ភាសាខ្មែរ
English
- Aug 21, 2017 |
- 7 ឆ្នាំមុន |
- 17.9K មើល
ជំងឺត្បៀតសរសៃឈាមជើង ឃាតករលាក់មុខដែលអ្នកមិនធ្លាប់ដឹង
ជំងឺត្បៀតសរសៃឈាមជើង ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាជំងឺមិនឆ្លងដូចទៅនឹងជំងឺទឹកនោមផ្អែមនិងជំងឺលើសសម្ពាធឈាមផងដែរ។ ជំងឺត្បៀតសរសៃឈាមជើងនេះ ក៏ត្រូវបានគេជួបប្រទះ ច្រើនផងដែរ ដោយប្រជាជនប្រមាណ ២០០ លាននាក់ក្នុងពិភពលោក កំពុងប្រឈមមុខនឹង បញ្ហាត្បៀតសរសៃឈាមនេះ។ និយមន័យនៃជំងឺត្បៀតសរសៃឈាមជើង ជំងឺត្បៀតសរសៃឈាមជើង (Peripheral arterial disease of lower limb) គឺជាការត្បៀត ឬស្ទះរបស់សរសៃឈាមនៅចន្លោះអាអក (Aorte) និងសរសៃឈាមទាំងអស់របស់អវយវៈខាងក្រោម។ ការត្បៀតនេះ បណ្តាលឲ្យមានកង្វះខាត ចំពោះតម្រូវការនិងការនាំអុកស៊ីហ្សែនទៅសាច់ដុំ និងសរីរាង្គផ្សេងទៀតដូចជាស្បែកនិងសរសៃប្រសាទជាដើម ដែលនេះនាំឲ្យអ្នកជំងឺមានអាការៈចុកជើងពេលដើរ។ មូលហេតុនៃការបង្កជំងឺ មូលហេតុញឹកញាប់ដែលគេបានជួបមានដូចជា៖ •ជំងឺ Atherosclerosis៖ ជាការកកខ្លាញ់នៅតាមជញ្ជាំងសរសៃអាកទែ ដែលនាំឲ្យទំហំនៃសរសៃឈាមរួមតូច •ជំងឺ Mediacalcose៖ ជំងឺនេះកើតមានច្រើនលើអ្នកជំងឺទឹកនោមផ្អែម។វាបង្កឡើងដោយការកកសារធាតុកាល់ស្យូមនៅតាមស្រទាប់កណ្តាលនៃសរសៃឈាម ដែលបង្កឲ្យមានការស្ទះសរសៃឈាមដែលនៅខាងចុង។ ក្រៅពីនេះ គេក៏មានជួបនូវមូលហេតុកម្រមួយចំនួនដែលអាចបណ្តាលឲ្យកើតមានបញ្ហាត្បៀតសរសៃឈាមជើងនេះផងដែរ៖ •ការរលាកសរសៃឈាម ដែលភាគច្រើនអាច មកពីជំងឺ Bueger ឬ Taxayasu •របួសនៅត្រង់ជើង ដែលអាចមានការខូចខាត ដល់សរសៃឈាមនៅត្រង់តំបន់នោះ •ការព្យាបាលដោយកាំរស្មី ដែលការព្យាបាល បែបនេះ អាចបណ្តាលឲ្យមានការខូចខាតដល់សរសៃឈាមនៅត្រង់តំបន់ព្យាបាល •ទម្រង់មិនធម្មតារបស់សាច់ដុំនិងសរសៃ Ligament របស់សាច់ដុំ ដែលអាចសង្កត់ទៅលើ សរសៃឈាម ធ្វើឲ្យសរសៃឈាមត្បៀត។ កត្តាប្រឈមដែលជំរុញឲ្យមានជំងឺត្បៀតសរសៃឈាមជើង កត្តាប្រឈមដែលជំរុញឲ្យមានជំងឺត្បៀតសរសៃឈាមជើងដោយសារជំងឺត្បៀតសរសៃឈាមជើងជាប្រភេទជំងឺមិនឆ្លង នោះមានកត្តាមួយចំនួនដែល អាចបណ្តាលឲ្យអ្នកជំងឺប្រឈមខ្ពស់ទៅនឹងការកើតជំងឺនេះ៖ •អ្នកជក់បារី •អ្នកជំងឺទឹកនោមផ្អែម •អ្នកជំងឺលើសសម្ពាធឈាម •អ្នកជំងឺលើសកូលេសស្តេរ៉ុល •អ្នកលើសទម្ងន់ខ្លាំង •មនុស្សចាស់ ចាប់ពីអាយុ៥០ឆ្នាំទៅ •អ្នកមានប្រវត្តិគ្រួសារមានជំងឺសរសៃឈាមដូចជាជំងឺសរសៃឈាមជើង ជំងឺសរសៃឈាមបេះដូង និងជំងឺស្ទះសរសៃឈាមខួរក្បាលជាដើម •អ្នកមានការកើនឡើងនូវពពួកអូម៉ូស៊ីសស្តេអីុន (Homocysteine)។ រោគសញ្ញា រោគសញ្ញានឹងស្តែងឡើង ខុសៗគ្នាទៅតាមកម្រិត នៃការស្ទះ។ •ករណីសរសៃឈាមស្ទះតិចតួច៖ អ្នកជំងឺអាច នឹងមិនមានរោគសញ្ញាណាគួរឲ្យកត់សម្គាល់ ឬអាចមានអាការៈចុកជើងនៅពេលដើរ។ •ករណីសរសៃឈាមស្ទះខ្លាំង៖ - ការចុកជើងកាន់តែខ្លាំងនៅពេលដើរដែលភាសាបច្ចេកទេសហៅថា Intermittent claudication (ពេលដើរទើបចុក ពេលនៅស្ងៀមបាត់ចុក) តែករណីស្ទះកាន់តែខ្លាំង ជើងចុកកាន់តែខ្លាំងបើទោះជានៅស្ងៀមក៏ដោយ ហើយភាគច្រើនចុកចាប់ខ្លាំងនៅពេលយប់ - ការអាការៈស្ពឹកជើង មានអារម្មណ៍ថាជើងខ្សោយ មានអារម្មណ៍ថាត្រជាក់នៅជើងខាងស្ទះ - អាចមានដំបៅនៅនឹងជើង ភាគច្រើននៅត្រង់ ម្រាមជើង ប្រអប់ជើង និងខ្មងជើង ហើយដំបៅ នោះពិបាកនឹងជាសះស្បើយវិញ - ពណ៌ជើងខាងស្ទះមានលក្ខណៈរាងភ្លឺ ឯជើង មិនស្ទះមានលក្ខណៈក្រហមជាង តែបើស្ទះកាន់តែខ្លាំងនោះអាចប្តូរទៅជាពណ៌ស្វាយ ឬខ្មៅតែម្តង - ជីពចរនៅនឹងជើងដែលស្ទះអាចមានលក្ខណៈខ្សោយឬគ្មានតែម្តង - ចំពោះបុរស អាចមានអាការៈអសមត្ថភាពផ្លូវភេទ។ វិធីសាស្រ្តធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ មានវិធីសាស្ត្រជាច្រើនក្នុងការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យរកជំងឺត្បៀតសរសៃឈាមជើងនេះ។ ១. ធ្វើការសាកសួរអ្នកជំងឺពីប្រវត្តិជំងឺ ការសាកសួរនេះគឺធ្វើឡើងដើម្បីរកថាតើអ្នកជំងឺមានលេចឡើងនូវរោគសញ្ញាដែលមានរៀបរាប់ខាងលើឬទេជាពិសេសអាការៈចុកជើងនៅ ពេលដើរ។ ២. ធ្វើការពិនិត្យ (Physical examination) •ចាប់ជីពចរតាមសរសៃអាកទែពីលើចុះក្រោម៖ ជាទូទៅ គេរកឃើញថា ជីពចរអាចមានលក្ខណៈខ្សោយឬគ្មានតែម្តងនៅនឹងជើងដែលស្ទះបើប្រៀបធៀបទៅជើងម្ខាងទៀតដែលមិនស្ទះ •ស្តាប់សំឡេងទៅតាមសរសៃឈាមអាកទែ៖ អាចលឺសំឡេងចរន្តឈាមខ្លាំង •ប្រៀបធៀបសម្ពាធឈាមនៅជើង និងដៃ (Ankle branchial index)៖ គេធ្វើផលធៀប សម្ពាធឈាមនៅនឹងខ្មងជើង និងសម្ពាធឈាមនៅនឹងដៃ (Blood pressure in ankle/blood pressure in arm)។ កាលណាផលធៀបនេះ ទាបជាង០.៩ នោះបង្ហាញថាអ្នកជំងឺមានជំងឺត្បៀតសរសៃឈាមជើង។ ៣. ធ្វើតេស្តអមវេជ្ជសាស្ត្រ •ធ្វើអេកូសាស្ត្រសរសៃឈាម៖ រកមើលចរន្តឈាម កន្លែងស្ទះ និងកំណកឈាមដែលស្ទះ •ស្កេន និងធ្វើ MRI សរសៃឈាមជើង •ធ្វើ Angiography (ការថតឆ្លុះសរសៃឈាមជើង)៖ អាចធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យនិងព្យាបាលរួមគ្នា •ធ្វើតេស្តឈាម៖ រកកត្តាប្រឈមដែលអ្នកជំងឺ អាចមានដូចជា ការលើសជាតិស្ករក្នុងឈាមនិងការលើសជាតិខ្លាញ់ក្នុងឈាមជាដើម។ វិធីព្យាបាលជំងឺត្បៀតសរសៃឈាមជើង ការព្យាបាលជំងឺត្បៀតសរសៃឈាមមានគោលបំណងធំៗចំនួន២គឺ៖ •បន្ថយការឈឺចាប់របស់អ្នកជំងឺ ដើម្បីឲ្យគាត់អាចដើរបានវិញ •បញ្ឈប់វិវឌ្ឍន៍នៃ Atherosclerosis ដើម្បីកាត់បន្ថយការប្រឈមទៅនឹងបញ្ហាគាំងបេះដូងនិង ស្ទះសរសៃឈាមខួរក្បាល ក៏ដូចជា PAD (Peripheral arterial disease)។ ការព្យាបាលនឹងចាប់ផ្តើម ដោយការណែនាំឲ្យអ្នកជំងឺផ្លាស់ប្តូរទម្លាប់នៃការ រស់នៅរបស់គាត់ដូចជា •បញ្ឈប់ការជក់បារី •បរិភោគអាហារដែលមានជាតិខ្លាញ់តិច •ធ្វើលំហាត់ប្រាណ •សម្រកទម្ងន់។ ការព្យាបាលដោយឱសថ៖ វីធីនេះត្រូវបានធ្វើឡើង ក្នុងករណីស្ទះកម្រិតល្មម និងដើម្បីកាត់បន្ថយកត្តាជំរុញមួយចំនួនដូចជា •ឱសថព្យាបាលបញ្ហាលើសជាតិស្ករ •ឱសថបញ្ហាលើសជាតិខ្លាញ់ •ឱសថបញ្ហាលើសសម្ពាធឈាម •ឱសថការពារកំណកឈាម(Aspirine, Clop- idogrel) •ឱសថពង្រីកសរសៃឈាមជើង (Cilostazol, pentoxifylline, Naftidrofuryl) ដើម្បីបន្ថយការ ឈឺចុកចាប់ជើងនៅពេលដើរ។ ការព្យាបាលដោយធ្វើ Angioplasty៖ គេធ្វើវិធីសាស្ត្រនេះចំពោះករណីមានស្ទះកម្រិតខ្លាំងដើម្បីថតឆ្លុះរកមើលកន្លែងដែលស្ទះដើម្បីធ្វើការពង្រីកសរសៃឈាមដោយប្រើ Ballon និងអាចដាក់រឺសុ័រ(Stent) ដើម្បីឲ្យសរសៃឈាមមានទំហំធំជាងមុនអាចឲ្យឈាមទៅចិញ្ចឹមជើងផ្នែកខាងក្រោមបានគ្រប់ គ្រាន់។ ករណីមានកំណកឈាមនៅកន្លែងណាមួយ អាចធ្វើការបាញ់ថ្នាំពង្រាវកំណកឈាមនោះ។ ការព្យាបាលដោយវះកាត់តសរសៃឈាម៖ ករណីមិនអាចធ្វើAngioplastyបានគេនឹងធ្វើការវះកាត់តសរសៃឈាម។ការវះកាត់នេះអាចធ្វើបាន២វិធីគឺយកសរសៃឈាមរបស់អ្នកជំងឺផ្ទាល់ឬប្រើសរសៃឈាមសិប្បនិម្មិតពិសេសសម្រាប់ត។យ៉ាងណាមិញដោយសារតែជំងឺត្បៀតសរសៃឈាមជើងជាជំងឺមិនឆ្លងនោះការព្យាបាលនេះទាមទារឲ្យធ្វើមួយជីវិតដោយអ្នកជំងឺត្រូវប្រើថ្នាំគោរពតាមវេជ្ជបញ្ជាមកជួបគ្រូពេទ្យការណាត់ឲ្យបានទៀងទាត់និងត្រូវផ្លាស់ប្តូរទម្លាប់នៃការរស់នៅផងដែរ។ ផលវិបាកដែលបង្កឡើងដោយជំងឺប្រសិនបើអ្នកជំងឺមិនបានទទួលព្យាបាលឲ្យបានត្រឹមត្រូវទេនោះ អ្នកជំងឺអាចនឹងប្រឈមនឹងផលវិបាកដែលបណ្តាលមកពីជំងឺនេះដូចជា៖ •ពិការភាពដោយសារតែការតម្រូវឲ្យកាត់ជើងនៅពេលដែលជើងស្ទះសរសៃឈាមវិវឌ្ឍទៅជាខូចរលួយ (Gangrene) •ការឆ្លងរោគ (Surinfection) នៅនឹងដំបៅ និងជើងដែលខូចរលួយ ដែលពិបាកក្នុងការព្យាបាលឲ្យជាសះស្បើយ ហើយអាចនឹងមានគ្រោះថ្នាក់ដល់ជីវិតប្រសិនបើមិនបានទទួលការសង្គ្រោះបានទាន់ពេលវេលា។ វិធីការពារពីជំងឺ ដើម្បីចៀសវាងពីការកើតជំងឺត្បៀតសរសៃឈាមជើងនេះ ប្រជាជនគួរតែផ្លាស់ប្តូរទម្លាប់ក្នុងការរស់នៅដូចជា៖ •កុំជក់បារី •ហាត់ប្រាណឲ្យបានទៀងទាត់ឲ្យបាន៣០នាទី២ទៅ៣ដងក្នុង១អាទិត្យ •បរិភោគអាហារដែលមានជាតិខ្លាញ់តិច •ករណីធាត់ត្រូវសម្រកទម្ងន់ •ចំពោះអ្នកដែលមានជំងឺទឹកនោមផ្អែម លើស សម្ពាធឈាម លើសខ្លាញ់ ត្រូវទទួលការព្យាបាលឲ្យបានត្រឹមត្រូវ •ចំពោះមនុស្សចាស់ ជាពិសេសអ្នកដែលមានកត្តាប្រឈមច្រើនត្រូវពិនិត្យសុខភាពឲ្យបានទៀងទាត់។ បកស្រាយដោយ វេជ្ជបណ្ឌិត ម៉ាក់ ច័ន្ទមិនា ឯកទេស ជំងឺបេះដូងនិងសរសៃ-ឈាមនៃមន្ទីរពេទ្យព្រះកុសុមៈ ©2017 រក្សាសិទ្ធិគ្រប់យ៉ាងដោយ Healthtime Corporation ចំពោះគ្រប់អត្ថបទដោយគ្មានផ្នែកណាមួយត្រូវបោះពុម្ពផ្សាយចូល ប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណែតឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកអាត់ជាសំឡេងឬថតចំលងគ្រប់រូបភាពដោយគ្មានការអនុញ្ញាតឡើយ
ចែករំលែក
