញាប់ត្រូវបានសម្គាល់ថាជាសញ្ញាណដំបូងនៃមហារីកលំពែងដែរ។ ដោយសារតែដុំសាច់បង្កឲ្យទឹកប្រមាត់ចេញតិច និងកម្រិតប៊ីលីរុយប៊ីនក្នុងឈាមកើនឡើង ទឹកនោមក្លាយជាពណ៌ត្នោត។ ប្រសិនអ្នកព្យាយាមបង្កើនការញ៉ាំទឹក ប៉ុន្តែទឹកនោមនៅមិនប្រែពណ៌មកធម្មតាវិញ វាដល់ពេលដែលអ្នកត្រូវត្រួតពិនិត្យរកសញ្ញាដំបូងនៃមហារីកលំពែងហើយ។ ៧. រមាស់ជាប្រចាំ៖ គ្រប់ការរមាស់ស្បែកទាំងអស់គឺជាសញ្ញាព្រមានដំបូងនៃជំងឺមហារីកលំពែង។ ដោយសារប៊ីលីរុយប៊ីនកើនឡើងក្នុងស្បែក ជាមូលហេតុធ្វើឲ្យរមាស់មុនលេចចេញសញ្ញាលឿងស្បែក។ ដូច្នេះបើអ្នកមិនអាចរកឃើញនូវសញ្ញានៃការរមាស់របស់អ្នកដូចជា សត្វខាំ ឬប្រតិកម្មអាល្លែកហ្ស៊ី និងមិនជាបន្ទាប់ពីលាបថ្នាំទេនោះអ្នកត្រូវជួបគ្រូពេទ្យដើម្បីត្រួតពិនិត្យជាបន្ទាន់។ ៨. លាមកពណ៌ស្លេក និងមានក្លិនស្អុយ៖ លាមកពណ៌ប្រផេះ ឬស្លេកជាងធម្មតា និងមានខ្លាញ់ គឺជាសញ្ញាមិនល្អនោះទេ។ វាកើតឡើងដោយសារតែការប្រែប្រួលនៃដំណើរការប៊ីលីរុយប៊ីន ដែលជាធម្មតាវាត្រូវបានបញ្ចេញចោលតាមរយៈពោះវៀនជាលាមក និងមានពណ៌ត្នោតចាស់ ប៉ុន្តែនៅពេលទឹកប្រមាត់មិនមានគ្រប់គ្រាន់ព្រោះដុំសាច់បានទៅរារាំង ទើបធ្វើឲ្យប៊ីលីរុយប៊ីនមិនអាចបញ្ចេញចោលបាន និងបែរជាប្រមូលផ្ដុំនៅក្នុងប្រព័ន្ធរាងកាយទៅវិញ ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យពណ៌ និងរូបរាងលាមកមានសភាពប្រែប្រួល។ នេះអាចបញ្ជាក់បានថាជាមូលហេតុនៃមហារីកលំពែង។ ៩. ឈឺពោះ៖ ការឈឺចាប់ដែលមិនមានភាពច្បាស់លាស់អាចជាសញ្ញាដំបូងនៃជំងឺមហារីកលំពែង ដោយសារតែទីតាំងលំពែងនៅក្រោយ ផ្នែកខាងក្រោមពោះ ក្រោយក្រពះ ដុំសាច់នោះអាចធ្វើឲ្យអ្នកឈឺក្រពះផ្នែកខាងក្រោម ដោយមិនគិតលើអ្វីដែលអ្នកបានញ៉ាំ។ ចងចាំថាវាតែងតែល្អបំផុតក្នុងការត្រួតពិនិត្យនូវសញ្ញាសង្ស័យនិងបញ្ជាក់ថាពុំមានបញ្ហា ជាជាងបាត់បង់អ្វីមួយដែលសំខាន់! បកស្រាយដោយ៖ វេជ្ជបណ្ឌិត Turobova Tatiana ឯកទេសមហារីកចំពោះកុមារ និងមហារីកទូទៅ ព្រមទាំងជាប្រធានផ្នែកជំងឺមហារីកនៅមន្ទីរពេទ្យសាកលវិទ្យាល័យអន្តរជាតិសែនសុខ អត្ថបទ៖​ ដកស្រង់ចេញពីទស្សនាវដ្ដី ហេលស៍ថាម ប្រូ លេខ ៨០ ©2019 រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាង​ដោយ Healthtime Corporation ចំពោះគ្រប់អត្ថបទដោយគ្មានផ្នែកណាមួយត្រូវបោះពុម្ពផ្សាយចូលប្រព័ន្ធអុីនធឺណែតឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកអាត់ជាសំឡេងឬថតចំលងគ្រប់រូបភាពដោយគ្មានការអនុញ្ញាតឡើយ

ស្ករជាសារធាតុម៉្យាងដែលសឹងតែអាចមានក្នុងអាហារគ្រប់ប្រភេទ និងទទួលបានការពេញនិយមជាខ្លាំង។ ប៉ុន្តែ តើស្ករដែលយើងតែងបរិភោគរាល់ថ្ងៃពិតជាអាចបង្កឲ្យមានជំងឺមហារីកមែនទេ? ម៉្យាង តើប្រភេទស្ករទាំងអស់សុទ្ធតែអាចបង្កជាជំងឺមហារីក? សំណួរ៖ សំណួរមួយដែលតែងត្រូវបានចោទសួរពីសារធារណជននោះគឺ តើការបរិភោគស្ករមានទំនាក់ទំនងជាមួយជំងឺមហារីកដែរឬទេ? ចម្លើយ៖ ការឆ្លើយតបទៅនឹងសំណួរនេះគឺមិនងាយស្រួលនោះទេ។ ជាក់ស្តែងការសិក្សាបែបវិទ្យាសាស្ត្របានបង្ហាញថា ការបរិភោគស្ករបរិមាណច្រើនលើសលប់ និងរយៈពេលយូរអាចបង្កជាការកកើតខ្លាញ់ក្នុងរាងកាយកាន់តែច្រើនឡើងៗដែលអាចបង្កើនហានិភ័យនៃជំងឺមហារីកច្រើនប្រភេទ (មហារីកសុដន់ ឬមហារីកពោះវៀនធំ...)។ អាហារដែលសម្បូរស្ករអាចជំនួសតួនាទីសំខាន់ៗរបស់អាហារដែលសម្បូរទៅដោយជីវជាតិ (មានដូចជាវីតាមីន ជាតិរ៉ែ អាហារប្រភេទសរសៃ) ក្នុងការប្រឆាំងនឹងជំងឺមហារីកនៅក្នុងរាងកាយរបស់យើង។ កោសិកាទាំងអស់នៅក្នុងរាងកាយ រួមបញ្ចូលទាំងកោសិកាមហារីក ជាប្រភេទកោសិកាដែលប្រើប្រាស់ស្ករសម្រាប់បង្កើតថាមពលដើម្បីដំណើរការមុខងារប្រចាំថ្ងៃនានា។ រាងកាយរបស់យើងមានតួនាទីសំខាន់ក្នុងការត្រួតពិនិត្យកម្រិតជាតិស្ករក្នុងឈាមដូច្នេះគ្រប់កោសិកាទាំងអស់សុទ្ធតែអាចទទួលបានការផ្គត់ផ្គង់ថាមពលគ្រប់គ្រាន់ និងមានស្ថេរភាព។ តើស្ករបានមកពីណា? ស្ករ ឬហៅម៉្យាងទៀតថា កាបូហាយដ្រេត ត្រូវបានរកឃើញក្នុងធម្មជាតិនៅក្នុងប្រភេទអាហារដូចជាបន្លែ ផ្លែឈើ គ្រាប់ធញ្ញជាតិ សណ្តែក សណ្តែកបាយ និងប្រភេទអាហារដែលមានសារធាតុទឹកដោះគោមួយចំនួនទៀត។ ស្ករក៏ត្រូវបានគេបន្ថែមក្នុងអាហារដូចជា ភេសជ្ជៈផ្អែម គ្រាប់ធញ្ញជាតិកែច្នៃ ស្ករគ្រាប់ នំដុត និងបង្អែមជាដើម ។ តើយើងគួរចៀសវាងការបរិភោគស្ករគ្រប់ប្រភេទឬទេ? វាពិតជាពិបាកណាស់ក្នុងការចៀសវាងការបរិភោគគ្រប់ប្រភេទស្ករនៅក្នុងអាហាររបស់ពួកយើង។ បើទោះបីយើងអាចកាត់ផ្តាច់អាហារដែលមានបរិមាណស្ករទាំងនោះបានពិតមែន ក៏ដំណើរការក្នុងរាងកាយរបស់យើងនឹងបំបែកស្ករស្តុកទុកក្នុងសាច់ដុំ និងការបំបែកខ្លាញ់ស្តុកទុក ដើម្បីបង្កើតស្ករ ដែលកោសិកាផ្សេងៗត្រូវការ។ ប្រសិនបើករណីនេះកើតឡើង យើងអាចបាត់បង់ម៉ាស់សាច់ដុំ ទម្ងន់ កម្លាំង និងថាមពលរបស់រាងកាយទាំងមូល។ ក្នុងអំឡុងពេលព្យាបាលមហារីក ការបាត់បង់ទាំងនេះអាចបណ្តាលឲ្យមានការពន្យារពេលការព្យាបាល និងពន្យារពេលការជាសះស្បើយនៃជំងឺផងដែរ។ ហេតុនេះសម្រាប់អ្នកជំងឺមហារីក គួរតែត្រូវបានផ្តល់អនុសាសន៍ឲ្យ៖ - បរិភោគ បន្លែ ផ្លែឈើ គ្រាប់់ធញ្ញជាតិ សណ្តែកនិងសណ្តែកបាយ ដែលសុទ្ធតែជាប្រភេទអាហារផ្ទុកទៅដោយស្ករធម្មជាតិ និងមានសារធាតុប្រឆាំងជំងឺមហារីក មានដូចជា វីតាមីន ជាតិរ៉ែ និងPhytochemicals ផ្សេងៗទៀត។ - កាត់បន្ថយនូវប្រភេទអាហារដែលបន្ថែមស្ករខាងក្រៅនានា។ តើអ្នកជំងឺមហារីកអាចកាត់បន្ថយការទទួលទានស្ករបន្ថែមតាមរបៀបណា? 1) អានស្លាកព័ត៌មានអាហារដើម្បីកំណត់ពីបរិមាណស្ករបន្ថែម៖ ដោយអ្នកអាចស្វែងរកពាក្យស្ករស (Sugar) ស្ករពណ៌ត្នោត (Brown Sugar) ស្កររាវ ស្ករដុំ (Icing Sugar) ស្ករអំពៅ (Cane Sugar) សេរ៉ូពោតដែលមានបរិមាណខ្ពស់ Fructose (High Fructose Corn Syrup) ទឹកឃ្មុំ ទឹកផ្លែឈើដែលមានកំហាប់ខ្ពស់, Molasses, Agave syrup, Maple syrup, Maltodextrin, Maltsyrup, Demerara។  ឈ្មោះផ្សេងទៀតសម្រាប់សម្គាល់ស្ករ គឺពាក្យទាំងឡាយណាដែលបញ្ចប់ដោយ "ose" ដូចជា Sucrose, Fructose, Glucose, Glucose-fructose, Maltose, Dextrose, និង Galactose។ ប្រសិនបើពាក្យទាំងនេះត្រូវបានបញ្ចូលក្នុងតារាងគ្រឿងផ្សំនៅផ្នែកខាងលើបំផុត នេះមានន័យថាស្ករជាសារធាតុចម្បងដែលត្រូវបានប្រើប្រាស់ក្នុងផលិតផលដែលអ្នកកំពុងបរិភោគ។ 2) កម្រិតការទទួលទានភេសជ្ជៈដែលមានជាតិស្ករច្រើន៖ ឧទាហរណ៍ ភេសជ្ជៈផ្អែមដែលគ្មានជាតិអាល់កុល កាហ្វេ ឬតែដែលបន្ថែមស្ករ និងភេសជ្ជៈផ្តល់ថាមពលនានា។ សូមជ្រើសរើសភេសជ្ជៈដែលគ្មានផ្ទុកស្ករបន្ថែម (Added Sugar) តាមដែលអាចធ្វើបាន។ កាហ្វេ តែដែលគ្មានស្ករ ទឹកសុទ្ធ និងទឹកដោះគោគឺជាជម្រើសល្អសម្រាប់អ្នក។ ប្រសិនបើអ្នកត្រូវការកាល់ឡូរីបន្ថែម សូមព្យាយាមទទួលទានភេសជ្ជៈដែលផ្តល់កាល់ឡូរីខ្ពស់បែបធម្មជាតិនិងសុខភាពល្អ ដែលរួមមាន ផ្លែឈើទាំងមូល ប្រូតេអីុន និងអាហារប្រភេទសរសៃ។  3) បន្ថយបរិមាណអាហារកែច្នៃ៖ ជាធម្មតា អាហារកែច្នៃតែងមានកម្រិតស្ករច្រើន ដូច្នេះអ្នកគួរជំនួសប្រភេទអាហារទាំងនេះ ដោយអាហារសុខភាពវិញ។ 4) រីករាយជាមួយបង្អែមនៅក្នុងឱកាសពិសេស និងបរិមាណតិច៖ ផ្លែឈើផ្អែមធម្មជាតិគឺជាជម្រើសល្អប្រចាំថ្ងៃ។ បកស្រាយដោយ៖ វេជ្ជបណ្ឌិត Turobova Tatiana ឯកទេសមហារីកចំពោះកុមារ និងមហារីកទូទៅព្រមទាំងជាប្រធានផ្នែកជំងឺមហារីកនៅមន្ទីរពេទ្យសាកលវិទ្យាល័យអន្តរជាតិសែនសុខ អត្ថបទ៖ ដកស្រង់ចេញពីទស្សនាវដ្ដី ហេលស៍ថាម ប្រូ លេខ ៧៨ ©2019 រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាង​ដោយ Healthtime Corporation ចំពោះគ្រប់អត្ថបទដោយគ្មានផ្នែកណាមួយត្រូវបោះពុម្ពផ្សាយចូល ប្រព័ន្ធអុីនធឺណែតឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកអាត់ជាសំឡេងឬថតចំលងគ្រប់រូបភាពដោយ

នាពេលបច្ចុប្បន្នជំងឺមហារីកប្រជ្រុយគេសង្កេតឃើញមិនមានបម្រែបម្រួល ឬកើនឡើងគួរឲ្យកត់សម្គាល់នោះទេ ប៉ុន្តែវាកើតឡើងទៅតាមវ័យ និងកត្តាអាយុរបស់មនុស្ស ដោយក្នុងនោះភាគច្រើនកើតទៅលើស្រ្តីច្រើនជាងបុរសពិសេសអ្នកដែលមានអាយុចាប់ពី ៥០ឆ្នាំឡើងទៅ ហើយវាពាក់ព័ន្ធនឹងកត្តាតំណពូជផងដែរ។ និយមន័យ ជំងឺមហារីកប្រជ្រុយ ឬពាក្យបច្ចេកទេសហៅថា Melanoma គឺជាជំងឺមួយដែលកើតឡើងពីបណ្តុំនៃកោសិកា Melanocytes (កោសិកាផលិតជាតិពណ៌) ដោយភាគច្រើនកើតនៅតំបន់ដែលត្រូវពន្លឺព្រះអាទិត្យកាំរស្មីយូវី (UV) ពិសេសនៅលើថ្ងាស ខ្ទង់ច្រមុះ បបូរមាត់ផ្នែកខាងលើ ថ្ពាល់សងខាង បាតដៃ ម្រាមដៃ ក្រចក និងបាតជើង ម្រាមជើងជាដើម។ មូលហេតុចម្បង និងកត្តាប្រឈម មានមូលហេតុចម្បងជាច្រើនដែលបង្កឲ្យមានជំងឺមហារីកប្រជ្រុយ តែកត្តាសំខាន់ដែលធ្វើឲ្យមានជំងឺនេះឡើងរួមមាន៖ • កត្តាតំណពូជ • អ្នកវ័យចំណាស់ដែលមានអាយុចាប់ពី ៥០ឆ្នាំឡើងទៅ • ការប៉ះពន្លឺកាំរស្មីយូវី (UV) • ប្រជ្រុយដែលប្រឈមនឹងពន្លឺព្រះអាទិត្យ។ ចំណែកបុគ្គលដែលមានហានិភ័យខ្ពស់ក្នុងការប្រឈមចំពោះបញ្ហាជំងឺនេះរួមមាន៖ • បុគ្គលដែលមានប្រវត្តិគ្រួសារកើតជំងឺមហារីកប្រជ្រុយ • បុគ្គលដែលមានប្រជ្រុយប្លែកខុសពីធម្មតា ឬច្រើន • បុគ្គលដែលធ្វើការក្រោមពន្លឺកាំរស្មីយូវី (UV)ញឹកញាប់។ រោគសញ្ញា និងយន្តការ ជាទូទៅ ជំងឺមហារីកប្រជ្រុយកម្រលេចចេញជារោគសញ្ញាសម្គាល់ ឬប្រែប្រួលខ្លាំងនោះទេ ប៉ុន្តែវាតែងវិវឌ្ឍបន្តិចម្តងៗខុសពីធម្មតា ឬក្លាយជាកោសិកាមហារីកតែម្តង។ ជាក់ស្ដែង វាបង្ហាញឲ្យឃើញតាមរយៈការប្រែប្រួលនូវ៖ • ទំហំរបស់ប្រជ្រុយប្រែប្រួលលឿន • ប្រជ្រុយមានលក្ខណៈប្រេះ ឬទ្រុឌខូង • ការប្រែពណ៌របស់ប្រជ្រុយទៅជាក្រហម ឬត្នោត ឬខ្មៅខ្លាំង • គែមរបស់ប្រជ្រុយប្រែប្រួលដោយផ្នែកមិនសមមាត្រនឹងរូបរាងចាស់ជាដើម។ ដោយឡែក ប្រជ្រុយគេសង្កេតឃើញមាន ២ សណ្ឋានគឺ៖ • ប្រភេទទី១៖ ប្រជ្រុយដែលដុះមានលក្ខណៈសើស្បែកជួនកាលវាដុះកប់ជ្រៅចូលទៅក្នុងស្បែក។ • ប្រភេទទី២៖ គឺមានលក្ខណៈដុះពងសាច់ពីលើស្បែក ហើយវិវឌ្ឍក្លាយទៅជាដុំពកពណ៌ខ្មៅ។ ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ជំងឺមហារីកប្រជ្រុយអាចធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យបានតាមរយៈការពិនិត្យទៅលើសញ្ញាគ្លីនិក។ ម៉្យាងវិញទៀតយើងអាចធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យបានតាមរយៈការច្រឹបយកសាច់ទៅវិភាគដើម្បីឲ្យដឹងថាវាជាប្រជ្រុយមហារីកមែន ឬអត់។ ការព្យាបាល និងផលវិបាក ឈ្មោះថាមហារីកប្រជ្រុយមិនមានលក្ខណៈធ្ងន់ធ្ងរទេ ព្រោះយើងអាចមើលឃើញវានឹងភ្នែកនៅពេលវាមានការប្រែប្រួលរូបរាង លុះត្រាតែអ្នកមិនមានការចាប់អារម្មណ៍ហើយបណ្តោយឲ្យវាតាមដំណើរ នោះវានឹងក្លាយជាកាចសាហាវដូចមហារីកដទៃទៀតដែរ។ ផ្ទុយទៅវិញបើលោកអ្នកមានប្រជ្រុយនៅលើបាតដៃ បាតជើង ម្រាមដៃម្រាមជើង ក្រចកដៃក្រចកជើង លោកអ្នកចូរប្រុងប្រយ័ត្នព្រោះវាកាចសាហាវខ្លាំងនៅពេលវាចាប់ផ្តើមមានស្នាមប្រេះ ឬបែកមានន័យថាវាបានសាយភាយរួចស្រេចទៅហើយ។ ជាទូទៅប្រសិនបើអ្នកជំងឺត្រូវបានរកឃើញថាមានជំងឺមហារីកប្រជ្រុយនោះការព្យាបាលនឹងធ្វើតាមវិធីសាស្រ្ត ២យ៉ាងសំខាន់ៗគឺ៖ • ការចាក់ថ្នាំគីមី ឬបាញ់កាំរស្មីឡាស៊ែរដើម្បីបំផ្លាញកោសិកាមហារីក។ • ការវះកាត់យកសាច់ដុះ ឬប្រជ្រុយមហារីកចេញ។ ប្រសិនបើមិនបានទទួលការព្យាបាលត្រឹមត្រូវនិងទាន់ពេលវេលានោះអ្នកជំងឺអាចមានគ្រោះថ្នាក់ដោយសារតែកោសិកាបានរីករាលដាលនៅក្នុងរាងកាយដូចជំងឺមហារីកដទៃទៀត។ វិធីសាស្រ្តការពារ ដោយហេតុថានាពេលបច្ចុប្បន្ន បញ្ហានេះកម្រជួបប្រទះ ប៉ុន្តែអ្នកគួរតែការពារខ្លួនពីជំងឺនេះដោយ៖ • ស្លៀកសម្លៀកបំពាក់ឲ្យជិត • ចៀសវាងការត្រូវពន្លឺព្រះអាទិត្យ ប្រសិនបើអ្នកមានបញ្ហា ឬរោគសញ្ញាដូចដែលបានរៀបរាប់ខាងលើ សូមប្រញាប់មកពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យឯកទេសសើស្បែក ដើម្បីធ្វើការពិនិត្យ និងធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យឲ្យបានច្បាស់លាស់ ព្រមទាំងទទួលបានការព្យាបាលត្រឹមត្រូវ និងទាន់ពេលវេលា។ បកស្រាយដោយ៖ វេជ្ជបណ្ឌិត ប៉ុក សាវឿន ឯកទេសសើស្បែក ឡាស៊ែ និងកាមរោគ និងជាប្រធានគ្លីនិកជាតិសើស្បែក និងកាមរោគ អត្ថបទ៖​ ដកស្រង់ចេញពីទស្សនាវដ្ដី ហេលស៍ថាម ប្រូ លេខ ៧៩ ©2019 រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាង​ដោយ Healthtime Corporation ចំពោះគ្រប់អត្ថបទដោយគ្មានផ្នែកណាមួយត្រូវបោះពុម្ពផ្សាយចូល ប្រព័ន្ធអុីនធឺណែតឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកអាត់ជាសំឡេងឬថតចំលងគ្រប់រូបភាពដោយគ្មានការអនុញ្ញាតឡើយ 

Top